بازار، مهمترین محور و شاهراه ارتباطی در شهرهای قدیمی بود و بیشترین آمدوشد شهروندان در آن انجام میگرفت. بازار مهمترین کانال ارتباطی شهر بود که نهتنها مردم در آن حضور داشتند و کالاها و سرمایهها در آن به جریان میافتاد، بلکه اطلاعات، اخبار و آگهیها نیز ازطریق آن به اطلاع شهروندان میرسید و غالبا عدهای جارچی یا منادی، خبر را در بازار اصلی شهر جار میزدند.
مدتها به موازات بزرگی شهرها، بازارها نیز از هم تفکیک شدند و هرکدام در جایی دور از محله زندگی افراد جا خوش کردند. اما سالهاست که شهرداری درصدد برآمده تا ارتباط بازار با مردم محله را دوباره پیوند دهد.
دوباره بازارها به محلهها آمدهاند، نظم گذشته محلات به نفع بازار آرامآرام بر هم خورده و بازار به مناطق و محلههای مسکونی هجوم آورده است. شهروندان دیگر مجبور نیستند مسیرهای طولانی را طی کنند و برای خرید مایحتاج روزانه خود مدتها در ترافیک شهر بمانند.
اگر گذرتان روزهای پنجشنبه به خیابان سرافرازان بیفتد، بدونشک با راستهبازار یا بازارچهای کاملا سنتی و قدیمی روبهرو میشوید که گشتوگذار در آن خالی از لطف نیست. این بازارچه هر هفته ازسوی شهرداری در این مکان مشخص و این محله معین برپا میشود.
بازارچهای که توانسته نقش تامینکننده بخش عمدهای از نیازهای شهروندان و مراجعان محله سرافرازان و پایداری را بهخوبی ایفا کند و به محل جذاب و پررفتوآمدی بهویژه برای خانوادهها تبدیل شود.
در یک عصر پنجشنبه، ما هم مانند مشتریان پروپاقرص این بازار و همراه آنها وارد بازار میشویم. ترافیک نسبتا شدید در مسیرهای ورودی و خروجی این بازار، عبورومرور ماشینها را با مشکل مواجه کرده است و تردد زیاد مردم بهصورت پیاده نشان از شلوغی این پنجشنبهبازار دارد.
در این میان حضور جستهوگریخته انواع دستفروشها از فاصله چندصدمتری محل برپایی بازار و تلاش آنها برای جلب مشتری و فروش جنسشان، به چشم میآید. به محض ورود در مسیرهای منتهی به بازارچه هرکس بهنوعی به زبان بسیار ساده و شیوه خاص خود، سعی در جلب مشتری و فروش جنس موردنظر خود را دارد که البته در این بین برخی نیز موفق عمل میکنند و برای فروش کالایشان پیروز میشوند.
خانم علیزاده یکی از ساکنان خیابان پایداری است و در مجاورت با این بازار سکونت دارد. او درباره مشکلات این بازار درکنار فواید آن برای شهروندان میگوید: درست است که این بازار برای خانمهای محله بهراحتی در دسترس است، اما متاسفانه روزهای پنجشنبه در اطراف این بازار بهدلیل تعداد زیاد خودروها در کوچه های اطراف، با کمبود جای پارک و گاه پارک دوبل و ترافیکی نسبتا شدید مواجه میشویم.
اجناسی که دراین بازار عرضع میشود به نسبت کیفیتشان قیمت مناسبی دارند
او میافزاید: اجناسی که در این بازار عرضه میشوند، به نسبت کیفیتشان از قیمت مناسبی برخوردارند، اما بازار هنوز با برخی کمبودها مواجه است؛ مانند اینکه سقف آن پوشیده نیست. یا بازارچه باید در فضایی باز و زیر چادرهایی یکسان و هماندازه برپا شود تا هر غرفهداری مجبور نشود باتوجهبه امکاناتش از وسایل متفاوت برای محصورکردن غرفههایش استفاده کند.
البته به نظر میرسد مهمترین موضوع نظارت بازرسان بازار است که باید بر کیفیت و کمیت کالاهای این بازارها دقت بیشتری داشته باشند تا مردم نیز مطمئنتر پا در این بازارها بگذارند و خرید کنند. بیشتر اجناسی که در اینجا عرضه میشود، بهخصوص پوشاک چینی است. در اکثر غرفهها از هر نوع و با هر سلیقهای میتوان اجناس چینی را در اندازهها و رنگهای مختلف مشاهده کرد.
خانم جلیلی نیز که به همراه دختر خود در این بازار حضور دارد، میگوید: متاسفانه بیشتر اجناس داخل این بازار از مد افتاده یا کیفیت خوبی ندارد. قیمتها هم با جاهای دیگر فرقی ندارد، اما مکان درنظرگرفتهشده برای ایجاد بازارچه مناسب است. وی در ادامه از غرفهداران میخواهد بیشتر از اجناسی که بهروز است، استفاده کنند.
او ادامه میدهد: چنین بازاهایی در محله کم است و اینکه هفتهای یکبار برپا میشود، سودی برای ساکنان این منطقه ندارد. بازار در قدیم در یکی از محلههای شهر بود. مردم هرزمان به کالایی نیاز پیدا میکردند، از محلههای مسکونی خود برای خرید به بازار میآمدند. امروزه با این همه ترافیک و دوری مسیرها ضروری است که شهرداری، چنین بازارهایی را در محلات مختلف راهاندازی کند.
خانم علایی، میانسال خانهداری است که محل برپایی بازارچه را بسیار جای مناسبی میداند و از تنوع و قیمت اجناس نیز رضایت دارد، اما درباره وضع ظاهری بازار میگوید: نبود نور کافی، چینش نامرتب غرفهها و پیادهروی نامناسب و خاکی این بازار که بهویژه برای میانسالان راهرفتن را دشوار میکند، نیاز به بازنگری مسئولان دارد.
علاوهبراین، نظافت محیط بازارچه نیز باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد؛ افراد بسیاری از کوچک و بزرگ گرفته تا پیر و جوان، پا در این بازار میگذارند و این میطلبد که فکری برای تمیزی آن شود.
او ادامه میدهد: این بازار حسنهای بسیاری هم دارد؛ اینکه اغلب کالاهای موردنیاز در آن ارائه میشود و هر چه بخواهی میتوانی از اینجا تهیه کنی. به نظرم قیمت برای هر مشتری مهمتر از محل برپایی بازار است که خوشبختانه در اینجا
رعایت شده است.
معصومی، یکی دیگر از شهروندان ساکن در این محله که بنگاه املاک دارد، میگوید: کافی است روز بعد از برپایی بازار بیایید و از از نزدیک اینجا را مشاهده کنید. بازار چنان بههمریخته و کثیف میشود که نمیتوان اینجا پاگذاشت! آیا حق شهروندان و ساکنان این محله این است؟ درست است که مردم این محله و کوچهها فقط به خانه و خودرو نیاز ندارند و بازار هم جزوی از زندگی آنهاست، اما طبیعی است که محیط زندگی سالمی را میطلبند.
موسوی، یکی از غرفهداران در این بازارچه است. به قول خودش از اول تا آخر هفته متناسببا هر روز یک بازارچه برپا میشود که در همه آنها حضور دارد.
او میگوید: این بازارها میتواند علاوهبر فراهمکردن مکانی مناسب برای عرضه مایحتاج عمومی مردم، در موضوع خوداشتغالی آسان افراد بهویژه جوانان نیز نقش مهمی داشته باشد. خوشبختانه از زمانیکه این بازارچهها افتتاح شده، توانسته با استقبال بسیار خوب مردم روبهرو شود و علاوهبرآن به نظر میرسد که قیمت انواع محصولات در این بازارچه از سایر مغازهها ارزانتر و مناسبتر باشد.
به گفته او در این بازارچه هر کالایی که بخواهی، فراهم است؛ از وسایل و مایحتاج زندگی مانند انواع مواد غذایی، بهداشتی، پوشاک، لوازمالتحریر، کفش، وسایل خرازی گرفته تا کالاهای فرهنگی برای بچهها ازجمله کتاب و لوحهای فشرده و انواع و اقسام لوازم سرگرمی؛ به قول قدیمیها در این بازار از شیر مرغ تا جان آدمیزاد یافت میشود.
موسوی ادامه میدهد: ازآنجاکه غرفهداران در اینجا اجاره اندکی برای اجاره غرفه خود پرداخت میکنند، قیمتها بسیار مناسب و قابلقیاس با مغازهها نیست. تنوع اجناس، عرضه مستقیم کالا و حذف واسطهها و دلالان، امکان اجاره تقریبا ارزان غرفه برای بسیاری از افراد بهعنوان غرفهدار بدون طی پروسه اداری، سهولت دسترسی، قیمت نسبتا منصفانه اجناس، وجود فضای رقابتی تنگاتنگ و... باعث شده هم غرفهداران از برپایی این بازار خوشحال باشند و هم مردم از آن استقبال کنند تا جایی که گاهی تا ساعاتی از شب غرفهها پر از مشتری است.
او میافزاید: البته با پرداخت مبلغ اجاره غرفه، تنها مجوز برپایی غرفه به ما داده میشود و سایر امکانات را باید خودمان تأمین کنیم. هنگام بروز مشکلاتی مانند بارش برف و باران، روشنایی و... هر کس باید خودش چارهای بیندیشد. از ساعت ۷:۳۰ تا ۲۰ یک غرفه ۲ متردر ۲ متر با مبلغ مشخصی اجاره میکنیم.
بزرگی و کوچکی برخی غرفهها یا تفاوت مبالغ اجاره را باید در نیاز غرفهداران جستجو کرد. برخی غرفهداران باتوجهبه حجم اجناس به بیشاز یک غرفه نیاز دارند که میتوانند بیشاز یک غرفه اجاره کنند؛ دراینصورت غرفه آنها بزرگتر بهنظر میرسد. دراینمیان نوع جنس و قیمت ارائه آن به مشتری در مقدار اجاره غرفه تاثیری ندارد و این مقدار برای هر غرفهدار با هر نوع جنسی که ارائه میدهد، یکسان است.
* این گزارش چهارشنبه، ۱۶ اردیبهشت ۹۴ در شماره ۱۴۷ شهرآرامحله منطقه ۹ چاپ شده است.