درباره ارتباط نماد حوض ششصد دستگاه با خانوادههای سهنفره! 
خدیجه خانم تنپوشی از ترکشها به تن دارد! 
حبیب قوی پنجه روزگاری جوان‌ترین رئیس دادگستری کشور بود
حسین شریعتی| هم‌زمان با فرارسیدن هفته قوه قضاییه و گرامیداشت سالروز شهادت سید محمد بهشتی و یارانش در حزب جمهوری اسلامی بر آن شدیم تا گفت‌و‌گویی داشته باشیم با حبیب قوی پنجه قاضی بازنشسته که ۳۰سال متصدی منصب قضا بوده است. قوی پنجه که در ۲۲سالگی وارد سازمان قضایی ایران شده در سالهای ۸۰ – ۷۹ به عنوان جوان‌ترین رئیس دادگستری کشور شناخته می‌شده است و پس از آن در طول خدمت خود تمامی سطوح قضایی را تجربه کرده است.
در گفتگو با این قاضی بازنشسته فعال در منطقه ما به زوایای پنهان زندگی یک قاضی، جایگاه این منصب در اجتماع و همچنین چالش‌ها و موانع پیش روی داوطلبان تصدی این منصب پرداخته‌ایم.
حبیب قوی پنجه اصالتا اهل شهرستان بشرویه استان خراسان جنوبی است و دوران کودکی و نوجوانی خود را در همانجا گذرانده است. پس از اخذ دیپلم علوم انسانی در سال ۶۴ عازم جبهه شد. در دوران جنگ ۲بار در کنکور علوم انسانی شرکت کرده و در سال ۶۸ پس از قبولی وارد دانشکده علوم قضایی تهران شده است.
رشته حقوق اصلی‌ترین علاقه قوی پنجه ازدوران جوانی تاکنون بوده است و همین موضوع باعث شده است که او وارد عرصه قضاوت شود، به گفته او جایگاه و منزلت اجتماعی حقوق‌دانان و اهمیت نقش آن‌ها در جامعه دلیل اصلی ایجاد‌شدن این علاقه بوده است.
در طول خدمت به عنوان قاضی کیفری در مشهد، منطقه۱۱ شهرداری را از نظر جرم‌خیز بودن یا نبودن در چه وضعیتی دیده‌اید؟
منطقه ۱۱ از بسیاری از جنبه‌ها جزو بهترین مناطق شهر مشهد محسوب می‌شود. این منطقه ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بالایی دارد و از نظر آمار و ارقام منطقه جرم‌خیزی محسوب نمی‌شود. همچنین حضور پررنگ وکلا و انتخاب این منطقه از طرف آن‌ها برای تأسیس دفتر وکالت این محدوده را از نظر حقوقی بسیار غنی کرده است.
خود من پس از مدتی که طبق قانون بتوانم وکالت کنم قصد دارم دفتری در بولوار معلم داشته‌باشد و به همین منظور چند آپارتمان اداری برای خرید مد نظر قرار داده‌ام، البته اگر این نوسانات بازار اجازه بدهد سرمایه ما توان خود را برای خرید حفظ کند و بعد‌ها مجبور نباشیم اجاره‌نشینی کنیم.
همچنین پارک ملت دیگر ظرفیت بزرگ منطقه۱۱ نیز به علت مدیریت بسیار اصولی و حرفه‌ای و همکاری خوبی که بین سازمان‌های مختلف در آن شکل گرفته است با امکان ظرفیت بالا برای جرم‌خیز بودن تحت‌کنترل قرار گرفته است و میزان جرم و جنایت در این پارک به قدری پایین و انگشت‌شمار است که می‌توان آنجا را کاملا امن دانست.
فردی که قصد تصدی منصب قضاوت را دارد باید چه مراحلی را بگذراند و چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
کسی که می‌خواهد وارد شود باید علاوه بر اخذ مدرک رشته حقوق از دانشگاه‌های معتبر مجهز به دانش حقوق بسیار بالا و سوابق اجتماعی روشن باشد. در مرحله گزینش شاخصه‌های مد نظر این مرکز را داشته باشد و بعد از آن باید در بالاترین سطح علمی باشد تا بتواند از مرحله اختبار عبور کند. همچنین تست‌های شخصیتی متنوعی نیز در این مراحل از افراد گرفته می‌شود که به عنوان یک فیلتر قوی عمل می‌کنند.
درباره ویژگی‌های شخصیتی فرد متقاضی تصدی منصب قضاوت باید به دو دسته از خصوصیات اشاره کرد. دسته اول ویژگی‌های عمومی است که شارع برای قاضی وضع کرده است از جمله بلوغ، عقل، ایمان، عدالت و... دسته دوم را که شاید کمتر به آن توجه شده است خصوصیاتی است که بیشتر به مدل شخصیتی افراد برمی‌گردد، در‌این‌باره می‌توان به مواردی مثل داشتن آستانه تحمل و صبر بسیار بالا، سعه‌صدر، رازداری، قابلیت تحمل فشارها، مشقت‌ها، تهدید‌ها و مسائلی از این دست اشاره کرد.
در واقع قاضی باید شخصیتی داشته باشد که بتواند خودش را وقف شغلش‌کند. حتی باید بداند منصب قضاوت در زندگی تک‌تک اعضای خانواده فرد قاضی تأثیرگذار است و ممکن است محدودیت‌ها یا شرایط خاصی را ایجاد کند.
قضاوت شغلی آسان است یا سخت؟
شغل قضاوت بسیار سخت است. در رده‌بندی‌های جهانی نیز جزء مشاغل سخت قرار می‌گیرد. این سختی بیشتر به جهت فشار‌های ذهنی و روحی است که ذات قضاوت ایجاد می‌کند، استرس‌هایی که از طرف پرونده‌ها و ارباب‌رجوع‌ها به قاضی وارد می‌شود. قاضی باید تحمل کند و حق بازگو‌کردن و صحبت کردن در این مورد نیز برای قاضی وجود ندارد و تنها باید این فشارها را در درون خودش هضم کند، همچنین بسیاری از محدودیت‌های دیگر که یک قاضی نسبت به افراد عادی دارد بر سختی‌های این شغل می‌افزاید.
چه احساسی پس از صدور اولین حکم داشتید؟
اولین حکمی که صادر کردم را به خوبی به خاطر دارم، آن زمان در مقام دادرس رأیی صادر کردم برای پرونده‌ای که درباره ترک انفاق بود، قبل از صدور اولین حکم استرس‌های زیادی به این موضوع داشتم، ولی دراین تجربه اول، وقتی تمام اصول دادرسی را رعایت کردم و با علم و آگاهی تمام رأی را صادر کردم احساس بسیار خوبی داشتم و آرامش قلبی به دست آوردم و متوجه شدم وقتی بنا را بر رعایت عدالت و کسب رضایت خداوند قرار دهم به خوبی می‌توانم در این منصب خدمت کنم.
وقتی صاحب دوچرخه در جلسه دادگاه شرکت کرد واز بیوگرافی آن کودک مطلع شد همان دوچرخه را به او اهدا کرد
خاطره جالبی از دوران خدمتتان در منصب قضاوت برایمان تعریف کنید
دوران خدمت یک قاضی، سرشار از خاطرات تلخ و شیرین است. بر خلاف آن چیزی که عموم فکر می‌کنند تمام خاطرات یک قاضی تلخ و تراژدی است، من خاطرات شیرین و حتی طنز زیادی از آن دوران دارم که دو مورد آن را بازگو می‌کنم.
خاطره اول مربوط می‌شود به زمانی که من به جرائم اطفال رسیدگی می‌کردم. پرونده‌ای بود مربوط به یک طفل ۱۰سالهای که مرتکب سرقت دوچرخه شده بود. پس از پایان مراحل دادرسی به مرحله صدور رأی رسیده بود و تصمیم من رأی‌دادن به تعزیر و توبیخ آن کودک بود که البته با توجه به شرایط عملا این حکم تنها به تذکر شفاهی و نصیحت آن کودک به همراه بازگرداندن دوچرخه سرقتی ختم می‌شد. وقتی صاحب دوچرخه در جلسه دادگاه شرکت کرد واز بیوگرافی آن کودک مطلع و متوجه شد علت این اقدام کودک، مشکلات اقتصادی و بدسرپرستی بوده است از شکایت خود صرف‌نظر کرد و همان دوچرخه را به او اهدا کرد.
خاطره دوم مربوط می‌شود به زمانی که در یکی از شهرستان‌ها رئیس دادگستری بودم. پرونده‌ای مربوط به سرقت مسلحانه منجر به قتل در حال رسیدگی بود و متهم این پرونده تحت تعقیب قرار داشت. به ما اطلاع دادند که آن متهم وارد شهر شده و در مخفی گاهی پنهان است. آن روز جمعه بود و من تصمیم گرفتم به همراه عوامل نیروی انتظامی برای یافتن و دستگیری او در عملیات حاضرشوم تا در محدوده منزلش کمین کنیم و بتوانیم سرنخی از محل اختفا پیدا کنیم. دو سه ساعتی نزدیک منزل متهم کمین کردیم و کم‌کم داشتیم از آمدن او ناامید می‌شدیم تا اینکه دختر متهم را دیدیم که از منزل بیرون آمد و به سمت دیگر شهر حرکت کرد.
برداشت ما این بود که او به محل اختفای پدرش می‌رود پس تعقیبش کردیم. مدتی از تعقیب گذشت تا آن دختر وارد یک کوچه باغ طولانی شد و ما احساس کردیم ممکن است آن دختر متوجه ما بشود برای همین یکی از افسران نیروی انتظامی چادر زنانه به سر کرد و به صورت پیاده با فاصله ۱۵ –۱۰ متری به تعقیب ادامه داد.
پس از مدتی آن افسر بی‌سیم زد که مشکل عجیبی پیش آمده است و یک موتوری به هوای اینکه خانم است برای او مزاحمت ایجاد می‌کند و در این کار بسیار مصر است. وقتی متوجه شدیم دست از سر مأمور ما برنمی دارد پیشنهاد دادیم چادرش را کنار بزند و به موتوری مزاحم نشان بدهد که نه تنها خانم نیست بلکه پلیس است.
آن افسر این کار را کرد و موتوری مزاحم پس از دیدن این موضوع چنان از صحنه گریخت که صدای موتورش همه توجهات را به خود جلب کرد، اما دختر متهم هم متوجه تعقیب شد و عملیات لو رفت. پس از آن بازگشتیم تا اینکه نزدیک غروب به ما محل اختفای متهم را اعلام کردند و در همان روز وی را دستگیر کردیم.
نقش و جایگاه قاضی در اجتماع کجاست؟
می‌شود گفت یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین جایگاه‌ها در اجتماع متعلق به قضات است. در شرع مقدس اسلام قاضی جایگاه بالایی دارد و همچنین در تقسیم‌بندی مدرن وظایف قدرت حاکمیت نیز، قوه قضاییه یکی از سه پایه اصلی حکومت‌ها را تشکیل می‌دهد.
قاضی اصلی‌ترین مرجع تشخیص و اعمال عدالت در جامعه است و متر و معیار او برای اعمال قدرت فقط و فقط باید قانون باشد. اگر این مقام در جامعه نباشد و یا وظایفش را درست انجام ندهد سنگ روی سنگ بند نمی‌شود. جامعه دچار چالش‌های فراوانی می‌گردد و سرانجام آن جامعه فرو‌می‌پاشد. همچنین قاضی به عنوان ملجأ و پناهگاه مردم باید حافظ حقوق شهروندی تک‌تک افراد جامعه باشد و در این راستا می‌توان قاضی را بزرگ‌ترین حافظ حقوق شهروندان دانست.
جوانانی که قصد ورود به سیستم قضایی را دارند باید به این نکته بسیار توجه کنند و توصیه من به آن‌ها این است که به این منصب به چشم یک شغل نگاه نکنند بلکه آن را فرصتی بدانند تا با عشق و علاقه بتوانند به رسالت اصلی‌شان که حفظ جامعه در برابر بی‌عدالتی و کنترل اعمال صاحبان زر‌و‌زور و تزویر است عمل کنند.
در این مسیر جایگاه وکلا را نیز نباید نادیده گرفت. وکیل و قاضی در کنار یکدیگر به دو بال فرشته عدالت مشهور هستند و حضور هر دو این مناصب در سیستم قضایی لازم است، حتی در قانون آمده که وکیل و قاضی در مقام دادرسی از یک جایگاه برخوردارند و رعایت حقوق وکیل بر همه لازم است.
نقش و جایگاه شهید بهشتی در سیستم قضایی ایران کجاست؟
دکتر شهید بهشتی از معدود روحانیونی بود که مدارج عالی علمی را در دانشگاه و همچنین در حوزه طی کرد و با یک فکر باز، روحیه پر‌تلاش و مثبت و شخصیتی دغدغه‌مند و دلسوز در کوران حوادث در بالاترین سطح حضور پیدا کرد و منشأ اثرات مثبت فراوانی شد.
شرافت و شجاعت این شهید بزرگوار بر هیچ‌کس پوشیده نبود در پایان نیز شهادت مزد همین شرافت ایشان بود. روش و سلوک این بزرگ‌مرد باید الگو و سرمشق همه عدالت‌خواهان به‌ویژه قضات باشد. در حادثه هفتم تیر سال ۶۰ ما معمار و به عنوانی پدر قوه قضاییه را از دست دادیم، گرامیداشت یاد و خاطره این شهید بزرگوار و یارانش بازخوانی درس شرافت و آزادگی است برای جامعه گم گشته در غبار دوران حاضر.
در کنار شهید بهشتی باید یاد و خاطره دکتر ناصر کاتوزیان پدر علم حقوق نیز در هفته قوه قضاییه گرامی داشته شود. استادی که در منصب قضا بسیار مستقل و شجاع عمل می‌کرد، نفوذناپذیر و فقط تابع قانون بود. این بزرگان سرمایه‌های معنوی ما هستند و اگر جوانان حقوق‌دان این اساتید را الگوی عمل خود قرار بدهند سعادت زیادی نصیب آن‌ها می‌شود.
بزرگ‌ترین قاضی تاریخ بشر کیست؟
از نظر من حضرت علی (ع) بزرگ‌ترین و والاترین قاضی تاریخ هستند که متأسفانه هنوز هم از بعد قضایی و عدالت محوری از ایشان شناخت کافی وجود ندارد و بیشتر به سایر وجوه شخصیت این امام بزرگوار پرداخته شده است که جا دارد در هفته گرامیداشت قوه قضاییه به این وجه از شخصیت حضرت‌علی (ع) بیشتر پرداخته شود و مخصوصا در تشکیلات قضایی جنبه آموزشی پیدا کند. عدالت محوری، قانو ن‌محوری، مماشات نکردن در برابر مجرم و گناهکار چه خودی باشد چه غیر‌خودی از مهم‌ترین ویژگی‌های قضاوت‌های این حضرت محسوب می‌شود.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
