شهرک ابوذر؛ محله خوش‌آب‌وهوای فرهنگیان قدیم

تاریخچه

شهرک ابوذر و محدوده پلیس راه طرق در سال‌های دور جزو اراضی انتهایی روستای ده‌غیبی بوده است. اراضی این روستا از دهانه دره رودخانه طرق تا جنوب شهر مشهد ادامه داشته است. اراضی شهرک ابوذر در سال ۱۳۳۵ از طرف آستان قدس به شرکت عمران شهرک ابوذر منتقل شد و در دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ ساختمان‌های شهرک در دو بخش ویلایی و آپارتمانی برای اسکان فرهنگیان احداث شد.

شهرک ابوذر قبل از انقلاب اسلامی ساخته و بعد از انقلاب تکمیل شده و نزدیک به ۲۵ سال است که در محدوده شهری است. در ابتدا زمین‌های این محله به فرهنگیان واگذار شده بود، ولی در وضعیت فعلی بیشترین ساکنان محله کارمندان آموزش‌وپرورش، سپاه و گمرک هستند. البته نوع ساختمان‌سازی این شهرک شباهت زیادی به مجموعه‌آپارتمان‌های ششصد‌دستگاه در بولوار سازمان آب دارد. آپارتمان‌های قدیمی مهندسی‌سازی که گویی در دل یک پارک بزرگ جا گرفته اند.

در سال‌های گذشته رباط طرق که در مجاورت شهرک ابوذر قرار دارد نیز از نظر نقشه‌های شهری به محله ابوذر اضافه شده است. رباط طرق در کیلومتر پنج جاده مشهد به نیشابور قرار دارد. این رباط در گذشته بر سر راه مشهد پذیرای زائران خسته از مسیر بوده است.

این محدوده که در مسیر جاده ابریشم قرار داشته است، برخلاف شهرک ابوذر که در دهه ۵۰ ایجاد شده، قدمت چندصدساله دارد و دارای ظرفیت‌های هویتی و تاریخی مانند کاروان‌سرا و جاده ابریشم است. رباط طرق جزو کاروان‌سرا‌های شاه‌عباسی دوره صفویه است. بافت ناهمگون کوی رباط طرق و شهرک ابوذر در محله ابوذر باعث شده است که مسائل و مشکلات این دو بخش بسیار متفاوت باشد.

بافت

محله ابوذر ۹۱۸ هکتار وسعت دارد و چهارمین محله بزرگ مشهد است، اما جمعیت این محله در رتبه ۱۴۱ مشهد قرار دارد که نشان‌دهنده تراکم کم جمعیت در گستره محله است. به‌طور میانگین در هر هکتار محله ابوذر ۸ نفر سکونت دارند. جمعیت این محله ۷۴۰۰ نفر است. دلیل کم‌بودن تراکم جمعیت محله ابوذر، کم‌بودن بخش مسکونی محله است. فقط ۶ درصد مساحت محله ابوذر را خانه‌های مسکونی تشکیل می‌دهند.

بااین‌حال، در همین بخش مسکونی به‌دلیل آپارتمان‌نشینی، جمعیت متراکم است، چنان‌که بخش‌هایی از بولوار صبا و حاشیه جاده مشهدنیشابور بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ نفر تراکم جمعیت دارد. بیشتر ساختمان‌ها در شهرک ابوذر سه و دوطبقه است. بافت خانه‌های اطراف رباط طرق نیز قدیمی ساز و یک و دوطبقه است.

وجود پادگان ثامن‌الائمه (ع) در مجاورت این محله باعث شده است بیش از ۴۰ درصد کاربری اراضی این محله اداری، انتظامی و نظامی باشد. باغات و زمین‌های کشاورزی حدود ۱۰ درصد این محله را اشغال کرده اند. مرکز معاینه فنی خودرو و انبار‌های این محله نیز ۱۱ درصد مساحت محله ابوذر را شکل می‌دهند.

دسترسی

محله شهرک ابوذر اکنون به خطوط قطارشهری دسترسی ندارد، اما در آینده ایستگاه ابتدایی و انتهایی خط ۳ مترو مشهد در این محله خواهد بود. بزرگراه شهید قاسم سلیمانی و بولوار‌های شهید اصلانی (صبا) و شهید طرقی شریان‌های ارتباطی درون‌شهری محسوب می‌شوند. بزرگراه برون‌شهری جاده قدیم مشهدنیشابور نیز از شمال این محله شروع می‌شود.

فاصله زمانی رسیدن به ایستگاه اتوبوس، ۱۶ دقیقه و ۲۹ ثانیه و فاصله مکانی ۱۳۱۸ متر است. البته برای شهرک‌نشینان ابوذر باتوجه‌به وجود ایستگاه‌های متعدد در این محله، این فاصله بسیار کمتر است و برای رباط طرق این فاصله بیشتر است.

امکانات فرهنگی و رفاهی

• سه بوستان پارک جنگلی ثامن‌الائمه (ع)، پارک گلاب و بوستان شهرک صنعتی طرق گلسار با میانگین فاصله مکانی ۷۲۳ متر مجموعه فضای سبز خوبی را در اختیار ساکنان شهرک ابوذر قرار داده‌اند و حتی مخاطبانی نیز از سایر نقاط شهر دارند. بااین‌حال، اهالی محدوده رباط طرق فقر فضای سبز دارند.
• یکی از مراکز معاینه فنی خودرو مشهد در نزدیکی رباط طرق قرار دارد.
• سالن ورزشی فوتسال و زمین‌های ورزشی روباز از زیرساخت‌های ورزشی شهرک ابوذر است.
• بوستان زائرپذیر غدیر در مجاورت این شهرک است و همین سبب شده است زیبایی‌های طبیعی شهرک بیشتر جلوه کند.
• مجموعه شهرک ابوذر و رباط طرق پنج مسجد دارد که در این میان، مسجد امام‌خمینی (ره) در شهرک ابوذر که به کتابخانه و پیش‌دبستانی و مهدکودک مجهز است، از مساجد فعال محله است.
• دو دبستان دخترانه و پسرانه در شهرک ابوذر وجود دارد، اما هیچ دبستانی در محدوده رباط طرق نیست.
• در محله ابوذر ایستگاه آتش‌نشانی وجود ندارد، اما در محله‌های طرق و خلج ایستگاه‌های آتش نشانی شماره ۳۹ و ۴۸ شهرداری مشهد قرار دارند.

حدود جغرافیایی

شهرک ابوذر در محدوده جنوبی شهر واقع شده است. این شهرک با بزرگراه شهید قاسمی احاطه شده است و شامل معابر بولوار صبا، شهید باقری، رضایی، نوری و عبدالله‌نژاد است. رباط طرق نیز شامل معابر بولوار صبا، خدمت، جاده سردخانه، پیشه، کارآفرین، کارگر، داروپخش، شهید کاوه و ابریشم است. محله ابوذر در مجاورت محله‌های انقلاب، بهارستان و فرودگاه است.