بسیاری از ورزشکاران و دستاندرکاران ورزش معتقد هستند که ورزش باستانی تنها رشتهای است که در آن علاوه بر مسائل جسمیبه بعد معنوی و روحی انسان نیز توجه میشود.
این همان موضوعی است که در اساسنامه این رشته ورزشی نیز بر آن تاکید فراوان شده است. در حقیقت ورزش باستانی و زورخانهای با دین و مذهب عجین شده؛ چراکه همواره با نام خدا و ائمه اطهار همراه بوده و خواهد بود.
ورزش باستانی یکی از رشتههای قدرتی محسوب میشود که با علمیکردن برخی کارهای ساده آن، میتوان این ورزش را به جایگاه واقعی خود در بین سایر رشتههای ورزشی رساند. ایجاد انگیزه عامل مهمیبرای گرایش جوانان به این ورزش است که از آن غفلت شده، بهطوریکه کمتر دیده میشود جوانی رشته ورزشی خود را «باستانی» انتخاب کند.
احمد آذرکیش، اما از آن دسته ورزشکاران باستانی است که به این رشته، تعصب خاصی دارد و آن را کاملترین و بهترین رشته ورزشی قلمداد میکند. او که از ساکنان محله رازی در منطقه ماست از جوانان صاحبمقام در رشته باستانی و متولد ۱۳۶۵ است.
۹ سالگی همان نقطه عطفی است که ورزشکار جوان منطقه ما را به رشته باستانی پیوند میدهد. به طور دقیقتر این نقطه عطف برمیگردد به روزی که پدر احمد برای دیدن دوستش به گود زورخانه سالن شهرداری واقع در بولوار وحدت میرود و پسر ۹ سالهاش را نیز با خود میبرد.
آنجاست که احمد برای اولینبار حسمیکند نه ۹ سالگی همان نقطه عطفی است که ورزشکار جوان منطقه ما را به رشته باستانی پیوند میدهد. به طور دقیقتر این نقطه عطف برمیگردد به روزی که پدر احمد برای دیدن دوستش به گود زورخانه سالن شهرداری واقع در بولوار وحدت میرود و پسر ۹سالهاش را نیز با خود میبرد.
آنجاست که احمد برای اولینبار حسمیکند به این این رشته ورزشی علاقهمند است. خودش در اینباره میگوید: «چند روز بعد از آن اتفاق بود که پدرم لباسهای این ورزش را به من هدیه داد و با این هدیه، علاقهام به این ورزش بیشتر شد.
در همان سالن برای این رشته ثبت نام کردم و حدود شش ماه برای تمرین به آنجا رفتم تا اینکه موقع امتحاناتم رسید و مجبور شدم بهطور موقت آن را کنار بگذارم. سال بعد ما را از طریق مدرسه و آموزشوپرورش ناحیه ۵ برای آشنایی بیشتر با این رشته به همان سالن بردند و آنجا بود که با تشویق مربیان بهصورت جدی به این رشته ورزشی وارد شدم.»
مهمترین ویژگی این ورزش را در منش و اخلاق پهلوانی آن میداند. هنوز خوب به یاد دارد اولین باری که به گود زورخانه پاگذاشت، نوع احترام ورزشکاران به گود، به پیشکسوتان و حتی تماشاگران برایش بسیار جذاب و دیدنی به نظر آمد.
آذرکیش میگوید: «اخلاق جوانمردانه مهمترین ویژگی این رشته ورزشی برای من بوده است. سالیان سال دوستی با ورزشکاران باستانیکار، تاثیرات بسیار مثبتی روی من داشته است. هرچه در زندگی دارم به برکت گود زورخانه و همین دوستیهاست. جو حاکم بر آنجا که برای اولینبار در کودکی با آن مواجه شدم، مهمترین دلیل علاقهمندی من به این گود بود
تاکنون بیش از ۱۰ بار قهرمان و نایبقهرمان استان خراسان در حرکات دوازدهگانه باستانی شده است. در زمان خدمت سربازیاش نیز افتخار این را به دست میآورد که در مسابقات کشوری نیروی زمینی مقام دوم را کسب کند.
آذرکیش به مدت ۱۲ سال در رشتههای میلبازی و چرخ بهطور مداوم عنوان قهرمانی را در سطح استان به خود اختصاص داده و در این زمینه رکوردی بینظیر برجا گذاشته است. او همچنین عنواندار حرکت چرخهای تیز و کنترلی در ورزش زورخانهای و باستانی است.
اعزام به تایلند در سال ۲۰۱۲ برای شرکت در همایشی سه روزه در هفته فرهنگ که بین ایران و تایلند مشترک است جزو خاطرات شیرینی است که در ورزش برای او رقم خورده و اینگونه از آن یادمیکند: «برای ترویج این رشته به شهر آیوتایای تایلند که شهری مذهبینشین است رفتیم.
در آن سه روز برنامههای مختلفی از ساعت ۵ تا ۹ شب اجرا میشد که زمان برنامه ما ساعت ۷ شب بود. نزدیک رسیدن به وقت برنامه ما، جمعیت مخاطبان چندین برابر میشد و حتی ولیعهد تایلند برای دیدن برنامه ما آمد.»
ورزشکار منطقه ما در حال حاضر دانشجوی رشته حسابداری است و در اداره رفاه شهرداری مرکز، مشغول به خدمت. گرچه به خاطر مشغله کاریاش کمتر در بین اهالی محلهاش حضور دارد، اما به گفته خودش بعضی از هممحلهایها او را میشناسند.
در اینباره میگوید: «مواقعی پیش آمده که در کوچه و خیابان، من را به اسم کوچک صدا زدهاند، چون شناخت کافی از من داشتهاند. رشته ورزشی باستانی در بین مردم جایگاه ویژهای دارد، ورزشکاران این رشته مورد احترام پیر و جوان هستند که این لطف و احترام شامل حال من هم شده است.
در محله با پسرخالهام از همه صمیمیتر هستم که ساکن چهارراه حجاب است.» حرف از محله که پیش میآید دوست داریم بدانیم احمد تا چه اندازه برای جذب نوجوانان و جوانان محلهاش به این رشته تلاش کرده است.
او در پاسخ میگوید: «به دلیل نبود گود زورخانه در منطقه قاسمآباد، تلاشهای من در این زمینه بینتیجه مانده است. از سوی دیگر این ورزش نیازمند حمایت رسانهای و توزیع تجهیزات سختافزاری در تمام شهر است تا بتواند در جذب جوانان موفق عمل کند؛ اما در بین بچههای فامیل توانستهام چند نفر را به این ورزش علاقهمند کنم که در حال حاضر به صورت جدی این ورزش را دنبال میکنند.»
آذرکیش از زمره ورزشکاران منطقه ماست که دلخوش به افتتاح مجموعه «فاتح خیبر» در منطقه قاسمآباد داشته است. مجموعهای که در شهریور افتتاح رسمیشد، اما تاکنون درهای آن همچنان به روی علاقهمندان بسته مانده است.
با توجه به سالنهای ورزشی که برای فوتبال، در محلات ما وجود دارد، جوانان جذب این رشتههای ورزشی میشوند
«بعد از تحمل سالها مشکل و رنج رفتوآمد به سالنهای باستانی که از محل زندگیام فاصله زیادی داشتهاند، با افتتاح مجموعه ورزشی فاتح خیبر بهعنوان بزرگترین گود زورخانهای کشور گمان کردم که مشکلات من و ورزشکاران امثال من در این حوزه به پایان رسیده است، اما متاسفانه تاکنون از این مجموعه بهرهبرداری نشده است.»
ورزش باستانی در منطقه جوان و بزرگ قاسمآباد، هیچ پایگاهی ندارد و این از نظر آذرکیش بزرگترین مشکل علاقهمندان به این ورزش در منطقه ماست.
به نظر آذرکیش با توجه به سالنهای متعدد ورزشی که برای رشتههای فوتبال، والیبال و فوتسال در محلات ما وجود دارد، طبیعی است که جوانان بیشتری جذب این رشتههای ورزشی میشوند و اینجاست که تاثیرگذاری امکانات و زیرساختها بر رشد و گسترش یک رشته ورزشی مشخص میشود.
معتقد است در کنار فراهمساختن امکانات برای جوانان باید روح این ورزش را به آنان شناساند و اینکه این وظیفه رسانه است تا با معرفی صحیح این ورزش، برای دورکردن آن از شرایط کنونیاش تلاش کند.
آذرکیش میگوید: «بودجه این ورزش در مقایسه با رشتههایی، چون بدمینتون و شطرنج بسیار کم است. خیلی بد است که این ورزش را خیّران بچرخانند.
گود زورخانه باید در همه محلات شهر در دسترس علاقهمندان باشد و با تجهیز مساجد و مدارس به امکانات این رشته، به صورت ریشهای این فقدان را جبران کرد؛ چراکه آموزش اخلاق صحیح به ورزشکاران این رشته میتواند نسخه شفابخش مقابله با ناهنجاریهای اجتماعی در جامعه ما باشد.»
به گفته وی در مجموع حدود ۱۰ گود زورخانه در مشهد وجود دارد که برای شهری با این همه محله و جمعیت بسیار کم است.
استاد و مشوقش در این رشته حاجحسن ریاحی بوده که مسئول گود زورخانه شهرداری است. از استادش اینگونه نقل قول میکند که؛ «برادری مهمترین اتفاق در بین ورزشکاران رشته باستانی است.»
آذرکیش ادامه میدهد: «به خاطر همین برادری است که در مراحل مختلف زندگی ام و حتی در مشکلات شغلی از بچههای باستانی کمک و مشاوره گرفتهام که برایم مایه خیر و برکت بوده است.»
درباره زمان پرداختن به این رشته در سالنهای ورزشی میگوید: «گودهای زورخانهای یا شبها فعالیت دارند یا صبح زود و هیچ گود زورخانهای را پیدا نمیکنی که ورزشکارانش ظهرها آنجا بروند.»
سالن شهدای شهرداری که خودش هنوز برای تمرین آنجا میرود شبها درِ خود را به روی ورزشکاران باستانی بازمیکند: «در روزهای کوتاه پاییز و زمستان که وقت اذان شب، زود میرسد اول نماز جماعت را در رخت کن سالن میخوانیم و بعد برای تمرین میرویم.
در روزهای بلند سال برعکس است. اول تمرین میکنیم و بعد نماز شب را اقامه میکنیم. در مجموع تمام زورخانهها اقامه نماز جماعت را دارند و به مسائل دینی اهمیت میدهند.
«پوریای ولی گفت که صیدم به کمند است
از همت مولام علی، بخت بلند است
افتادگی آموز اگر طالب فیضی
هرگز نخورد آب زمینی که بلند است.»
اینها قسمتی از ابیاتی است که مرشد در گود زورخانه میخواند و آذرکیش آنها را دوست دارد و گاهی با خودش زمزمه میکند. از این ورزشکار جوان میخواهیم کمیدرباره این ورزش توضیح دهد که اینطور میگوید: «ورزش باستانی تلفیقی از حرکات قدرتی و هوازی است که با ضربآهنگ مخصوص به هر حرکت دارای زیبایی خاصی است.
اگر این ورزش طبق دستورات و اصولی که دارد انجام شود نهتنها هیچ خطر و آسیبی برای ورزشکار ندارد بلکه به سلامتی و افزایش کیفیت بدنی کمک فراوانی میکند.
از سوی دیگر اگر این ورزش ضرری برای ورزشکاران داشت امروزه با پیشرفت علم، پزشکان و محققان حتما آن را اعلام میکردند ولی در چندسال اخیر شاهد جهانیشدن این ورزش هستیم. ورزش باستانی با شعر و ضرب هماهنگ است و همواره اشعار مدح مولاعلی (ع) در آن خوانده میشود.
رسم در این ورزش با گرم کردن است و بعد از گرم کردن بدنها توسط میاندار، انجام حرکات ورزشی با تخته و میله انجام میشود. چرخزنی ورزشکاران و انجام حرکات نمایش نیز از دیگر برنامههای ورزشی در گود زورخانه است.»
«در گذشته در کنار مسجد و بازار محله یک گود زورخانه هم وجود داشت که مکان گردهم آمدن بزرگان و جوانمردان و نیکوکاران آن محله بود. آنها در مشکلات و مناسبتها گردهم میآمدند و ورزش کردن بهانهای برای دوستی و معرفتآموزی آنان بود.»
اینها حرفهای پایانی احمد آذرکیش است که در ادامهاش میگوید: «متاسفانه امروزه به دلیل نبود گود زورخانه در محلات، این رشته ورزشی اخلاقگرا در بین مردم کم رنگ شده است، درحالیکه دایرکردن گود زورخانه در محلات میتواند مشکلات اجتماعی و فرهنگی جوان امروز را تا حد زیادی حل کند.»
* این گزارش چهارشنبه، ۲۳ بهمن ۹۲ در شماره ۹۰ شهرآرامحله منطقه ۱۰ چاپ شده است.