منطقه ۱۲

منطقه ۱۲

هم‌نشینی محدوده تاریخی و مدرن در یک منطقه

منطقه ۱۲ از دو محدوده متصل و منفصل شهری تشکیل شده است. ساختمان‌سازی در ناحیه متصل این منطقه در ۲۰سال گذشته با سرعت زیادی پیش رفته و این موضوع باعث شده است این محدوده با خیابان‌کشی‌های استاندارد شهری، خانه‌های نوساز و... به‌عنوان یک منطقه نوین شهری شناخته شود. بافت تاریخی منطقه ۱۲ در ناحیه منفصل توس قرار دارد که قدمت برخی بنا‌های آن در اطراف شهر تاریخی طابران توس به هزار سال می‌رسد. ظرفیت‌های گردشگری و تاریخی سهم ویژه‌ای در رونق اقتصادی این منطقه دارند که از آن جمله می‌توان به آرامگاه فردوسی، بقعه هارونیه، ارگ توس، بوستان مینیاتوری، نمایشگاه بین‌المللی و... اشاره کرد. محله وکیل‌آباد از محلات قدیمی محدوده متصل شهری است که بسیاری از کارگران قدیمی حاج حسین‌آقا ملک هنوز در آن سکونت دارند. زمین‌های رها شده در بخش متصل شهری و نبود طرح تفصیلی و ساخت و ساز غیرمجاز در محدوده منفصل توس و محله وکیل آباد از مشکلات این منطقه است. شهرداری منطقه ۱۲ سال ۱۳۸۳ شکل گرفت و تا سال ۱۳۹۲ به صورت نیمه‌خصوصی با مشارکت شرکت آبادانی و مسکن الهیه اداره می‌شد. بعد از آن به طور کامل به شهرداری مشهد واگذار شد. در مساحت ۶۵۰۲ هکتاری این منطقه ۱۰۵ هزار نفر زندگی می‌کنند.

محمدیه ۲۰؛ ۲۰ سال بدون‌تغییر
اوایل دهه ۸۰ که مجتمع مسکونی سلحشوران ساخته شد، معبر محمدیه ۲۰ هم به عنوان یکی از راه‌های ارتباطی این مجتمع شکل گرفت، اما به‌مرور زمان با وجود آسفالت معبر، اکثر زمین‌های خالی حاشیه مسیر همین طور بایر ماند.
نامردی در مرام پهلوان قاسم خوش‌هیکل نبود
قاسم خوش‌هیکل تعریف می‌کند: کشتی، محبوب مردم بود و عروسی‌ها با آن پرشور می‌شد. من خودم برای اولین‌بار که کشتی گرفتم، در عروسی بود؛ آن زمان رسم بود در عروسی‌ها اول کودکان را به کشتی می‌انداختند.
روایت حاج‌صفر یزدی از قبرستان‌های مُردارکِشان
در محله مردارکشان هنوز هم به رسم قدیم، قبرستان بیخ گوش اهالی است تا هر‌وقت دلشان، هوای عزیز رفته‌شان را کرد، راه دوری نروند؛ قبرستانی که به گواه قدیمی‌ترین سنگ قبر، چهل‌و‌دو‌ساله است.
قاسم ارفع سنگین‌ترین سنگ‌های آرامگاه فردوسی را به دوش می‌کشید
حاج‌قاسم تعریف می‌کند: کشتی‌گیر بودم. کسی من را خاک نکرده بود. سنگ جمشید در پیشانی آرامگاه، سه‌تن وزنش بود. حتی از تهران برای دیدن جابه‌جایی سنگ آمده بودند. همه گفتند چطور سنگ را بالا می‌بری؟
مزدای قرمز مرتضی شبانی در رکاب انقلابیون چهاربرج بود
آن روز‌ها حاج‌مرتضی از معدودماشین‌دار‌های توس بود و می‌دید در خیابان‌های مشهد چه خبر است، او مزدایش را در جاده می‌انداخت تا مردم را از روستا برای شرکت در راهپیمایی به قلب مشهد برساند.
هواداری از سالمندان در الهیه ۶
در الهیه ۶ اهالی با کمی مکث همسایه مورداعتمادشان را به ما معرفی می‌کنند، آن هم به این دلیل که نمی‌دانند از میان این همه همسایه خوب، نام کدام را ببرند. اینجا همسایه‌ها همه همدل هستند.
معبری برای نخستین ساکنان الهیه
کوچه شهید‌تقی‌زاده ۹، معبری فرعی در محله الهیه است که تا بولوار اقدسیه امتداد دارد. زمانی‌که الهیه شباهتی به چهره امروزی‌اش نداشت، مجتمع‌های قدیمی با آجر‌های سفالی در دو طرف این معبر بنا شد و اولین ساکنان الهیه به اینجا آمدند.