شور عزاداری در هیئت معلولان مشهد

همه جور هیئتی در مشهد وجود دارد. از هیئت‌های به‌اصطلاح پرتوان (مولتی میلیاردی) که پرچم‌ها و تبلیغاتشان در هر کوی و برزنی دیده می‌شود تا هیئت‌های محلی که به واسطه سابقه‌ای طولانی، نیازی به بیلبورد و صوت‌های چندبانده و نور‌های خیره‌کننده ندارند.

در این میان هیئتی که مشابهی دیگر ندارد چندین سال است برپاست و حالا پس از چندین نوبت تغییر مکان در حسینیه گنابادی‌ها واقع در خیابان رسالت ۱۶ است.

این هیئت ویژه کم‌توانان است. عده‌ای مشکل حرکتی دارند و با ویلچر می‌آیند و عده‌ای هم عصا یا واکر دارند. هیئت کم‌توانان مشهدی تنها هیئت ثبت‌شده در مشهد است که به همت کم‌توانان و برای همین مخاطبان راه‌اندازی شده است.

هیئتی که در کنار معلولان میزبان خانواده‌ها و همراهان افراد کم‌توان که بعضاً ازلحاظ جسمی سالم هستند نیز هست. گفتگو با مسئول هیئت که خود فردی کم‌توان از لحاظ حرکتی، اما پرجوش‌وخروش است و گزارش برنامه‌هایی را که اجرا کرده در این سال‌ها و از بسیاری افراد سالم هم بیشتر است در ادامه می‌خوانیم.

قدم اول: روز‌های اول‌

می‌گوید خادم هیئتم. اینجا رئیس نداریم. هیئت است و شور و عشق و البته برنامه‌ریزی و مشورت کار را جلو می‌برد. نوعی دموکراسی نانوشته در کار است و نداشتن قید‌های رسمی و اداری و داشتن هدفی بزرگ کار را به سامان می‌رساند.

علیرضا مین‌باشی، ۳۸ ساله که از دو پا فاقد توانایی حرکت است و حدود ۱۵ سالی است که خادم این حرکت دینی است. او درباره اسم‌ورسم هیئت می‌گوید: ما هیئت مذهبی معلولان مشهد (متوسلان به حضرت رقیه (س)) هستیم.

اولین هیئتی هستیم که در کل ایران ویژه معلولان و به همت این گروه اداره می‌شود. سابقه هیئتمان بیشتر از ۲۰ سال است و مؤسس اولیه آن سید محسن برومند بود که تا سال ۸۳ در خدمت هیئت بودند و از آن سال خادمی هیئت به من واگذار شده و مفتخر به این وظیفه هستم.

هیئت ما مانند دیگر هیئت‌ها زیر نظر سازمان تبلیغات اسلامی هستیم، اما از هیچ ارگان و نهادی به‌طور مستمر کمک و حمایتی نداشته‌ایم و به‌طور مستقل و خودبنیاد شروع کرده و ادامه می‌دهیم.

قدم دوم: مخاطبان هیئت را بیشتر بشناسیم

مین‌باشی درباره برنامه‌های هیئت می‌گوید: به‌طور خلاصه بگویم در همه مناسبت‌های دینی هیئت ما فعال است از محرم  و صفر بگیرید تا رمضان و همه مناسبت‌های دینی دیگر.

در هر مناسبت دینی و مذهبی گرد هم می‌آییم و برنامه‌های مختلفی ازجمله قران‌خوانی، روضه‌خوانی در عزای اهل‌بیت، مولودی در ایام خاص و برنامه شب‌های قدر را هم برگزار می‌کنیم.

او درباره شرکت‌کنندگان هیئت توضیح می‌دهد و می‌گوید: گروه‌های مختلفی که معلول هستند در جلسه مذهبی ما شرکت دارند. از آن‌هایی که ضایعه نخاعی دارند و در بخش حرکتی کم‌توان محسوب می‌شوند تا آن‌ها که در بخش بینایی مشکل دارند.

کم‌شنوایان هم در جمع ما حضور پیدا می‌کنند. به‌هرحال هیئت مذهبی میزبان همه است و در کنار افراد کم‌توان خانواده‌ها و دوستان و همراهان آن‌ها هم شرکت دارند. حضرت رقیه به هیچ دل‌سوخته‌ای نه نمی‌گوید.

قدم سوم: چرا معلولان باید هیئت داشته باشند؟

همان اولی که به هیئت آمدم این سؤال برایم تداعی شد که چرا معلولان و کم‌توانان باید برای خودشان هیئت داشته باشند مگر این افراد نمی‌توانند در کنار افراد سالم به هیئت‌های عمومی شهر بروند و در آنجا مشارکت داشته باشند.

این نکته را با خادم هیئت مذهبی معلولان مشهد در میان گذاشتم. او توضیح داد: این موضوعی اساسی است. برای ما این هیئت تنها کارکرد مذهبی صرف ندارد. برای همه بچه‌هایی که به هیئت می‌آیند، این هیئت به‌نوعی نماد مشارکت در امور اجتماعی است.

به‌ هرحال ناخودآگاه و گاهی خودآگاهانه افراد معلول منزوی می‌شوند و از جامعه و برنامه‌هایش عقب می‌مانند. هدف اصلی من و دیگر متصدیان هیئت این است که بچه‌های معلول را از خانه و انزوا بیرون کشیده و با جامعه و فعالیت‌های اجتماعی در همه شکل‌های متنوع و ممکنش آشتی دهیم.

عملاً می‌خواهیم نشان دهیم که می‌توانیم. به تازگی فردی در هیئت ما  حاضر می‌شود که هجده سال خانه‌نشین بوده و حدود یک سال است که با ما آشنا شده و آرام‌آرام از انزوایش بیرون آمده و آماده شرکت در برنامه‌های عمومی شده است.

قدم پنجم: معلول در جامعه

سعی دارم به جای واژه نادرست معلول تا جایی که به تکرار نیفتم از «کم‌توان» کمک بگیرم. مین باشی آب پاکی را روی دستم می‌ریزد و با شجاعت می‌گوید: ما نه معلول داریم و نه کم‌توان.

بیشتر بچه‌های ما لیسانسه و بالاتر از آن هستند و هرجایی که فرصتی به آن‌ها داده شده باوجود مشکلات جسمی‌ای که داشته‌اند توانسته‌اند بدرخشند. میزان موفقیت به‌حسب درصد در بین همان‌هایی که معلول نامیده می‌شوند نسبت به افراد سالم بیشتر است.

مشکل اصلی ما این است که باور نمی‌شویم و حتی ظرفیت‌هایی که قانون‌گذار برای ما دیده است عملیاتی نمی‌شود. شما از ادارات آمار بگیرید.

بر طبق مصوبه رسمی باید سه درصد ظرفیت کارمندانشان را به معلولان اختصاص دهند، اما حتی در بهزیستی که نزدیک‌ترین مجموعه به معلولان هست هم این مسئله رعایت نمی‌شود.

فعال حوزه معلولان در ادامه به دیگر مشکلات این گروه اشاره می‌کند و می‌گوید باوجود تبلیغاتی که می‌شود هنوز شهر مناسب‌سازی برای ما نشده است.