هویت

آن قدیم‌ها کوچه شهید فولادی در محله شهید معقول زمین تا آسمان با شکل و شمایل فعلی‌اش فرق داشت. قبل‌تر خبری از شلوغی این کوچه، خانه‌ها و بافت تو در تو و مشاغل مختلف نبود. اینجا به کوچه ده متری معروف بود، زمینی پر از باغ تره و زمین‌های زراعی. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و پایان یافتن جنگ تحمیلی نام کوچه به نام یکی از شهدای دفاع مقدس تغییر می‌کند، خانواده‌های بیشتری برای سکونت به اینجا می‌آیند و کوچه هم کم‌کم آبادتر می‌شود.

کوچه آیت‌الله بهجت4 که به نام شهیدجواد قدیری است، در همسایگی باغ نادری قرار دارد. نزدیکی این معبر با حرم مطهر، بافت آن را زائرپذیر کرده است. اولین موضوعی که در این کوچه به چشم می‌آید، تعداد زیاد هتل‌ها و مهمان‌پذیرهاست. دیگر اینکه ساختمان‌های قدیمی در حصار خانه‌های بلند، هنوز پابرجایند و حس خوبی را به رهگذران منتقل می‌کنند. ساکنان می‌گویند با توجه به رفت‌وآمد زائران که معمولا در اواخر شب اتفاق می‌افتد، روشنایی معبر آن‌گونه که باید، نیست. آسفالت نامناسب هم یکی دیگر از مشکلات این کوچه است که فرعی‌های زیادی دارد.

کوچه شهید اسفندیانی9از کوچه‌هایی است که بیش از 50سال قدمت دارد. مدرسه اسرار از قدیمی‌ترین بناهای این کوچه بود که باعث شد از کوچه‌های اطراف دانش‌آموزان به آن رفت و آمد کنند. به نقل از قدیمی‌ها، از کوچه شهید اسفندیانی9تا چهارراه ابوطالب پر از زمین‌های کشاورزی مانند جو، گندم و صیفی‌جات و باغ بود و سپس قطعه‌بندی و مسکونی شد. این معبر تا سال63 خاکی بود و سپس آسفالت شد و تا 30سال پیش به 16متری اسرار معروف بود.

خیابان رحمانیه یکی از اصلی‌ترین معابر منطقه است که بزرگراه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را به بولوار مهدیه متصل می‌کند و موازی با بولوارهای مجیدیه و الهیه ساخته شده‌ است. بسیاری از مجتمع‌های مسکونی مدرن و فوق لوکس محدوده الهیه در ابتدای این خیابان قرار دارد و به‌نوعی گران‌ترین محدوده منطقه محسوب می‌شود. بوستان‌های محلی وسیع، بازارهای محلی متنوع، مراکز آموزشی متعدد و مراکز تفریحی به‌روز از شاخصه‌های خیابان رحمانیه است و به اصطلاح گُلِ سرسبد منطقه12 به حساب می‌آید.

تا پیش‌از دهه پنجاه، چند گودال بزرگ در اطراف حرم‌مطهر قرار داشت که یکی از آن‌ها «گودال نمازگاه» در اطراف پنج‌راه پایین‌خیابان، درست در انتهای کوچه کنونی 17شهریورشمالی یک بود؛ گودالی بزرگ که طبق گفته‌های حاج‌آقا محسنی، از قدیمی‌های پایین‌خیابان، محل برگزاری نمازجماعت، به‌خصوص در عیدها بود و مردم برای ورود و خروج از آن باید از پله استفاده می‌کردند. نام این گودال با پرشدنش در اواخر دهه1350 بین مردم به‌مرور کم‌رنگ شد.

این کوچه به طور قطع یکی از باصفاترین کوچه‌‌های مشهد که به غیر از اهالی شاید کمتر کسی گذرش به آن افتاده باشد. کوچه‌ای که انتهای آن به کوه می‌رسد و فاصله کمی تا پلکان باباکوهی دارد. البته بسیاری از کوهنوردان حرفه‌ای مسیر این کوچه را برای رسیدن به قله زو انتخاب می‌کنند چون تردد کمتری در آن وجود دارد و بکرتر است. بیشتر خانه‌ها در این کوچه قدیمی قولنامه‌ای هستند اما به نسبت بسیاری دیگر از محدوده‌های مسکونی پهنه صابر، وضعیت مطلوب‌تری به لحاظ دسترسی به خدمات شهری دارند.

امام خمینی(ره)78 یکی از خیابان‌های آرام محله امام رضا(ع) است و هنوز همان بافت قدیمش را حفظ کرده است. در این کوچه تقریبا تمام خانه‌ها ویلایی هستند، تعداد ساختمان‌های چندطبقه آن به انگشتان دست هم نمی‌رسد. این خیابان 20متری با درختان سر به فلک کشیده و سبز مکانی مناسب برای پیاده‌روی در روزهای بدون دود و دم است. البته سکوت حاکم بر این خیابان فقط در زمانی است که مدارس اینجا تعطیل باشند.