اعجاز شهید خادم‌الشریعه در چزابه 
خیابانی با بوی چوب در کشاورز ۳ 
جواد قربانپور، مداحی است که دغدغه‌اش آموزش این هنر به نوجوانان است
پنج سال بیشتر نداشت که در‌بین همه جست‌و‌خیز‌ها و هیاهوی کودکی، پایش به مکتب‌خانه، گشوده و قبل از هر چیز، شاگرد کلام وحی شد و کوچک‌ترین قاری دعا و قرآن مسجد جامع محله. بعد هم تا رتبه اول مسابقات قرائت کشوری پیش رفت، اما قسمت، چیز دیگری بود و به پیشنهاد عموی شهیدش هم طلبه شد هم روضه‌خوان.
صحبت از جواد قربانپور، مداح جوان و خوش‌نام مشهدی است که سال‌ها پیش در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهرک شهید‌رجایی بالید، در محله فاطمیه به اوج رسید و امروز برای شهر و کشورش منشأ آثار و برکات شده است.
در یک عصر گرم تابستانی، میهمان حسینیه بیت‌الحسین (ع) شدیم تا چندوچون مسیر مداحی‌اش را جویا شویم.
کوچک‌ترین قاری و مداح محله
بیت‌الحسین (ع) کوچک و نقلی، اما باصفا و دل‌نشین است؛ درست مثل صفا و سادگی خود بچه‌ها. چراغ‌هایش که روشن می‌شود، پدرومادر‌های دم در، دست بچه‌ها را می‌گیرند و وارد می‌شوند؛ گویی هم از هرم گرما به اینجا پناه می‌آورند هم از شر همه آنچه بیرون از اینجا سلامت روحی و روانی فرزندانشان را تهدید می‌کند. در بیت‌الحسین (ع) بناست بچه‌هایشان پای درس مداح پرآوازه شهر بنشینند و مانند او خادم اهل‌بیت (ع) شوند.
جواد قربانپور، مداح چهل‌و‌پنج‌ساله امروز که دومین فرزند خانواده‌ای نه‌نفره است، ازآنجا‌که مثل همه اعضای خانواده، به‌ویژه پدربزرگ و عمویش، اهل مسجد و پامنبری بود و علاقه‌مند به آموزه‌های دینی، پیش از دبستان، عازم مکتب قرآن شد و از شش‌هفت‌سالگی هم نوحه‌خوانی را شروع کرد.
او همین‌طور‌که سلام‌و‌علیک کودکان و نوجوان‌هایی را که وارد می‌شوند، پاسخ می‌دهد، درباره چرایی مداح و طلبه‌شدنش به ما می‌گوید: از کودکی‌ام به قرائت دعا و قرآن علاقه داشتم. کلاس اول دبستان، عمویم به من توصیه کرد به‌سمت نوحه و روضه‌خوانی هم بروم که این توصیه مسیر زندگی من را تغییر داد. در مدرسه، چه در برنامه صبحگاه و چه سایر مراسم، به قرائت قرآن و اجرای مداحی و سرود می‌پرداختم.
همراه عمویم به جلسات قرآن و تفسیر هم می‌رفتم، اما بیشتر به روضه‌خوانی علاقه‌مند شدم. درواقع عمو که سال۶۵ شهید و مفقودالاثر شد، مؤثرترین فرد زندگی‌ام بود. او، چون خودش پسر نداشت، مرا خیلی دوست داشت. برای طلبه‌شدن هم درکنار تشویق‌های امام‌جماعت وقت مسجد جامع شهرک شهید‌رجایی (حجت‌الاسلام حائری)، آموزش دروس ابتدایی ادبیات عرب توسط عمو بود که مرا ترغیب کرد به این سمت بروم.
افتخار مداحی در حرم
سال۷۱ بعداز اتمام دوره راهنمایی، در مجتمع حضرت اباالفضل‌العباس (ع) خیابان سرخس که تحت مدیریت مرحوم آیت‌الله کوهستانی بود، به تحصیل پرداخت و پس‌از گذراندن دروس مقدمات به مدت دو سال، لمعه و اصول فقه را هم در مدرسه حجت‌الاسلام‌والمسلمین موسوی‌نژاد به پایان رساند.
خودش در توصیف آن روز‌ها می‌گوید: بعداز مقدمات، از پانزد‌ه‌سالگی حجره‌نشین شدم و هفته‌ای یک بار به خانه می‌رفتم. درسم در مدرسه حاج‌آقا موسوی‌نژاد و حجره‌ام در مدرسه بعثت بود. از بعد نماز صبح تا حدود ۹شب درگیر درس و مطالعه و مباحثه بودیم؛ سخت، اما تجربه خوبی بود، هم برای رشد علمی و هم معنوی.
قربانپور سال۷۴ تشکیل خانواده داد که ثمره‌اش سه فرزند است؛ از این بین فرزند اول راه پدر را ادامه داده و حالا طلبه و مداح است. طی حدود بیست‌سال که از نقل مکان او و خانواده‌اش به محله فاطمیه می‌گذرد، مسئولیت کانون فرهنگی مسجد حجت بن‌الحسن (ع) در خیابان آیت‌الله عبادی ۵۴ را برعهده دارد و علاوه‌بر آموزش مداحی به کودکان و نوجوانان محله، هر‌شب چهارشنبه نیز در هیئت جوادالائمه (ع) مسجد مداحی می‌کند.
این مداح مشهدی بعداز اتمام سطح سه حوزه علمیه، تا سال ۹۸، چندسال هم در درس خارج فقه شرکت کرد. در‌عین‌حال از دهه ۷۰ در مدارس غیرانتفاعی تدریس می‌کرد، اما همچنان پای کار مداحی ماند و از آن غافل نشد.
کانون رضوان به‌عنوان اولین مدرسه مداحی نوجوانان کشور، دورههای پنج‌ساله رایگان را در دو سطح برگزار می‌کند
می‌گوید: «سال۷۲ در مدارس غیرانتفاعی به‌عنوان مربی قرآن و مربی پرورشی و فرهنگی مشغول شدم. چندسال هم در بخش گزینش قوه قضائیه محقق پاره‌وقت بودم. دوسه‌سالی در آستان قدس و روحانی کاروان عتبات عالیات در بعثه رهبری بودم و درکنار اینها تمرینات و اجرای مداحی‌ام را تعطیل نکردم. از سال۸۹ مداح حرم مطهر هستم و در حال حاضر در هیئت بیت‌الحسین (ع) و کانون رضوان درکنار همکاران خدمت می‌کنم.»
«رضوان» نخستین مدرسه مداحی نوجوانان
کانون فرهنگی‌تبلیغی «رضوان» که دو سال از شکل‌گیری‌اش می‌گذرد و مدیریت هیئت‌امنای آن برعهده قربانپور است، در اصل مجالی برای شناسایی و رشد استعداد‌های مداحی مشهد از بین پسران دهه‌هشتادی و دهه‌نودی به شمار می‌رود؛ همان‌ها که خیلی نگرانشان هستیم و فکر می‌کنیم در گیرودار فضای مجازی و فناوری گم شده و هویت دینی‌شان را فراموش کرده‌اند، درحالی که برخی‌شان جزو مداحان و دکلمه‌خوان‌های حرفه‌ای در حرم مطهر رضوی، صداوسیما و هیئت‌های مطرح شهرند و این همه را مرهون فرصت آموزشی تربیتی‌ای هستند که مدرسه مداحی رضوان برایشان فراهم کرده است.
این مدرسه به‌عنوان اولین مدرسه مداحی نوجوانان در کشور، باهدف آموزش و کشف و هدایت استعداد پسران نه تا شانزده ساله، به‌رایگان دورههای پنج‌ساله را در دو سطح مقدماتی (یک روز در هفته) و پیشرفته (سه روز در هفته) برگزار می‌کند و به‌دلیل فعالیت در سطح ملی، جزو کانون‌های شاخص سازمان تبلیغات اسلامی شناخته می‌شود.
قربانپور در‌این‌باره توضیح می‌دهد: از بین حدود ۱۵۰شاگرد مدرسه، تاکنون حدود بیست نفر مداح و دکلمه‌خوان و ده نفر خادم حرم مطهر شده‌اند. طی سه سال گذشته، دو نماینده از مدرسه به برنامه معلی راه یافته‌اند. در حال حاضر همه اعضای مدرسه از مشهد هستند، اما با‌توجه‌به تقاضای بسیار از سایر شهرها، درنظر داریم شعباتی در نقاط مختلف کشور راه‌اندازی کنیم.
با‌توجه‌به اینکه خودم مداحی را به روش تقلیدی آموخته‌ام و کاملا راضی هستم، در این مدرسه نیز روش آموزش، تقلیدی است و بعداز سنجش استعداد، علاقه و توانایی دانش‌آموزان، خودشان یک مداح را انتخاب و اجرای او را تقلید می‌کنند تا یاد بگیرند. مرحله بعد، گذر از تقلید و مرحله آخر نیز ارائه سبک شخصی است؛ البته آموزش‌های تئوری مثل مقتل و تاریخ و عقاید یا صداسازی و ردیف‌خوانی، کتاب و استاندارد خود را دارد.
علاقه و پشتکار، مهم‌تر از استعداد
او که نمایندگی استانی جامعه ایمانی مشعر در جبهه فرهنگی انقلاب و مدیریت هیئت بیت‌الحسین (ع) را نیز برعهده دارد، از سال۹۲ تاکنون بیش‌از چهارصدجوان و نوجوان را در جبهه فرهنگی انقلاب، حرم مطهر رضوی و مدرسه رضوان در‌زمینه مداحی آموزش داده و معتقد است در این رشته بیش‌از هر‌چیز، علاقه و پشتکار حرف اول را می‌زند و استعداد در رده بعد قرار دارد. از نگاه او مشهد با‌توجه‌به وجود مضجع مطهر رضوی و تعدد هیئات مذهبی، پایه مداحی قوی‌ای دارد و استادان برجسته‌ای در آن رشد یافته‌اند.
دیدار با رهبری
قربانپور مثل بسیاری از مداحان توانمند دیگر از دیدار با رهبر معظم انقلاب هم خاطره دارد و سال۹۶ به همراه مرحوم مؤید، اکبرزاده و شکوهی در دیدار جمعی از مداحان با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای حضور داشته است.
پیش از این دیدار نیز یک خاطره به‌یادماندنی از مداحی در حرم رضوی برایش رقم خورده است؛ «سال۹۴ یا ۹۵ بود که قرار شد برای اولین‌بار در مراسم خطبه‌خوانی شب شهادت امام‌رضا (ع) نوحه‌ای سه‌زبانه خوانده شود. حدود شش‌ماه روی متن و ملودی این نوحه کار شده بود و بازخورد بسیار خوبی داشت. بخش عربی و فارسی این نوحه را من خواندم و بخش ترکی آن را آقای نوید اطاعتی خواند. کار خاصی بود و در فضای مجازی هم خیلی از آن استقبال شد.»
تربیت نفس، مهم‌ترین عامل موفقیت مداح
این مداح که از محضر استادان اخلاقی، چون حضرات آیات و حجج‌اسلام موسوی‌نژاد، حسنعلی مروارید، واله، محمدباقر ساعدی، سیدمحسن حسینی‌فقیه، احمد فاضلی و سیدمحمد موحد بهره برده است، تربیت نفس را مهم‌ترین مؤلفه در شخصیت مداح معرفی می‌کند و می‌گوید: اگر این مؤلفه وجود داشته باشد، فرد به‌معنای واقعی کلمه موفق خواهد بود، وگرنه مدام درگیر چالش‌هایی، چون غرور، تکبر، نخوت، ریاکاری، حب دیده‌شدن و... خواهد بود. رمز موفقیت رزمندگان ما در دفاع مقدس همین تربیت نفس بود که اگر در نوجوانی اتفاق بیفتد، ادامه مسیر راحت‌تر است.
گدایی به شرط مزد مکن
او با گلایه از کسانی که مداحی را به‌عنوان یک شغل و حرفه برای درآمدزایی دنبال می‌کنند، ادامه می‌دهد: ما به مداحی به عنوان شغل نگاه نمی‌کنیم، بلکه مداحی برای ما تکلیف و خدمت به مکتب سیدالشهدا (ع) است و در این دستگاه، گدایی به شرط مزد معنا ندارد.
مداحی برای ما تکلیف و خدمت به مکتب سیدالشهدا (ع) است و در این دستگاه، گدایی به شرط مزد معنا ندارد
در این سال‌ها دیده‌ام همکارانی که در کارشان انگیزه مالی دارند، باوجود درآمد‌های زیاد، هزینه‌هایشان تمامی ندارد و همیشه با چالش مواجه‌اند ولی افرادی مثل مرحوم حاج آقای ماهرخسار بااینکه جاافتاده و باسابقه بودند، خود را مقید به روضه‌های خانگی و انجام تکلیف می‌دانستند و زندگی‌شان برکت عجیبی داشت؛ زیرا صله روضه، به‌میزان مبلغش نیست، بلکه ارزش افزوده‌ای دارد که تا تجربه نشود، نمی‌توان آن را درک کرد.
مسئول کارگروه هیئت جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی خراسان رضوی درباره آسیب‌های رایج مداحی نیز می‌گوید: امام‌حسین (ع) اقیانوس وسیعی است و افراد با تفکرات مختلف در دستگاهش خدمت می‌کنند؛ بنا نیست همه یک‌جور فکر کنند یا مثل هم باشند و این‌طور نیست که اگر مداحی باب میل ما اجرا نمی‌کند، منحرف باشد؛ بلکه روش خودش را دارد. در‌عین‌حال هرچه عزاداری نزدیک به سنن قدیمی و مبتنی‌بر معارف باشد، نسبت به آفات مصون خواهد بود.
صحبت به اینجا که می‌رسد، کودکان و نوجوانان تازه‌وارد به مدرسه مداحی، برای حضور در جلسه توجیهی، جمع شده‌اند و قربانپور هم بیش از این منتظرشان نمی‌گذارد.
* این گزارش یکشنبه ۲۱ مردادماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۸۰ شهرآرامحله منطقه ۳ و ۴ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
