آیین گرامیداشت سالروز ولادت حضرت رضا(ع) از دیرباز تاکنون همواره با اجرای سنتهای خاصی در حرم مطهر همراه بوده است. برخی از این سنتها مخصوص شب و روز ولادت نیست و در بعضی از اعیاد مذهبی دیگر نیز برگزار میشود، اما برخی از آنها خاص این روز است. برگزاری جشن سلام و غبارروبی روز ولادت از مهمترین سنتهایی هستند که همزمان با ولادت حضرت رضا(ع) قرنهاست برگزار میشود. در این گزارش این 2سنت مربوط به شب و روز ولادت حضرت ثامنالحجج(ع) را مرور خواهیم کرد.
مجلس یا جشن سلام از قدیمیترین آیینهایی است که در حرم مطهر برگزار میشود. مجلس سلام دربار ولایتمدار رضوی هرسال باشکوه هرچه بیشتر و بهطور مخصوص در شب ولادت حضرت رضا(ع) در تالار تشریفات برگزار میشود. در این جشن به حسب دعوت قبلی و کتبی اداره تشریفات آستان قدس رضوی، عدهای از روحانیان، استاندار وقت، رؤسای ادارات دولتی، افسران ارشد لشکری، اعضای عالیرتبه آستان قدس و جمعی از مشاهیر شهر در تالار تشریفات آستانه حضور مییابند.
با اعلام آماده شدن مجلس، ابتدا بهوسیله صدرالحفاظ آستان قدس رضوی آیاتی از کلاما... مجید با صدای بلند قرائت میشود. سپس در ساعت معین تمام حاضران که در جاهای مخصوص مینشینند، بلند میشوند و با حالت احترام میایستند. در این هنگام رئیس اداره تشریفات از روی تمثال منسوب به امام رضا(ع) که در صدر مجلس قرار دارد، پرده برمیدارد و در این هنگام نقاره نواخته میشود.
این خطبه در قدیم با نام سلطان وقت و اکنون با نام رهبر معظم انقلاب و البته ذکر اسم نایبالتولیه وقت پایان میپذیرد
پس از اجرای این مراسم، خطیب آستان قدس رضوی خطبهای مشتمل بر حمد و ثنای باریتعالی و درود بر حضرت ختمیمرتبت و ائمه اطهار(ع) و تجلیل نام مبارک حضرت رضا(ع) قرائت میکند. این خطبه در قدیم با نام سلطان وقت و اکنون با نام رهبر معظم انقلاب و البته ذکر اسم نایبالتولیه وقت پایان میپذیرد.
بعد از آن و آویختن پرده روی تمثال مبارک، حاضران مینشینند و ملکالشعرای آستان قدس رضوی و گاهی یکی دیگر از شعرا و اهل منبر، اشعار و مدایحی به مناسبت فرارسیدن سالروز ولادت حضرت ثامن(ع) میخواند و مجلس با صرف چای، شربت و شیرینی تمام میشود. البته در پایان مجلس و به هنگام خروج شرکتکنندگان به هر یک از آنان بستهای نبات بهعنوان تبرک اهدا میشود.
یکی دیگر از باشکوهترین مراسم در بقعه منور رضوی آیین غبارروبی است که با تشریفات و مقدمات مخصوص، چند نوبت در سال، معمولا همزمان با اعیاد مذهبی و ازجمله میلاد حضرت رضا(ع) برگزار میشود.
آیین غبارروبی به این صورت برگزار میشود که در روز و ساعتی معین ابتدا حریم ضریح مطهر رضوی کاملا خلوت و کلیه درهای ورودی آن بسته میشود و بهاصطلاح قرق میشود.
در این هنگام تولیت آستان قدس رضوی در ضریح مطهر را میگشاید و بهتدریج نذورات مردم جمعآوری و برای حمل به خزانه حضرت در کیسههای مخصوص قرار میگیرد.
آنگاه درون ضریح و مضجع منور رضوی با عطر و گلاب شستوشو میشود .طنین تلاوت روحبخش قرآن کریم با صدای قاریان ممتاز و مداحی و مرثیهخوانی برای اهلبیت(ع) از آغاز تا پایان این آیین بر فضا حکمفرماست.
شرح مراسم غبارروبی نیز در صورتجلسهای تنظیم و به امضای تولیت آستان قدس رضوی و دیگر مقامات شرکتکننده در آیین میرسد.
در پایان مراسم غبارروبی از طرف تولیت آستان قدس رضوی به هر یک از دعوتشدگان هدیهای شامل مقداری غبار داخل ضریح و نبات متبرک به رسم تیمن و تبرک اهدا میشود.