«بلال»، مسجدی که نامش بر یک محله نشست

در سال1357 و در روزهای مبارزات مردم ایران با حکومت طاغوت، اهالی و کشاورزان محدوده روستای نخودک (محله بلال کنونی) دست در دست یکدیگر دادند و کار ساخت یک مرکز مذهبی را آغاز کردند. مردم برای درست‌شدن این مجموعه خیلی اشتیاق داشتند. نشان به این نشان که هنوز دیوارهای آن بالا نرفته بود، در همان فضای باز نماز جماعت برگزار می‌کردند و لذتش را می‌بردند. ساخت این مسجد گره خورده بود به روزهای مبارزه مردم علیه طاغوت.

این موضوع اشتیاق مردم و ساکنان محدوده را چندبرابر کرده بود. نمازگزاران با مینی‌بوس می‌رفتند تا در راهپیمایی شرکت کنند.انقلاب اسلامی که به پیروزی رسید، خیال مردم راحت شده بود و اهالی این روستا دوباره دست‌به‌کار شدند و خیلی زود با کمک آستان قدس رضوی در عرض یک سال بنای مسجد را تکمیل کردند.

در مراسم افتتاح، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن قرائتی هم بود. انتخاب نام مسجد هم از شور و هیجان مردم ناشی شد. آن‌ها دور هم جمع شده بودند و تکبیر می‌دادند. به همین دلیل حجت‌الاسلام قرائتی نام اولین مؤذن پیامبر(ص) را برای مسجد پیشنهاد داد. پیشنهاد با استقبال اهالی همراه شد و نه‌تنها نام بلال بر سردر مسجد قرار گرفت، بعد از پیوستن روستا به شهر، نام بلال روی محله نیز گذاشته شد.

پیش‌قدمی حاج‌دایی باقری

برای نمازگزاران محله بلال مسجد تجسمی از هم‌بستگی، همدلی، ایثار، مقاومت و ازخودگذشتگی است و این موضوع برمی‌گردد به همان اولین روزهایی که پایه ساخت مسجد گذاشته شد.

علی‌اکبر شیردل، نمازگزار قدیمی و عضو هیئت‌امنای مسجد، مشارکت مردم در ساخت این مکان دینی را دلیل علاقه‌مندی مردم به آن می‌داند و درباره چیزهایی که از ساخت آن به خاطر می‌آورد، تعریف می‌کند: سال1356 بیشتر زمین‌ها را اراضی کشاورزی تشکیل می‌داد. شخصی به نام حاج‌دایی باقری زمینی به مساحت 500متر را از مرحوم جعفری خرید.

وقتی صاحب زمین متوجه شد که خریدار زمین قصد ساختن مسجد را دارد، فقط نصف قیمت زمین را گرفت تا در ثواب ساخت مسجد شریک شود. پس از آن حاج‌دایی باقری با کمک اهالی و کشاورزان این محدوده شروع به ساخت مسجد کرد تا اینکه جریان تحولات انقلاب اسلامی پیش آمد و بخشی از وقت مردم در راهپیمایی می‌گذشت. راهپیمایی‌ها کار ساخت مسجد را کند پیش می‌برد.

وقتی صاحب زمین متوجه شد که خریدار زمین قصد ساختن مسجد را دارد، فقط نصف قیمت زمین را گرفت تا در ثواب ساخت مسجد شریک شود

با جریان‌های انقلاب اسلامی کار به پس از پیروزی انقلاب اسلامی افتاد و مرحوم آیت‌الله طبسی، تولیت وقت آستان قدس، از مراحل ساخت مسجد بازدید و آهن لازم را تأمین کرد. با آماده‌شدن مصالح ، کار ساخت با حضور صدها نفر از اهالی به سرعت پایان یافت.

43سال پرافتخار

43سال عمر مسجد با اتفاق‌های زیادی گره خورده است. شخصیت‌های برجسته‌ای چون مرحوم حجت‌الاسلام شیخ محمدتقی بهلول و چهره‌های مذهبی و سیاسی مختلفی بر منبر خطبه می‌خواندند.

این مسائل باعث شد جوانان محله بلال به فکر گردآوری تاریخچه غنی مسجد و سرگذشت شهدای مسجد و محله خود بیفتند. مطالبی که مدت‌ها آماده است و به‌زودی منتشر خواهد شد.

جواد رمضانی یکی از دست‌اندرکاران گردآوری مطالب است و خیلی اشتیاق دارد دیگران هم از جریان‌های مربوط به این محله و مسجد مطلع باشند. تعریف می‌کند: زمان آشنایی من با مسجد به دهه60 برمی‌گردد. بیشتر برای خواندن نماز به مسجد می‌آمدم. با توجه به تاریخچه‌ای که مسجد داشت، دوست داشتیم دیگران هم از این جریان‌ها مطلع شوند.

من و جوان‌های دیگر از سال1374 فعالیت‌های مختلف فرهنگی را آغاز کردیم. خوشبختانه توانستیم با کمک هم اتفاقات خوبی را رقم بزنیم که مهم‌ترین آن‌ها تهیه تاریخچه شفاهی مسجد و سرگذشت‌پژوهی پیرامون شهدای محله بود. او ادامه می‌دهد: همراهی بچه‌ها و جوان‌ها تا آنجا پیش رفت که طرح‌های مختلفی پیشنهاد داده شد که برخی‌هایش اجرا شده است و بعضی از طرح‌ها به مرحله اجرا نرسیده است. این محله 65شهید دارد که از این تعداد 38نفرشان در ساخت مسجد مشارکت داشتند و از همین مرکز به خط مقدم اعزام شدند.

رمضانی تعریف می‌کند: من و گروهی از دوستانم توانستیم برنامه‌های زیادی با خانواده شهدا بگذاریم و از 45شهید این محله حدود 200ساعت فیلم باکیفیت تهیه کردیم، اما کسی برای انتشار این تصاویر از ما حمایت نکرد و ما تلاش داریم خلاصه فیلم‌ها را در قالب یک کتاب به‌زودی منتشر کنیم. رمضانی و فعالان فرهنگی هیچ‌وقت بیکار ننشسته‌اند و دو طرح کشوری را آماده کرده‌اند.

او توضیح می‌دهد: نخستین طرح ما باغ‌های بهشت نام داشت که پیرامون ساختار خادمی در مسجد است. یعنی اینکه افراد می‌توانند در قالب پزشکی خدمت کنند، یا مشاور مذهبی، و هرکس در هر تخصصی دارد، اما متأسفانه طرح عملیاتی نشد.

در ادامه طرحی به نام خادمان را آماده کردیم و آن را با عنوان خادمان «ساحت نور» در استانداری و اداره ثبت شرکت‌ها به‌عنوان یک سازمان مردم‌نهاد ثبت کردیم. در این طرح یک هدف دنبال می‌شد و آن ارائه خدمات مختلف به خانواده‌های مذهبی و نمازگزاران مساجد بود. ما بخش‌های مختلفی از قبیل آموزشی و فرهنگی، زیارتی، سلامت، نشاط و شادابی و... پیش‌بینی کردیم و به خیلی از آن‌ها جامه عمل پوشانیدیم.

کارآفرینی کنار منبر

مسجد بلال فقط محل برگزاری نماز جماعت نیست و بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود؛ از پایگاه بسیج تا مرکز نیکوکاری، کارآفرینی و توانمندسازی، مشاوره طب اسلامی، دفتر زیارتی سیاحتی، پایگاه سلامت، مهدالرضا(ع) و... . به همین دلیل همیشه شلوغ است.

همکاری این مراکز با یکدیگر کار خیلی از مردم را راه انداخته است. مسئول پایگاه خواهران مسجد بلال درباره همکاری و هماهنگی این نهادها می‌گوید: اعتقاد به این باور که محله بلال محله شهداست و ما باید حق شهدا و خانواده‌های آن‌ها را ادا کنیم، تعاملی سازنده بین همه نهادهای فعال در محله را شکل داده است.

اعظم مزدورکاری با قدرت و اطمینان از فعالیت‌هایی که در مسجد شکل گرفته است، حرف می‌زند و ادامه می‌دهد: در سال‌های گذشته شاهد بودیم که پایگاه بسیج در کنار مرکز نیکوکاری، دفتر توسعه محله بلال و... توانستند گام‌های تأثیرگذاری برای خدمت به مردم بردارند.

تربیت قرآنی و مسجدی کودکان

با پیشنهاد و پیگیری هیئت‌امنای مسجد بلال از سال1395 مهدکودک مهدالرضا(ع) هم راه‌اندازی شده است. در 3سال نخست مهد به‌طور رایگان میزبان و پذیرای فرزندان پنج و شش‌ساله محله بلال بود. در دو سال اخیر مبلغ ناچیزی برای ثبت‌نام گرفته می‌شود تا با آن هزینه‌ها فراهم شود.

مربی مهدالرضا(ع) درباره مطالبی که به نوآموزان آموخته می‌شود، می‌گوید: اصل آموزش‌ ما قرآن است و سرفصل مطالبی که به آن‌ها ارائه می‌کنیم، شامل آموزش روخوانی قرآن کریم، حفظ سوره‌ قرآن، تفسیر آیات قرآن، احادیث اهل‌بیت پیامبر(ص)، کاردستی، شعر و... است.

کلثوم‌سادات مهر نبویان با اشاره به استقبال خانواده‌های محله بلال ادامه می‌دهد: هرسال تعداد نوآموزان ما متفاوت است، اما در سال‌های گذشته بین 40تا60نوآموز در 2 یا 3 کلاس حضور داشتند و مطمئنیم در سال‌های آینده جزو جوانان خوب محله بلال خواهند بود.