رزان| با اینکه ۲۴ سال بیشتر ندارد، تحصیل در دو رشته تحصیلی متفاوت را تجربه کرده است. او تحصیلات عالیه خود را از رشتهای مرتبط با امور مادی شروع کرد و توانست مدرک کاردانی بانکداری را دریافت کند، اما پس از مدتی با توجه به تمایلاتش، به سمت رشتهای کاملا معنوی رفت.
سیدمرتضی موسوی فخر، روحانی خلاق محله جاهدشهر مشهد، چندسالی میشود که از فضای دانشگاه وارد حوزه شده است و درس طلبگی میخواند. ارائه طرح «ترویج اخلاق شهروندی» توسط این روحانی جوان، بهانه گفتگوی ما با وی شد.
حجتالاسلام سیدمرتضی موسوی فخر فضای دانشگاه را خوب توصیف میکند، اما با زمزمه شعر «هر کسی را بهر کاری ساختند» میگوید: «فضای دانشگاه خوب بود، اما احساس کردم در حوزه میتوانم موفقتر باشم؛ چراکه در حال حاضر با توجه به جمعیت ۷۰ میلیونی ایران، تعداد روحانیان بسیار کم است و جامعه ما به این قشر نیاز دارد، بنابراین تصمیمم را گرفتم و یک سال پس از گرفتن مدرک کاردانی بانکداری وارد حوزه شدم.»
این روحانی جاهدشهری با اشاره به خاطرات دانشگاهش میگوید: «در دانشگاه معمولا زمان ارائه کنفرانسهای من طولانیتر از بقیه بود. به همین خاطر دوستانم گاهی به شوخی میگفتند تو استعداد وعظ کردن داری. در حال حاضر هم سعی میکنم در میان درسها به موضوعات تبلیغی هم بپردازم.»
در دانشگاه ارائه کنفرانسهای من طولانیتر از بقیه بود. دوستانم به شوخی میگفتند تو استعداد وضع کردن داری
حجتالاسلام موسوی که خود را در میان قبیله و دوستان، اولین سفیری معرفی میکند که وارد حوزه شده است، میگوید: «قبل از آن هیچکس در قوم و قبیله ما روحانی نبود، به همین خاطر وقتی گفتم میخواهم درس حوزه بخوانم، خانواده بهشدت استقبال و مرا تشویق به این امر کردند.»
او که قبل از روحانی شدن هم معمولا در جمعهای خانوادگی و دوستانه، به عنوان پیشنماز جلوی صف اقامه نماز جماعت میایستاده است، حالا با اعتمادبهنفس بیشتری این کار را انجام میدهد.
حجتالاسلام موسویفخر حالا علاوه بر جمعهای خانوادگی، اقامه نماز جماعت در مجتمع نسیم و صلوات واقع در امیریه ۳۷ را نیز به عهده گرفته است. مجتمع نسیم و صلوات، دو مجتمعی است که به دلیل کمبود مسجد در امیریه، خودجوش اقدام به برگزاری نماز جماعت میکنند.
حجتالاسلام موسویفخر در توضیح ضرورت اجرای طرح «ترویج اخلاق شهروندی» که بهانه مصاحبه ما با وی شد، میگوید: «آدمی از آغاز تا پایان زندگی خویش به طور فطری ارزشهای اخلاقی را درک میکند و به آنها گرایش دارد.
به همین علت پژوهشهای اخلاقی و نهادینه شدن این فضائل در بطن زندگی فردی و اجتماعی از دغدغههای مهم اندیشمندان و فعالان فرهنگ اسلامی بوده است، اما امروزه توسعه تکنولوژیک جوامع صنعتی، پیچیده شدن روابط انسانی و ورود مدلهای تازه ارتباطی موجب بروز بحرانهای اخلاقی در جوامع شده، بنابراین تحقیق، پژوهش و تلاش در راستای فرهنگسازی ابعاد مختلف، بیش از پیش ضروری مینماید.»
وی در ادامه با ذکر روایتی از پیامبر اکرم (ص) میافزاید: «در روایتی میخوانیم فردی از پیامبر اسلام پرسید اسلام چیست و ایشان اسلام را تنها در یک کلمه تعریف کردند و آن هم حُسن خلق بود، بنابراین ما باید تمام تلاشمان را به کار بگیریم تا بتوانیم همین یک تعریف را عملی کنیم.»
این روحانی خلاق محله جاهدشهر تصادف را همیشه هم بد نمیداند و میگوید: «طرح ترویج اخلاق شهروندی، از تصادف «اخلاق اسلامی» و «حقوق شهروندی» شکل گرفت، بنابراین تصادف همیشه هم بد نیست!»
وی میافزاید: «بر اساس متون اسلامی و اخلاق شهروندی، شهروندان برای اینکه بتوانند به آرامش و امنیت توأمان دست یابند، باید پارهای اصول را رعایت کنند. برنامهریزان امور شهری به طور معمول اقدام به برگزاری دورههای آموزش حقوق شهروندی از قبیل چگونگی تعامل در آپارتمانها، مقابله با بحرانهای شهری، کارآفرینی و... میکنند که اهداف نهایی این نوع از آموزشها چگونه زیستن در شهر و آموزش شهروندی است.»
موسویفخر این اقدام را لازم، اما ناکافی میداند و میگوید: «پس از آموزشِ شهروندی لازم است آموزش شهروند خوب بودن را به صورت یک برنامه بلندمدت آغاز کنیم تا بتوانیم سجایای اخلاقی مرتبط با امور شهری مانند فروبردن خشم، امانتداری، ایثار، پاکیزی شهر، اهمیت دادن به محیطزیست، نگهداری و استفاده بهینه از اموال عمومی و... را در فرهنگ شهرنشینی نهادینه کنیم.»
روحانی پیشنهاددهنده طرح «ترویج اخلاق شهروندی» آن را اهرم مناسبی برای دستیابی به اصل سوم قانون اساسی معرفی میکند و میگوید: «طبق اصل سوم قانون اساسی، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم (ایمان به خدای یکتا، معاد، عدل، امامت و رهبری انقلاب اسلامی، کرامت و ارزش والای انسانی) همه امکانات خود را به کار برد که طرح پیشنهادی یادشده اهرم بسیار خوبی به عنایت پروردگار برای رسیدن به بند اول اصل مذکور یعنی ایجاد محیطی مساعد برای رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی و مبارزه با تمام مظاهر فساد و تباهی است.»
تبلیغات محیطی، استفاده از ظرفیت روزنامه شهرآرا، برگزاری دورههای آموزشی، برگزاری جشنواره اخلاق شهروندی با رویکرد فیلم کوتاه، تئاتر، شعر و... از جمله روشهایی است که حجتالاسلام موسویفخر برای نهادینه کردن نگاه انسانشناسانه و فرهنگی به شهر، معرفی میکند و میافزاید: «امروز نگاه و رویکرد انسانشناسانه و فرهنگی به شهر و نهادینه کردن آن، ضروری و مهمترین گام برای حرکت به سوی انسانیت است.»
* این گزارش پنج شنبه، ۲۲ آبان ۹۳ در شماره ۷۵ شهرآرامحله منطقه ۱۲ چاپ شده است.