تاریخ شفاهی

خیابان طبرسی؛ ایده 92 ساله «اسدی» برای ارتباط شمال و جنوب حرم مطهر رضوی
طرح خیابان طبرسی برای نخستین‌بار در سال ۱۳۰۸ از سوی محمدولی‌خان اسدی نایب‌التولیه وقت آستان قدس در گفتگو با تقی‌زاده، استاندار خراسان، مطرح شد. آن زمان اسدی به تقی‌زاده طرح‌های خیابان‌کشی در اطراف حرم‌مطهر را داد تا آستانه را از بن‌بست درآورد. این طرح شامل کشیدن فلکه و خیابان جنوبی و شمالی بود. با موافقت تقی‌زاده او برای کشیدن این خیابان‌ها از محل بودجه آستانه برای رضاشاه نامه‌ای نوشت و در آن از اینکه بافت اطراف حرم نامناسب است و رفت‌وآمد در داخل حوزه حرم‌مطهر به سختی انجام می‌گیرد، گفت.
خاندان «فیروزی» نخ تسبیح‌‌ بازار سوغات مشهد هستند
داستان تسبیح‌فروش معروف خیابان امام‌رضا (ع) و کارآفرینی را می‌خوانید که تسبیح‌های دست‌ساز و صنعتی‌اش در بازار سوغات مشهد و بازار‌های مذهبی کشور‌های همسایه حرف اول را می‌زند. محمد فیروزی، کوچک‌ترین پسر حاج‌جعفر (نوه پسری حاج‌میرزای تسبیح‌فروش) است که به نمایندگی از پدر و برادرانش با ما به گفتگو نشسته است.
روزانه ۲۰۰ شیء در حرم مطهر رضوی پیدا می‌شود
اداره امور امانات و اشیای پیدا شده حرم مطهر رضوی یک نفر با عنوان جمع‌آور دارد که روزانه ۵ تا ۶ نوبت به بخش‌های مختلف امانات سر می‌زند و اشیای پیدا شده را تحویل می‌گیرد و به دفتر مرکزی می‌آورد.
جای خالی نان بربری در میراث خراسان
صفرعلی صفری یکی از معدود افرادی است که پای تنور زمینی پخت نان خراسانی مانده‌ است. آن‌طور که می‌گوید این نان اکنون در هیچ جای کشور به جز استان خراسان پخت نمی‌شود و نمونه‌اش در مشهد فقط ۶ نانوایی است که شاطر‌های آن‌ها هم مانند صفرعلی بازنشسته‌اند و، چون کسی نمی‌تواند کارشان را انجام دهد پای این تنور می‌نشینند و واپسین سال‌های بازنشستگی را پشت سر می‌گذارند. کار سخت است و هر نانوای جوانی حاضر نیست تا کمر توی تنور زمینی خم شود و ۳۰ سال آسیب پای تنور نشستن را به جان خریدار باشد.
حمام قلی بیک؛ حمامی که ماندگار شد
انتهای بازار قدیمی فرش مشهد (همان بازار بزرگ مشهد قدیم) بیش‌از ۴۰۰ سال است که بزرگ‌ترین حمام عمومی ایران را در دل خود جا داده؛ حمام وقفی «مهدی‌قلی‌بیک» که ۳۶۵ سال در آن برای پاکیزگی مردم، آب جاری بود. حمامی که در دوره صفویه (شاه عباس اول) به وسیله مهدی قلی‌بیک، میرآخور و مسئول اصطبل اسب‌های شاه‌عباس ساخته و وقف حرم امام‌رضا (ع) شد.
پیدا و پنهانِ پایین خیابان از نگاه پیر کوچه سلام
کوچه پس کوچه‌های پایین‌خیابان را مثل کف دست می‌شناسد. از روزی که ساختمان حاجی‌لته سر به آسمان برد و خودش را از خانه‌های نقلی محله بالاتر کشید را به یاد دارد تا حالا که محله پایین‌خیابان هزار تکه شده است. محمود ناظران‌پور متولد و بزرگ شده محله پایین‌خیابان است و این هفته با خاطره‌گویی‌هایش ما را به پایین‌خیابانی می‌برد که قزلباشان هرصبح در میدانگاهی نزدیک نوغان مراسم صبحگاه برگزار می‌کردند و هندی‌ها برای خود کوچه‌ای مخصوص در نزدیک حرم مطهر داشتند. با خاطره‌های ناظران‌پور به خانه‌ها، کوچه‌ها و کاروان‌سرا‌هایی می‌رویم که شاید امروزی‌های محله پایین‌خیابان از وجود این مکان‌ها خبر ندارند.
شب‌زنده‌داری زائران زیر نور شمع‌ها
نخستین خبر مکتوب را «اربلی»، نویسنده کتاب «کشف الغمه فی معرفه الائمه»، نوشته است که عمر آن به قرن هفتم هجری قمری می رسد. او در سطرهایی، ماجرای مسافری را حکایت می کند که شبانه وارد حرم می شود و از خادمان آستانه طلب چراغ می کند، اما هیچ نبوده تا به دستش دهند.