همت سید حسین در مسجد قبا

کسانی که به حسینیه و مسجد فرهنگی قبا رفت‌وآمد می‌کنند، قطعا سید‌حسین تقی‌زاده را می‌شناسند و می‌دانند بسیاری از نوجوانان و جوانان محله را او هیئتی کرده است. تقی‌زاده متولد‌1358 است و سال‌هاست در مجالس مختلف مداحی می‌کند، از هیئت قمر بنی‌هاشم(ع) گرفته تا هیئت دل‌باختگان حسین‌بن‌علی(ع) و هیئت‌های دیگر. 

سیدحسین می‌داند بچه‌های امروز بیش‌از قبل، به هیئت و برنامه‌های آن نیاز دارند؛ بنابراین برای تک‌تک آن‌ها وقت می‌گذارد. ایام سوگواری و شهادت حضرت‌زهرا‌(س) بهانه‌ای شد تا پای صحبت‌های فردی بنشینیم که در جوانی، تجربه سال‌ها کار فرهنگی برای نوجوانان و جوانان را دارد.

از روزهای جنگ شروع شد و به بچه‌های مدرسه رسید

درست در بحبوحه روزهای جنگ و دفاع مقدس، زمانی‌که سرودهای حماسی و مداحی افراد سرشناسی همچون حاج‌صادق آهنگران و کویتی پور و حسین فخری، دل رزمندگان را گرم می‌کرد، فرسنگ‌ها آن طرف‌تر، نوجوانان و جوانان از آن‌ها الگو می‌گرفتند و دل به اشعار و نواهایی می‌دادند که کم‌کم ملکه ذهنشان می‌شد.

سیدحسین تقی‌زاده که در سال‌های جنگ و دفاع مقدس کوچک بود، مثل خیلی‌های دیگر دل به آن نواها داد. او تعریف می‌کند: خیلی کوچک بودم اما تشییع پیکر شهدای جنگ و حال و هوای آن روزها و نوحه‌هایی را که خوانده می‌شد، به یاد دارم. به‌دلیل علاقه‌ای که به نوحه داشتم، مداحی را در مسجد علوی محله رده شروع کردم. 

تب و تاب جنگ و فداکاری و ایثار، برنامه‌های مدرسه را هم تحت‌تأثیر قرار می‌داد و اغلب از این نواها برای سرودهای حماسی و انقلابی در مراسم‌ مختلف هفته دفاع مقدس و دهه فجر استفاده می‌شد. اما فعالیت حرفه‌ای تقی‌زاده به سال‌ها بعد بر‌می‌گردد و ایامی که دوران متوسطه را پشت سر می‌گذاشت.

روی خوش‌داشتن مهم است

سید‌حسین این‌طور تعریف می‌کند: در مقطع متوسطه  درس می‌خواندم. دوست داشتم به‌شکل حرفه‌ای کار مداحی را دنبال کنم؛ به همین‌دلیل در مجمع الذاکرین گلشن ولایت از محضر استادانی همچون حاج‌محمد یوسف، حاج‌فرج‌الله بیات و مرحوم حاج‌احمد علیزاده بهره می‌بردم.

به گفته او در گذشته مثل حالا نبود که نوجوان‌ها برای اجرای برنامه‌های فرهنگی میدان داشته باشند؛ به‌همین دلیل اگر اکنون حس کند نوجوانی به مداحی علاقه دارد، حمایتش می‌کند. 

ادامه‌ می‌دهد: در گذشته، اغلب افراد سنگ جلو پای نوجوان‌ها می‌انداختند و این موضوع باعث دلسردی و کنار‌کشیدن آن‌ها از کار می‌شد. برای من نیز همین‌طور بود. اما پدرم و حاج‌آقا ناصری که از بزرگان مسجد قبا بود، همیشه دلداری‌ام می‌دادند و می‌گفتند «گوشَت بدهکار این حرف‌ها نباشد و راه خودت را برو.»

سیدحسین که تجربه تدریس مداحی در مؤسسه منادیان عترت را دارد، شب‌های چهارشنبه در مسجد قبا برای نوجوانان کلاس آموزش مداحی برگزار و تلاش می‌کند کودکان و نوجوانان در فعالیت‌های فرهنگی مسجد شرکت کنند. 

می‌گوید: پیش از هرچیز سعی می‌کنم روی خوشی داشته باشم؛ این موضوع برای جذب نوجوانان و جوانان خیلی مهم است. بعد هم به آن‌ها حق انتخاب می‌دهم تا هر رشته و هر جایگاهی را که دوست دارند، انتخاب کنند؛ از جلسات تلاوت قرآن و مُکبری نماز جماعت گرفته تا همین مداح و نوحه‌خوانی.

گاهی راه آن‌قدر دور بود که نیمه‌شب به خانه برمی‌گشتم اما این‌دست مشکلات از اشتیاقم کم نمی‌کرد

باز هم یادی از دوران گذشته می‌کند و ادامه می‌دهد: برای اینکه آمادگی حضور در مراسم و مجالس را پیدا کنم، باید آموزش می‌دیدم. دور و نزدیک برایم مهم نبود؛ به هر‌جا که فکر می‌کردم می‌توانم چیزی یاد بگیرم، می‌رفتم. آن روزها وسایل نقلیه مثل حالا زیاد و دردسترس نبود؛ گاهی راه آن‌قدر دور بود که نیمه‌شب به خانه برمی‌گشتم اما این‌دست مشکلات از اشتیاقم کم نمی‌کرد. 

پای کار برنامه‌های فرهنگی

به‌دلیل فعالیت‌های مستمر آقا‌سید‌حسین، از سال‌1384 مسئولیت امور فرهنگی مسجد و حسینیه قبا را به او می‌سپارند و از آن زمان تا اکنون، او برنامه‌های متنوعی را با کمک اهالی به‌ویژه نوجوانان و جوانان اجرا کرده است. می‌گوید: علاوه‌بر اینکه در ایام شهادت و تولد ائمه اطهار(ع)، برنامه‌های مستمری در قالب سخنرانی و مداحی برگزار می‌شود، دو جلسه قرآن نیز داریم که یکی به‌صورت سنتی و دیگری در قالب محفل اُنس با قرآن برپا می‌شود.

تقی‌زاده خوشحال است که مؤسسه قرآنی «اظهر الجمیل الاعلی» از سال گذشته در مسجد قبا، فعالیت خود را آغاز کرده است و می‌افزاید: مسئولان این مؤسسه، استادان قرآنی همچون آقایان سروش عظیمی و احسان سوختانلو هستند که استعدادهای قرآنی بسیاری را شکوفا کرده‌اند.

سید‌حسین قاری قرآن هم هست. تلاوت قرآن را طی سال‌ها انجام داده، اما بیشترین تمرکزش را روی مداحی گذاشته است؛ می‌گوید: این دو عرصه با هم متفاوت هستند؛ اگر شخصی قرآن را به‌صورت حرفه‌ای تلاوت می‌کند، دلیل نمی‌شود که یک مداح منحصر‌به‌فرد هم باشد و بر عکس این موضوع هم درست است.

جریان‌سازی هیئتی‌ها در هر محله

هیئت‌ها اغلب یکی از گروه‌های مردمی  هستند که در هر محله تشکیل می‌شوند و معمولا جوان‌ها و نوجوان‌ها با عشق و علاقه، آن را راه می‌اندازند و بعد کارکردهای دیگری مانند کمک‌رسانی و خدمت به مردم پیدا می‌کنند؛ بنابراین در هیئت‌ها معمولا اتحاد و همبستگی موج می‌‌زند.

آقا‌سید‌حسین دراین‌باره می‌گوید: اگر برخی از افراط و تفریط‌ها و آفت‌هایی را که هیئت‌ها به آن دچار شده‌اند، حذف کنیم، می‌توان گفت این گروه‌ها بهترین مجموعه در هر محله و شهری هستند که در بسیاری از جریان‌ها و مشکلات می‌توانند کمک‌رسان باشند.

او ادامه می‌دهد: یزدی‌ها و آذربایجانی‌ها سبک‌ خاصی برای اجرای مداحی اهل‌بیت(ع) دارند که آنان را منحصر‌به‌فرد کرده است. زمانی مشهد هم سبک مختص خود داشت اما امروزه استفاده از سبک‌های متفاوت، نظیر تندخوانی و شورخوانی‌ باعث شده است هدف اصلی مداحی تحت‌الشعاع قرار بگیرد.

یزدی‌ها و آذربایجانی‌ها سبک‌ خاصی برای اجرای مداحی اهل‌بیت(ع) دارند که آنان را منحصر‌به‌فرد کرده است

سید تعریف می‌کند: وقتی نگاهم به مقوله مداحی جدی شد، به توصیه حاج‌آقا حسین‌زاده که از استادانم بود، از کاست‌های روضه‌خوانی حاج‌سید‌مصطفی حسینی استفاده کردم و الگویم شده بود؛ البته در‌کنارش سبک‌های روز را هم تمرین می‌کردم.

برای وداع با شهید گمنام خواندم

سید معمولا مداحی در مراسم ترحیم را قبول نمی‌کند اما نمی‌توان از مصائب روزگار گریخت؛ به این بخش از گفت‌وگو که می‌رسد، یاد تلخی رفتن پدر، چشم‌هایش را خیس می‌کند و می‌گوید: در سالگرد درگذشت پدر‌م اجرای مراسم را بر‌عهده گرفتم؛ پدری که در همه عمر حامی و همراهم بود. اداره مجلس در آن شرایط، خیلی سخت بود، اما مجبور بودم مراسم را اجرا کنم. 

درمیان خاطرات ریز‌ودرشتی که از مجالس مختلف در ذهن آقا سیدحسین مانده، نوحه‌خوانی در مراسم تشییع پیکر شهیدگمنام بیست‌ساله، ماندگارتر از بقیه است؛ این خاطره را خیلی کوتاه تعریف می‌کند: سال‌1378 مراسم تشییع پیکر و وداع با شهید گمنامی برگزار می‌شد. وقتی مسئولیت مداحی این مراسم به من سپرده شد، منقلب شدم. از سال‌های دفاع مقدس چندان نگذشته بود و اجرای این مراسم، حال و هوای آن روزها را برایم زنده می‌کرد.

برای مجلس ائمه(ع) قیمت تعیین نمی‌کنیم  

توصیه‌‌ای قدیمی ازسوی همه استادان مداحی مطرح می‌شود که آقا سیدحسین هم آن را آویزه گوش کرده است؛ اینکه نرخ‌گذاری برای مجالس، پایان کار یک مداح است. او تعریف می‌کند: مداحی شغل من نیست و هیچ‌وقت برای آن قیمت تعیین نکرده‌ام و صاحب مجلس هر اندازه کرمش بوده، داده است. این از توصیه‌های جدی استادان ماست که مداحی به نیت کسب درآمد و تعیین مبلغ برای آن، حیثیت یک مداح را زیر سوال می‌برد.