دست‌های خو گرفته با خاک

|فکر می کنید خوردن چای در هوای سرد این روز ها، در فنجان دست ساز خودتان چه حسی دارد؟ فنجان و ظرفی که از گل و خاک به عمل آمده باشد. یادش به خیر خاک بازی های کودکی هایمان.

برای بی بی اعظم حسینی هم این حس زیبا از همان دوران کودکی شروع شد؛ وقتی خاک باغچه کوچک خانه با دستانش در زلال آب در هم می تابید و ظرف های خاله بازی اش را می ساخت و زیر نور خورشید آن ها را خشک می کرد. بزرگ ترین عشقش سفالگری بود.

سال ها از آن زمان می گذرد و بی بی اعظم از کودکی اش فاصله گرفته است. او ساکن محله شهیدقربانی و کدبانویی تمام عیار است و از هر انگشتش یک هنر می ریزد، اما سفال و عشق به آن حرف اول را می زند. بیشتر از دو ساعت گپ وگفت را در این سطرهایی که پیش روی شماست، خلاصه کردیم تا بیشتر از دنیای هنر برایمان بگوید؛ به خصوص هنر سفال و سرامیک.
 

کشف هنرمندی خانم خانه دار

بی بی اعظم حسینی و هنرش را همسایه های محله شهیدقربانی تا مدت ها نمی شناختند. فقط اهالی خانه خبر داشتند که همسر و مادرشان می تواند هنرهای مختلفی را به بهترین شکل انجام دهد تا اینکه خانم های محله برای روضه خانگی میهمان خانه بی بی اعظم شدند و هنرهای دستش را بر در و دیوار خانه اش دیدند؛ رؤیاهای زنی خانه دار که در دست هایش جان می گرفته، به خانه روح داده بود.

برای او لذت زندگی با هنر فراتر از این حرف هاست. خیلی وقت ها در اتاق کوچکش روی پشت بام می نشیند و مدت ها محو خلق اثری هنری می شود. می گوید: حال دلم این طوری خوب می شود و معتقد است: پیگیری هنر برای همه خانم ها معجزه می کند. حال دل خانم های خانه دار که خوب باشد، حال اهالی خانه خوب است و این اهالی جمعی مینیمال از یک اجتماع اند که این شور و عشق در آن هم جریان پیدا می کند و تکثیر می شود.

او تعریف می کند: هنر برای من از دوره هنرستان جدی تر شد. می‎ خواستم در رشته نقاشی تحصیل کنم، اما به دلیل دوری مجموعه آموزشی ای که این رشته را داشت، رشته طراحی دوخت و خیاطی را انتخاب کردم.او سال های زیادی است که بافتنی می‌بافد و خیاطی می کند و هنرهای دیگر را هم در کنارش دنبال می کند و به معنای واقعی از هر انگشتش هنر می ریزد، اما از چندسال پیش کار برایش جدی تر شده است.

تعریف می کند: با شیوع کرونا و همه گیری فضای مجازی، این موضوع برای من جدی شد و توانستم آموزش های زیادی را در آن دنبال کنم.او این دوران را با همه تلخی هایی که داشته و دارد، یک فرصت تلقی می کند و می گوید: در همین مدت توانستم هنرهای متنوع و دل خواهم را انجام دهم. برای یادگرفتن هر هنری مدت ها در فضای مجازی تحقیق می کردم و بعد که آموزش می دیدم، ایده های مختلف به ذهنم می رسید که پیاده می کردم؛ هنرهایی مثل شمع سازی، پتینه و آب نما و سفال و سرامیک و پلی استر و رزین و دکوپاژ و استاکو و گچ بری نوین.
 

دنیای خاکی و لذت بخش سفال

بی بی اعظم حسینی بین همه کارهای هنری که دنبال می کند، رشته سفال و سرامیک برایش جدی تر است. می گوید: سفال و سرامیک چون با نوعی گل سروکار دارد، هنر لذت بخشی است.

وصف زیبایی از آن دارد، وقتی تعریف می کند: حس نوشیدن چای و خوردن غذا در ظرفی که خودت درست کرده ای، عالی است. درست کردن ظروف سفالی حتی زمانی که چرخ نیست و قرار است با دست ظروف را درست کنی و کمی هم کج ومعوج از آب دربیاید، مثل همه دست سازه های دیگر لذت عجیبی دارد؛ درست مانند نشستن پشت دارهای قالی و بافتن فرش دست باف.
 

برپایی کوره و کارگاه هزینه بر است

نشستن پشت چرخ سفال و ساختن ظرف های سفالی و گذاشتن آن ها در کوره برای هر هنردوستی جذاب است. خانم حسینی می گوید: عاشق ساخت ظروف سفال و سرامیک با دست هستم، اما چون کوره ندارم، مجبورم مسافت طولانی تا بولوار معلم و وکیل آباد را بروم تا بتوانم سفال را بپزم و طرح و نقش کارشده روی آن را ثابت کنم.

او حرف هایش را با برآوردی اقتصادی ادامه می دهد: اگر قرار باشد خودم کوره داشته باشم، باید نزدیک 50میلیون تومان هزینه کنم که بتوانم کوره را بخرم، اما متأسفانه وام گرفتن کار ساده ای برای هنرمند نیست و گرفتن وام کلی دردسر دارد. البته مشکلات یکی دوتا نیست، اما عشق هنر آن قدر هست که بتوان همه آن ها را نادیده گرفت. او از دیگر محدودیت هایی می گوید که پیش راه اوست.

برای آموزش دادن کارهای هنری به دیگران، نیاز به کارگاه است و برای اجاره یک فضای پنجاه متری 50میلیون تومان هزینه رهن نیاز است. پس اگر هنرمندی بخواهد کارش را آموزش دهد، دست کم 100میلیون تومان نیاز دارد.

کار سفال با دست

کار با دست در هنرهای سفالگری و سرامیکی یک روش کاری در این هنر به شمار می رود. حسینی تعریف می کند: سفالگران با یادگیری روش های اسلب، پینچ و فیتیله ای تقریبا بدون ابزار می توانند کار کنند. در این روش ضمن یادگیری تکنیک های فوق، وردنه کردن و ورزدادن ساخت سفال و سرامیک با دست مؤثر است.

همچنین در کار با گل و سرامیک خیلی مهم است که گل چه میزان رطوبتی باید داشته باشد و چه زمانی آماده کار است. این هنرمند از سبک دیگری از سفال و سرامیک نیز در ادامه صحبت هایش یاد می کند: مشبک کاری روش دیگری در این رشته هنری است که طرف دار ان خاص خود را دارد.

مشبک کاری در سفال فقط سوراخ سوراخ کردن حجم نیست، درواقع یادگیری ایجاد برجستگی روی حجم هم جزو مشبک است.این خانم هنرمند درباره لعاب دادن به سفال و سرامیک نیز می گوید: حوزه لعاب در سفال و سرامیک بسیار گسترده است. آموزش ها در لعاب از سطح ابتدایی هست تا پیشرفته. شاید فقط چندجلسه برای دوره تئوری نیاز باشد و بعد آموزش هایی نیاز است که به صورت کارگاهی و عملی باید پیش بروند.
 

تفاوت بین سفال و سرامیک

این هنر هم فوت وفن مخصوص به خود را دارد و بی بی اعظم به صورت مختصر توضیح می دهد: لعاب در دسته بندی های مختلفی مثل، اپک، مات، ترانس، استین ها و اکسید ها وجود است. استین ها رنگ های ثابت هستند، ولی در اکسید ها، با کم و زیادکردن اکسید می توان دائم ترکیب های جدید ساخت و رنگ های مختلفی به دست آورد؛ مثلا از سبز تیره تا سبز بسیار روشن.

در لعاب می توانیم از تکنیک های نقاشی زیرلعابی و روی لعاب بهره ببریم که این نقاشی ها با قلم مو یا مدادشمعی و... انجام می شود. بعضی سفال را بیشتر از سرامیک دوست دارند و برخی سرامیک را بیشتر می پسندند. سفال رنگ سرخ تری دارد و رنگ زدن آن سخت تر است.

شاید دو مرحله طول بکشد، اما سرامیک رنگ سفیدی دارد و زودتر رنگ می گیرد. برخی هنرمندان با رنگ سرخ سفال حس بهتری دارند و انگار روح این هنر را بیشتر از کارهای سرامیکی می دانند.