سیدی؛ محله‌ای یادگار آبادانی‌های مرحوم سیدی

تاریخچه

محله یا کوی سیدی در حدود دهه ۳۰ بیابانی در اطراف مشهد بود. مرحوم سیدمحمود سیدی، فردی بود که با حفر چاه آب و ایجاد باغ برای آبادکردن این محدوده اقدام کرد. او حدود ۲۰سال پیش از انقلاب اسلامی، زمین‌های این محدوده را خرید و چاهی در آن حفر کرد و استخری راه انداخت و درخت‌های زیادی کاشت و باغی هم برای خودش درست کرد. این استخر اکنون به گاراژ تبدیل شده است. وجود آب افراد زیادی را برای ایجاد باغ و زمین‌های کشاورزی به کوی سیدی کشاند و کم‌کم آبادانی این قسمت از شهر رقم خورد.

محله سیدی تا زمان انقلاب اسلامی روستایی در حاشیه شهر بود که راه دسترسی مناسبی به داخل شهر مشهد نداشت. کوی سیدی که در گذشته بخش‌هایی از مزرعه معجونی و قریه خلج را نیز در برمی‌گرفت، از حدود سال ۱۳۵۵ به مشهد پیوست. این محله در سال‌های گذشته گسترش پیدا کرده است، چنان‌که چندین محله به‌نام‌های المهدی، انقلاب، بهارستان، خلج و قائم از دل آن ایجاد شده است.

مقبره مرحوم سیدمحمود سیدی اکنون داخل باغی شخصی در ابتدای خیابان خلج، تقاطع صبای غربی و خلج در جوار بوستان شادی و مقابل گاراژ شاهین، سمت راست قرار دارد. این مقبره در زمینی به‌مساحت بیش از ۳هزار مترمربع قرار دارد که قبور دیگر اعضای خانواده سیدی را نیز در خود جای داده است. در فضای این مجموعه علاوه بر مقبره، یک حسینیه مجلل و آشپزخانه بزرگ و مجهز وجود دارد که در ایام عزاداری اهل‌بیت (ع) و ماه مبارک رمضان پذیرای عموم مردم عزادار است.

بافت

محله سیدی ۲۱۴ هکتار مساحت دارد و حدود ۱۵ هزار نفر را در خود جای داده است. گرچه تراکم جمعیت در محله سیدی ۶۷ نفر در هر هکتار است که تقریبا برابر میانگین شهری مشهد است، به‌دلیل اینکه فقط ۱۱ درصد مساحت محله سیدی به خانه‌های مسکونی تعلق دارد، تراکم جمعیت در بخش مسکونی بسیار زیاد است.

با افزایش قیمت مسکن، مساحت منازل مسکونی در سیدی رو به کمترشدن می‌رود و منازل بزرگ از هم تفکیک می‌شوند، به‌طوری‌که بسیاری از واحد‌های مسکونی در همه این محلات دارای زیربنایی در حدود ۵۰ تا ۷۰ متر هستند. در کمال ناباوری در بخش زیادی از محله سیدی تراکم جمعیت به بیش از ۶۰۰ نفر در هکتار می‌رسد که رقم زیادی است.

این محله در سال‌های گذشته از لحاظ زیرساخت، پیشرفت‌های عمده‌ای کرد، اما مسئله تراکم زیاد جمعیت در آن مشکلاتی مانند ترافیک و آلودگی‌های محیط زیستی را برای شهروندان ایجاد کرده است. بیش از ۵۶ درصد این محله بافت تفریحی و گردشگری است که به مجتمع فرهنگی‌تربیتی ثامن و پارک جنگلی طرق تعلق دارد. بولوار شهید اصلانی (صبا) از بولوار‌هایی است که قدمت کمتری دارد و بافت این خیابان نسبت به بقیه محله تازه‌ساز است.

قدیمی‌ترین بافت محدوده سیدی قدیم در محله سیدی کنونی قرار دارد. خیابان شهید دائی با بافت قدیمی جزو نخستین مناطقی است که در این منطقه مسکونی شده است. این خیابان که عرض کمی دارد، اصلی‌ترین معبر این محله با بار ترافیکی بسیار زیاد است. حدود ۹۰ درصد جمعیت این محله کمتر از ۵۵ سال هستند که نشان‌دهنده جوان‌بودن محله است.

دسترسی

محله سیدی اکنون به خطوط قطارشهری دسترسی ندارد، اما در آینده خط سه مترو از این محله عبور خواهد کرد. بزرگراه شهید قاسم سلیمانی و خیابان خلج این محله را به مرکز شهر متصل می‌کنند. ایستگاه‌های اتوبوس در محور بولوار شهید اصلانی (صبا)، خیابان شهید دائی و خیابان خلج و بزرگراه شهید سلیمانی قرار دارند که با میانگین زمانی یک‌دقیقه و ۴۰ ثانیه (۱۳۱ متر) می‌توان به آن رسید.

امکانات فرهنگی و رفاهی

• بیش از ۴ درصد زمین‌های محله را واحد‌های تجاری و صنعتی شکل می‌دهند که در حاشیه خیابان خلج و شهید دائی مستقر هستند. خیابان شهید دائی را واحد‌های صنعتی و تعمیرگاهی اشغال کرده‌اند و حاشیه این خیابان کاملا تجاری است.
• مراکز درمانی محدوده سیدی به‌نام‌های درمانگاه خیریه امام هادی (ع) و کلینیک تخصصی مرکز بهداشت شماره ۵ در این محله واقع شده‌اند.
• از نقاط قوت محله سیدی مراکز آموزشی آن است که معروف‌ترین آن شامل دبیرستان نمونه مصلی‌نژاد، سیدی و امام حسن (ع) است. سه دبستان گل‌آموز، حلیمه و مصلی‌نژاد امام حسن مجتبی (ع) نیز در این محله واقع شده است.
• محله سیدی شش مسجد دارد که همگی فعال هستند.
• دو مجتمع ورزشی چمران و سجاد در این محله قرار دارند.
• ظرفیت این محله با وجود اردوگاه‌های ثامن‌الحجج (ع)، مازندران و بوستان جنگلی طرق بیشتر شده است.

حدود جغرافیایی

محله سیدی از یک سو به فرودگاه و بزرگراه شهید سلیمانی می‌رسد و از سوی دیگر به خیابان خلج. معابر این محله شامل شهید خانزاده، آیت‌الله مرعشی، مطهری، فدایی مقدم، مدرس و ۲۰ متری قائم است. محله‌های المهدی، قائم، خلج، بهارستان، انقلاب و فرودگاه در همسایگی محله سیدی قرار دارند.