محله ولیعصر؛ محله انتظامی و تفریحی مشهد

محله ولیعصر (عج) یکی از محلات جدید مشهد است که تا سال ۱۳۷۵ جزء محدوده شهری محسوب نمی‌شده و پس از آن به‌تدریج وارد بافت شهری شده است. هرچند هنوز هم به سختی می‌توان نام آن را محله گذاشت چراکه تنها یک خیابان دارد (بولوار کوهستان) و بخش اعظم آن غیرمسکونی است. مجتمع مسکونی پردیس و شهید رفیعی تنها شهرک‌های مسکونی محله ولیعصر است.

وجه تسمیه نام محله، وجود پادگان ولیعصر(عج) سپاه پاسداران است که سهم زیادی از کاربری اراضی این محله را در اختیار دارد. بخش زیادی از محله ولیعصر به بوستان وکیل‌آباد و کوهستان پارک شادی اختصاص دارد.

بوستان وکیل‌آباد مزرعه و روستایی بود که در اواخر سده سیزده خورشیدی توسط حاج حسین آقای ملک از آیت‌الله‌زاده کفایی (فرزند آخوند خراسانی) و چند تن دیگر خریداری شد (به اظهار خانم عزّت ملک ملک، دختر حاج حسین آقا).

او در اوایل سده چهارده در بخشی از اراضی غربی آن، باغ ۵۲ هکتاری وکیل‌آباد را احداث و در سال ۱۳۴۸ خورشیدی آن را وقف مردم کرد و تولیتش را به شهرداری مشهد سپرد. این‌که چرا نام این روستا وکیل‌آباد است؟ معلوم نیست، اما احتمال می‌رود که از نام حاج حسن آقا ملک (برادر حاج حسین آقا) که در آن زمان وکیل مجلس هم بوده نشأت گرفته باشد. 

بافت

محله ولیعصر با ۱۷۵ هکتار وسعت، سیزدهمین محله بزرگ مشهد است، اما از لحاظ جمعیت جزو ۵ محله کم‌جمعیت مشهد است. بخش زیادی از این محله غیرمسکونی است و تراکم جمعیت این محله تنها ۸ نفر در هر هکتار است. برخلاف بیشتر محلات که کاربری عمده‌شان، مسکونی است، در محله ولیعصر (عج) این‌طور نیست و بیشترین کاربری محله به فضا‌های اداری و نظامی (۴۱ درصد) اختصاص یافته است، و بعد از آن نیز بوستان و فضای سبز ۲۱ درصد محله را به خود اختصاص داده است. تنها ۱۱ درصد پهنه مسکونی است. 

کاربری شاخص این محله، فضای سبز بوستان وکیل‌آباد است. مجموعه هویزه با کاربری‌های مختلف مذهبی فرهنگی و تفریحی – ورزشی یکی از مراکز رفاهی زیرمجموعه سپاه است که عموم مردم هم امکان استفاده از خدمات مجموعه را دارند.

علاوه بر دبیرستان دخترانه امام‌حسین (ع)، سه کاربری تجاری تالار گل‌یاس، گل مریم و گل نرگس نیز در نزدیکی این مجموعه قرار دارند. بر این اساس می‌توان این محدوده را به‌عنوان مرکزی برای محله ولیعصر (عج) معرفی کرد.
وسعت زمین بایر در محدوده نظامی در محله ولیعصر (عج) کم نیست و بیشتر ساختمان‌ها در این محله آپارتمان‌های سه و چهار طبقه هستند.

دسترسی

دسترسی ساکنان محله به ایستگاه قطارشهری از سمت شمالی به خط یک مترو و ایستگاه‌های کوهستان پارک و وکیل‌آباد امکانپذیر است. از نظر تردد‌های درون‌شهری نیز دسترسی رانندگان به بولوار‌های وکیل‌آباد و شهید برونسی از جهت شمالی و شرقی محله برقرار است.

بر اساس نقشه پراکندگی ایستگاه‌های اتوبوس که بیشتر روی نوار مرزی محدوده ولیعصر (عج) متمرکز شده‌اند، باید گفت که میانگین فاصله مکانی تا نزدیکترین ایستگاه اتوبوس، ۲۱۰ متر است که برای پیمودن این مسافت باید ۲ دقیقه و ۳۸ ثانیه زمان را پیش‌بینی کرد.

امکانات فرهنگی و رفاهی

• باغ وکیل‌آباد یادگار حسین‌آقای ملک با بیش از۷۰هکتار مساحت،۷۰ هزار اصله درخت دارد که حدود ۱۰‌درصد آن باقی‌مانده همان درخت‌های ابتدایی باغ وکیل‌آباد است. در این باغ، درخت‌های مثمر و غیر‌مثمر فراوانی شامل گردو، بادام، توت و شاتوت وجود دارد. 
  
  
• باغ‌وحش وکیل‌آباد یکی از پتانسیل‌های گردشگری منطقه ۹ و موزه زنده‌ای است که تا شعاع ۷۰۰ کیلومتری آن مانندش پیدا نمی‌شود. حیواناتی دارد که شاید در ایران خاورمیانه و حتی دنیا تک هستند. نمونه‌اش تایگون است که نظیر آن در دنیا فقط ۴ تا وجود دارد که همه آنها هم در اثر لقاح مصنوعی متولد شده‌اند.
• سپاه امام‌رضا (ع)، اردوگاه شهیدکاوه، ناحیه مقاومت بسیج حمزه، پایانه قطارشهری وکیل‌آباد و پایانه اتوبوسرانی وکیل‌آباد از دیگر مکان‌های شاخص محله ولیعصر (ع) محسوب می‌شود.
• شهرک پردیس بعد‌از باغ سرسبز وکیل‌آباد، اولین مجتمع مسکونی که شهر از سمت طرقبه و شاندیز با آن شروع می‌شود، این مجتمع‌ها در سال‌۸۰ ساخته شد و اولین خانواده‌ها از سال‌۸۲ کم‌کم در آن ساکن شدند. این شهرک، چهارفاز مسکونی و یک بخش تجاری دارد که ۱۰۰۸ خانواده در آن زندگی می‌کنند. موقعیت خاص این مجتمع باعث شده هوای خوب و منظره عالی از هر طرف نصیب ساکنانش شود و همین امتیاز ویژه این مجتمع است.
• محله ولیعصر (ع)، مدرسه ابتدایی و درمانگاه عمومی ندارد.
• وجود سه مسجد موجب شده، میانگین فاصله مکانی تا نزدیکترین مسجد در محدوده ولیعصر (ع)، ۳۸۱ متر باشد که برای پیمودن این مسیر، باید ۴ دقیقه و ۴۶ ثانیه زمان را درنظر گرفت.

حدود جغرافیایی

محله ولیعصر (عج) از سمت شرقی و شمالی در همسایگی چهار محله لادن، اقبال، فارغ‌التحصیلان و وکیل‌آباد قرار دارد.