حجت کرامتی تلاش می‌کند ظرفیت ورزشی توس را نشان دهد 
هنر«خوشبخت» در خدمت هنرمندان 
افتخارآفرینی نوجوان زیر سقف مسجدالرضا(ع)
مسجدالرضا (ع) یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های مردمی و کانون رشد نوجوانان محله آزادشهر است. کسب رتبه اول در چهار رشته از هفتمین دوره رقابت‌های نوجوان برتر مساجد مشهد ماحصل برنامه‌های تربیتی مسجد است.
روزی که کلنگ مسجدی در بیابان‌های انتهای محله آزادشهر به زمین زده شد، هیچ‌کدام از معدود‌ساکنان آن حوالی فکرش را هم نمی‌کردند این مسجد به یکی از پایگاه‌های بزرگ مردمی و کانون‌های تربیتی محله تبدیل شود. مسجدی کوچک با حیاطی بزرگ که پر بود از درختان توت که نذر شیرین‌کامی مردم شده بود.
قدیمی‌ها و ساکنان اولیه شهرک هاشمی‌نژاد (انتهای بولوار جلال آل‌احمد فعلی) و خیابان ایرج‌میرزا از شب‌قدر‌هایی یاد می‌کنند که حیاط هفتصدمتری مسجد پر می‌شد از زیرانداز و موکت‌هایی که همسایه‌ها از خانه‌هایشان آورده بودند؛ از دیگ‌های شله‌ای که گوشه‌حیاط در شب‌های تاسوعا علم می‌شد و مراسم سینه‌زنی و عزاداری‌های پرشور در همان حیاط مسجد تا روز‌های جنگ و جوانانی که از همین مسجد راهی میدان نبرد با دشمن شدند و امروز عکس‌هایشان، قابی از دیوار مسجد را مزین کرده است.
مسجدالرضا (ع) محله آزادشهر که با همت خیران محلی و غیرمحلی تجدید بنا شد و پا گرفت، یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های مردمی و فعال‌ترین مساجد محله و کانون فرهنگی رشد کودکان و نوجوانان شناخته می‌شود.
برپایی همایشی بزرگ در یکی از وقایع ماه محرم، یعنی روز شهادت حضرت رقیه (س) که به‌همت دختران محله برپا شد، همچنین کسب رتبه اول در چهار رشته از هفت رشته هفتمین دوره رقابت‌های نوجوان برتر مساجد سطح شهر مشهد توسط نوجوانان پسر این مسجد، ماحصل برنامه‌های تربیتی‌فرهنگی این مسجد قدیمی است.
مسجدی که در بیابان بنا شد
«اواخر دهه۵۰ از‌طرف آستان قدس‌رضوی آمدند و انتهای محله آزادشهر که آن زمان به شهرک هاشمی‌نژاد معروف بود، مسجد و مدرسه‌ای ساختند. اسم مسجد هم از همان اول مسجدالرضا (ع) گذاشته شد، بی‌آنکه تابلویی داشته باشد.»
اینها را حاج‌رضا ثباتی از قدیمی‌های محله می‌گوید و ادامه می‌دهد: کل مساحت مسجد خردو (عنوان رایج بین اهالی محله درباره مسجد قدیم) به صدمتر نمی‌رسید. برای افتتاحیه اینجا خود آیت‌الله طبسی آمدند و حاج‌آقا ربانی را هم به‌عنوان امام جماعت معرفی کردند. آن روز‌ها اینجا بیابانی بود و کسی در آن سکونت نداشت. تعداد نمازگزارهایش هم به عدد انگشتان دو دست نمی‌رسید.
حاج‌رضا از محوطه مصفای مسجد قدیمی می‌گوید که حدود هزار‌مترمربع بود؛ «حیاط مسجد چند‌برابر بنایش بود. زمین بزرگی بود که با نذر خود مردم در آن چند درخت انجیر و بیشتر توت کاشته بودند. در مناسبت ها، محوطه‌اش مهیای برپایی نماز‌های عیدفطر و مراسم شب احیا و سینه‌زنی ماه‌های محرم و صفر بود و تابستان‌ها پاتوق بازی بچه‌های محله.»
همدلی همسایه‌های مسجدساز
حاجمحمدرضا جعفرزاده، عضو هیئت‌امنای مسجد و بازنشسته دانشگاه فردوسی، یکی از بانیان اصلی تجدید بنای مسجدالرضا (ع) است. وقتی هیئت‌امنای اولیه، پیشنهاد پیگیری‌های اداری برای ساخت بنای جدید را داد، حاج محمدرضا قبول مسئولیت کرد تا در‌کنار یکی دیگر از اهالی به نام حاج‌علی منصوری، کار تجدید بنای مسجد را شروع کند.
حاج محمدرضا تعریف می‌کند: آن زمان به جای بولوار جلال‌آل‌احمد، خیابان دوطرفه‌ای به نام ایرج‌میرزا بود و در پروژه خیابان‌کشی، ۲۰۰ متراز حیاط مسجد در طرح افتاد.
به گفته حاج‌رضا، بالاخره داستان ساخت مسجد در دهه ۹۰ آغاز شد و قریب ۶ سال زمان برده است، در همه این سال‌ها اهالی و خیران برای کمک به پیشرفت مسجد پای کار بوده‌اند.
در فاصله ساخت مسجد، شب‌های چهارشنبه، وقت ارائه گزارش بود. حاجمحمدرضا از ۲۳۵شب چهارشنبه امام‌رضایی می‌گوید که بین نماز مغرب و عشا پشت تربیون می‌رفت تا از پیشرفت کار بگوید و ریز خرج‌کرد را ارائه و درباره پول‌های اهدا‌شده شفاف‌سازی کند؛ «معتقد بودم مردم باید بدانند پولی که می‌دهند، کجا خرج شده است.»
تجدید بنای مسجد علاوه بر بنای دوطبقه، یک واحد تجاری بزرگ هم احداث شد برای تأمین هزینه‌های مسجد احداث شد.
خیران گمنام
جعفرزاده از خیران گمنامی تعریف می‌کند که فقط به‌دلیل ارادت به امام غریب خراسان، علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) برای کمک پیش‌قدم شده‌اند. او از خیّر مسجدساز کویتی به نام عبداللطیف یاد می‌کند که همان ابتدای راه، حدود ۵۰، ۴۰میلیون‌تومان کمک کرد و سال‌ها بعد وقتی جعفرزاده شده بود یکی از خدام افتخاری حرم امام رضا (ع)، اتفاقی آن خیّر را در حرم دیده بود و وقتی حرف به اتمام کار ساخت مسجد کشیده و عبداللطیف فهمیده بود که هنوز کار مسجد به پایان نرسیده، تا یک‌سال در ماه مبلغی کمک می‌کرد.
جعفرزاده دو داستان دیگر از خیران گمنام تعریف می‌کند: یک شب در مسجد نشسته بودیم که پیرمردی ژولیده سراغم را گرفت. به گمان اینکه برای گرفتن کمک آمده است گفتم پدرجان! الان نمی‌توانیم کمک کنیم. گفت برای کمک نیامده‌ام. چه کار زمین مانده‌ای دارید؟
آن زمان سرویس‌های بهداشتی تازه درست شده بود و در و تجهیزاتش کامل نبود. بردم نشانش دادم و کسری‌ها را گفتم. آن بنده خدا همان شب یک چک ۱۰ میلیون‌تومانی برای تجهیز سرویس بهداشتی کمک کرد. این ماجرا برای حدودشش‌هفت‌سال قبل است.
ساخت مسجد در دهه۹۰ آغاز شد و قریب ۶ سال زمان برد، در همه این سال‌ها اهالی و خیران برای پیشرفت مسجد پای کار بوده‌اند
روایت شنیدنی دیگری که حاج‌رضا تعریف می‌کند به خیّری بیرجندی برمی گردد؛ «در ساخت مسجد حتی از کمک کسانی که می‌توانستند قرض بدهند، بهره‌مند می‌شدیم. البته حساب‌و‌کتاب‌ها دقیق در دفتری ثبت و سر موعد تعیین‌شده پول برگردانده می‌شد. یک شب بنده خدایی که به مسجد قرض داده و دو ماه به سررسیدش مانده بود، آمد و پولش را خواست.
اصرار می‌کرد که گرفتاری برایش پیش آمده است و پولش را لازم دارد. آن شب پشت تریبون رفتم و مشکل آن بنده خدا را گفتم و خواستم اگر کسی می‌تواند تا دوماه باقی مانده، این پول را به مسجد بدهد. از بین جمعیت، نمازگزاری که ناشناس هم بود، قبول کرد این پول را بدهد. بعدها فهمیدیم ایشان زائری بیرجندی و رهگذر بوده و برای ادای نماز به مسجد محله ما آمده بود.
محراب و مناره‌ای که قبل از تکمیل مسجد بنا شد
محراب کاشی‌کاری، مناره‌های بلند و درِ چوبی کندهکاریشده، از جلوه‌ها و جذابیت‌های مسجدالرضای محله آزادشهر است. جعفرزاده به عکس شهیدی که بین عکس‌های روی دیوار نصب شده است اشاره می‌کند، می‌گوید: شهید‌حسن جنتی شهیدی است که از همین مسجد به جبهه رفت. ساخت مسجد به نیمه نرسیده بود که پدر شهید مبلغی را آورد و تأکید کرد پول برای ساخت محراب هزینه شود.
مسجد هنوز تمام نشده بود که بنا به خواسته پدر شهید، محراب، ساخته و کاشی‌کاری شد و برای اینکه گرد‌وغبار نگیرد، روی آن را با نایلون پوشانیدیم.
او ادامه می‌دهد: مدتی بعد، ایشان مجدد پولی را آورد و خواست آن مبلغ برای ساخت مناره‌ها خرج شود. همان زمان از شمال، استاد خبره‌ای درزمینه مناره‌سازی آوردیم و مناره‌ها هم قبل اتمام کار مسجد، ساخته و نصب شد.
آخرین کمک این پدر شهید، درِ چوبی کندهکاریشده بود. البته هزینه ساختش از مقداری که قرار بود هزینه شود، ۴ تا ۵میلیون‌تومان بیشتر شد که خود سازنده آن را تقبل کرد تا در ثواب کار سهیم باشد.
دعای ندبه به میزبانی نوجوانان
از فعالیت‌های شاخص مسجدالرضا (ع) برگزاری برنامه‌های فرهنگی‌تربیتی برای کودکان و نوجوانان است؛ برنامه‌هایی که در جذب نوجوانان و ماندگاری‌شان در فضا‌های مسجد تأثیرگذار باشد.
مسئول کانون فرهنگی مسجدالرضا (ع) تعریف می‌کند: شیوع بیماری کرونا و تأکید بر اجتناب از برپایی اجتماعات، سبب شده بود برنامه‌های مناسبتی و مراسم مذهبی مسجد تحت‌الشعاع قرار بگیرد. بعد‌از گذر از آن روز‌ها و برداشته‌شدن ممنوعیت‌های کرونایی، پیشنهاد قرائت دعای ندبه به میزبانی نوجوانان و استقبال خوب بچه‌ها برای پرشورتر برگزار‌شدن این مراسم، انگیز‌ه‌ای شد برای بزرگ‌تر‌ها تا به این مراسم بیایند.
مهدی هاشمی ادامه می‌دهد: اشتیاق بچه‌ها برای حضور در این برنامه و مدیریت آن، چنان است که تابستان‌ها برای برگزاری بهتر مراسم از ساعت۵ در مسجد حضور دارند.
نوجوانان افتخار‌آفرین مسجدی
مسئول کانون فرهنگی مسجد از اتاقک سه‌در‌چهاری می‌گوید که به‌تازگی در‌اختیار او و سی‌نوجوان عضو کانون قرار گرفته است تا به‌صورت تخصصی‌تر برنامه‌های آموزشی و تربیتی را دنبال کنند؛ «تا قبل از اینکه آن اتاق که در گذشته اتاق سرایداری بوده است، در‌اختیار ما قرار بگیرد، در همین صحن مسجد، برنامه‌ها و جلسات برگزار می‌شد.
برنامه‌هایی، چون حلقه‌های صالحین، کلاس‌های تقویت درسی، تمرین سرود، تئاتر، آموزش هوش مصنوعی و...، اما الان مکان اختصاصی خودمان را داریم و بهتر می‌توانیم درزمینه مدیریت زمان و کلاس‌ها عمل کنیم.»
او در ادامه درباره برتری نوجوانان این مسجد در هفتمین دوره مسابقات نوجوان برتر که بین مساجد شهر مشهد برگزار شد، می‌گوید: بچه‌های مسجدی کانون مسجدالرضا (ع) در چهار رشته بازیگرشو، سازنده‌شو، روایت‌شو و دفاع از قدس که به‌صورت تیمی و گروهی برگزار شد، موفق به کسب رتبه اول این رقابت‌ها شدند.
هاشمی که خود کارشناسی‌ارشد رشته هوش مصنوعی دارد، آموزش هوش مصنوعی را هم برای نوجوانان محله شروع کرده است.
نیم‌ساعت طلایی
محمدطا‌ها یکی از نوجوانان مسجدی است که از وقتی دست چپ و راستش را شناخته به‌همراه پدربزرگش به این مسجد می‌آمده است. او که تازه کلاس ششم را تمام کرده است، از نشست‌های شبانه با مربی‌شان آقای هاشمی می‌گوید و یک‌ساعتی که دورهمی دارند؛ «در این دورهمی‌ها یک‌ساعت درباره موضوعات و چالش‌های مختلف علمی، فرهنگی، موضوعات روز و... بحث و گفت‌و‌گو می‌کنیم. نیم‌ساعت آخر که جذاب‌ترین و طلایی‌ترین بخش ماجراست، هم بازی داریم و هم سرگرمی.»
محمدطا‌ها که یکی از پنج نوجوان شرکت‌کننده در مسابقات بازیگرشو امسال است، می‌گوید: این تئاتر که با موضوع فلسطین اجرا شد، توانست مقام اول را کسب کند.
در این دورهمی‌ها یک‌ساعت درباره موضوعات و چالش‌های مختلف علمی، فرهنگی، موضوعات روز و... بحث و گفت‌و‌گو می‌کنیم
اجرای تئاتر در سالن آمفی‌تئاتر آستان قدس رضوی و چند نوبت در مسجد محل و برای اهالی، یکی از افتخارات نوجوانان کانون فرهنگی مسجد‌الرضاست. او محمدطا‌ها مکبری را یکی از علایق بچه‌های کانون برمی‌شمارد که تقریبا بیشتر بچه‌ها یک‌بار آن را تجربه کرده و مورد تشویق قرار گرفته‌اند.
به‌جز این، احسان هاشمی، یکی از نوجوانان فعال در کانون، با ایده ساخت «ربات شیشه‌شوی» نه‌تنها توانست مقام اول رشته «سازنده شو» هفتمین دوره رقابت‌های نوجوان برتر را کسب کند، که با همین ایده، موفق به کسب مقام دوم استانی طرح جابربن‌حیان نیز شد.
از جهازکشان تا اردو‌های جذاب
یکی از فعالیت‌های پررنگ، اما پشت پرده مسجدالرضا (ع)، فعالیت‌های خیرخواهانه و فرهنگی بانوان محله است. اکرم باقری یکی از بانوان فعال مسجدی است که همراه خانواده بیش‌از دو دهه قبل به این محله آمده‌اند.
او که علاوه‌بر فعالیت پایگاه بسیج مسجد، درزمینه شناسایی و کمک به خانواده‌های نیازمند فعالیت می‌کند، می‌گوید: در گذشته، بالکن مسجد که مختص خانم‌ها بود، فضای خیلی کوچکی داشت. آن زمان که به تهیه جهیزیه می‌پرداختیم، گاه در همین بالکن، پنج‌شش‌دست جهیزیه عروس، ازجمله یخچال و گاز و... را به ردیف می‌چیدیم و عروس‌ها می‌آمدند و انتخاب می‌کردند و می‌بردند. بعدها هم بسته‌های معیشتی و تهیه اقلام مورد‌نیاز برای خانواده‌های نیازمند جزو برنامه‌های اصلی‌مان بود.
اکرم‌خانم برپایی اردو‌های تفریحی به مقصد تفرجگاه‌های اطراف و اردو‌های زیارتی قم و جمکران برای بانوان مسجد را یکی از جاذبه‌های این مسجد می‌داند که سبب انس و الفت هم‌محله‌ای‌ها با هم و حضور پررنگ‌ترشان در مسجد می‌شود.
رافعه تقوی، مسئول واحد خواهران کانون مسجدالرضا (ع)، دانشجوی طلبه و یکی دیگر از همسایه‌های مسجد است که از دو سال قبل تصمیم به برگزاری برنامه‌هایی برای دختران نونهال و نوجوان محله گرفته است.
او با اجرای طرح گذران اوقات فراغت تابستانی و برپایی کلاس‌های آموزشی و هنری مثل نمددوزی، نقاشی، قرآن، زمینه جذب حدود سی‌دختر نوجوان به مسجد را فراهم کرده است.
تقوی از برپایی گروه سرودی با نام «هورا» متشکل از دختران نوجوان مسجدی همین محله می‌گوید و اجرای نماهنگی ویژه شهادت حضرت رقیه (س) که در مسجد برگزار شد؛ روز اجرا کل قسمت طبقه پایین و بالکن از جمعیت سیاه می‌زد. آن روز میهمانانی از سرتاسر شهر و دیگر محلات و حتی مناطق داشتیم. نماهنگ مناسبتی آن روز توسط دختران نوجوان و جوان بسیار خوب و تأثیرگذار اجرا شد.
* این گزارش پنج‌شنبه ۱۳ شهریورماه ۱۴۰۴ در شماره ۶۰۸ شهرآرامحله منطقه ۱۱ و ۱۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
