حاج‌حسین نانوا؛ نان عراقی را به محله طلاب آورد

سیدعلی حسینی| با وجود اینکه ۵۷ بهار را پشت سر گذاشته، اما هنوز محکم، قوی و با اراده است. این را می‌شود وقتی خمیر نان را از روی بالشتک به تنور می‌چسباند احساس کرد. از همان ۴۰ سال پیش که نخستین نانوایی تنوری‌اش را در محله طلاب مشهد راه انداخت این احساس همراه او بوده تا امروز که یک محله برای نان‌هایش صف می‌کشند و دوست دارند طعم متفاوت نان عراقی را تجربه کنند.

مطلب مرتبط صفرعلی تفقّدرُخی فیلسوف نان است!

نخستین نانوایی عراقی

وقتی پای صحبت‌های حاج محمد حسین‌قنبری می‌نشینیم از  بوی نان‌های داغش  که هر روز صبح‌های محله را پر می‌کند می‏پرسیم و ماجرای نخستین نانوایی عراقی که درخیابان فردوسی تاسیس کرد؛ او ما را به دوران پهلوی می‌برد و تعریف می‌کند:  اوایل کشف حجاب رضاخانی بود که عازم عراق شدیم گرچه پدرم زرگر بود ولی مدتی را به عنوان شاگرد نانوا در یک نانوایی کار کردم و تمام فوت‌وفن این شغل را فراگرفتم.

حاج محمد ادامه می‌دهد: در سال ۱۳۴۸ از عراق به ایران برگشتیم و در مشهد و همان محله قدیمی‌مان که امروز خیابان فردوسی نام دارد ساکن شدیم. وقتی از او می‌خواهم در مورد ویژگی‌های آن زمان صحبت کند خنده‌ای می‌کند و می‌گوید: یادم می‌آید آن زمان گوشت گوسفند ۳۵ قِران بود و حالا...

حاج محمدحسین که بین اهالی به حاج‌حسین نانوا معروف است سال ۱۳۵۷ زمینی را درکوچه پانزدهم خیابان فردوسی می‌خرد و برای نخستین بار نانوایی به سبک عراقی را در این محله تاسیس می‌کند. او در این‌باره می‌گوید: آن نانوایی، تنوری بود و برای سوخت تنور از هیزم، سبوس، کنده، خاک‌اره و دانه‌خرما استفاده می‌کردیم.

حاج محمدحسین که بین اهالی به حاج‌حسین نانوا معروف است سال ۱۳۵۷نخستین نانوایی عراقی را تاسیس می‌کند

حاج‌حسین نانوا از طعم نان‌های تنوری‌اش می‌گوید و مزایای آن برای معده و سلامتی. او ادامه می‌دهد: قدیمی‌ها عاشق نان تنوری بودند و حالا هم خیلی‌ها سراغ نان‌های تنوری را می‌گیرند، اما من هم مثل خیلی دیگر از نانوایی‌ها مجبور شدم بعد از ۱۰ سال نانوایی‌ام را ماشینی کنم.

هر روز ۴۰۰ نان می‌پختم

حاج‌حسین نانوا که بسیار خوش‌بیان هم است با همان لهجه شیرین مشهدی برایمان از زمان شروع به کار نانوایی می‌گوید: این اطراف، خانه خیلی کم بود، هنوز راه‌آهن ساخته نشده بود، خیابان فقط تا بولوار ابوریحان آسفالت بود، آب آشامیدنی را از چاه می‌کشیدیم و نان ۲ قران بود و روزی ۴۰۰ نان می‌پختم.

نانوایی حاج‌حسین علاوه بر اهالی محل مشتریان دیگری هم دارد که از راه دور می‌آیند، وقتی علتش را می‌پرسم پاسخ می‌دهد: از اول سعی کردم نان را با کیفیت خوب دست مشتری بدهم، خمیر را دو ساعت می‌گذارم تا آماده شود و این بستگی به کیفیت آرد و فصل سرما و گرما دارد. هیچ‌وقت نان را نمک نمی‌زنم، چون خمیر جمع می‌شود و در کیفیت نان تاثیر می‌گذارد.

نانوایی پشت جبهه

اما بوی نان‏های تازه حاج‌حسین نانوا تا پشت جبهه نیز رفته است او از حضور و فعالیتش در جبهه می‌گوید و یادی از سردار شهید محمود کاوه می‌کند. شهید کاوه همیشه در جبهه حضور فعال داشت و ما از نزدیک شاهد فعالیت‌هایش بودیم.حاج‌حسین نانوا علاوه بر حضور در خط مقدم جبهه که به فرماندهی شهیدمحمود کاوه بود در پشت جبهه نیز به فعالیت مشغول بود وسه‌شیفت در نانوایی در منطقه مهاباد برای رزمندگان خدمت می‌کرد. نانوای قدیمی محله فردوسی ازنیکوکاران قدیمی منطقه طلاب نیز به شمار می‌رود. 

او از سال ۴۸ به‌طور مستمر در جلسات هیئت شرکت می‌کرد و نبود مسجدی را در محل احساس می‌کرد از این رو در سال ۱۳۵۶ زمینی را در مفتح ۳۴ خریداری کرده و مسجد امیرالمؤمنین (ع) که معروف به مسجد عرب‌هاست را در سال ۱۳۵۷ می‌سازد.حاج‌حسین نانوا ۱۴ فرزند دارد که سه فرزندش در همین نانوایی مشغول به کار هستند.  

در پایان حاج‌حسین نانوا معتقد است که اگر آرد مرغوب به دست نانوا برسد نان با کیفیت خوب تحویل مردم داده خواهد شد. توصیه او به نانوایان این است که باید نان را به اندازه، بدون کم و کاستی و با کیفیتی مطلوب تحویل مشتری دهند، نکته‌ای که در همه این سال‌ها دغدغه نانوای محله ما بوده و همین است که بوی تازگی نان‌های او هر روز صبح‌های محله را دلچسب می‌کند.

*این گزارش یکشنبه ۱۰ دی ۹۱ در شماره ۳۶ شهرآرامحله منطقه ۴ چاپ شده است