آزادشهر؛ محله‌ای با بازار‌های پرطرف‌دار

تاریخچه

محله آزادشهر از محلات قدیمی منطقه ۱۱ است و از سال ۱۳۴۵ به محدوده شهری پیوسته و بعد از آن به‌تدریج وارد بافت شهری شده است. این محله در گذشته بخشی از مزرعه زرگران بوده است. بنا به گفته کتاب «جغرافیای تاریخی شهر مشهد»، نوشته مهدی سیدی، محل دقیق مزرعه زرگران معلوم نیست، اما می‌توان گفت زمین‌های متعلق به آستان‌قدس در حدفاصل ملک‌آباد، آبکوه و بحرآباد، یعنی سجاد، زیباشهر و آزادشهر امروزی را دربرمی‌گیرد. نام مزرعه زرگران سال ۱۱۶۰ قمری در طومار علیشاهی به‌عنوان موقوفه آستان قدس رضوی معرفی شده است.

بوستان ملت که در سال ۱۳۴۳ ساخته شده، پیش از انقلاب «آریامهر» نام داشته است. به‌تبع بوستان، نام محله کنار آن نیز به «آریامهر» معروف بوده است. اما نام این محله بعد از انقلاب اسلامی به آزادشهر تغییر یافته است. یکی از افراد تأثیرگذار در تغییر نام آزادشهر، «غلامرضا جنگی» بوده است.

او در جریان جنگ تحمیلی به درجه رفیع شهادت نائل شده است. فرشته جنگی، فرزند شهید، با استناد به توضیحات پدرش درباره نام‌گذاری محله، این‌گونه روایت می‌کند: «بعد از انقلاب اسلامی، ساکنان محله تصمیم می‌گیرند نام پارک «آریامهر» را به «ملت» تغییر دهند، پدرم که این اتفاق را می‌بیند، تصمیم می‌گیرد او هم نام محله را تغییر دهد؛ بنابراین یک پیت روغن برمی‌دارد، صاف می‌کند، رنگ آبی بر آن می‌زند و با رنگ سفید رویش نام «آزادشهر» را می‌نویسد، به این معنی که این شهر و محله از دست حکومت پهلوی آزاد شده است.

او پشت این تابلو یک دسته چوبی می‌گذارد و در یک پیت هفده‌کیلویی روغن، سنگ می‌ریزد و چوب را داخل آن می‌گذارد. سپس تابلو «آریامهر» را برمی‌دارد و به‌جای آن تابلو «آزادشهر» را می‌گذارد.»

بافت

محله آزادشهر ۱۸۲ هکتار وسعت دارد و به‌طور میانگین در هر هکتار آن ۱۵۸ نفر سکونت دارند که تقریبا سه‌برابر میانگین شهری است.۷۶ درصد مساحت محله آزادشهر را خانه‌های مسکونی تشکیل داده‌اند و فقط ۴ درصد آن تجاری است. بااین‌حال، راسته خیابان‌های این محله از جمله بازار‌های پرطرف‌دار مشهد است و همیشه شلوغ و پرترافیک است.

در حقیقت بازار آزادشهر ظرفیت ویژه اقتصادی این محله است. دراین‌میان، کمبود جای پارک و نبود پارکینگ در این محدوده یکی از مهم‌ترین معضلاتی است که اهالی ساکن و شهروندانی که برای خرید در مراکز تجاری راهی این محله می‌شوند، با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

این محله جزو محلات برخوردار شهر مشهد شناخته می‌شود. نرخ باسوادی در آزادشهر با استناد به کتاب «اطلس محلات شهر مشهد» حدود ۹۷ درصد است. بافت جمعیتی محله آزادشهر ترکیبی از جوانان و قدیمی‌هاست. هرچند ۳۰ تا ۳۵ ساله‌ها بیشترین گروه سنی در این محله هستند، بالای ۷۵ ساله‌های این محله نسبت به بسیاری از محلات مشهد بیشتر است. محله آزادشهر یکی از محلات مرتفع مشهد است، بیشتر ساختمان‌های این محله چهار، پنج و شش‌طبقه است.

دسترسی

محله آزادشهر به ایستگاه پارک ملت در خط یک قطارشهری دسترسی دارد. خودرو‌های شخصی در این محله از طریق بزرگراه‌های وکیل‌آباد و امام‌علی (ع) و همچنین بولوار‌های معلم، امامت و جلال آل‌احمد به راه‌های ارتباطی درون‌شهری ارتباط دارند. پراکندگی خطوط اتوبوس در محله آزادشهر مطلوب است. میانگین فاصله مکانی از هر نقطه در محله تا ایستگاه اتوبوس، ۱۶۹ متر و میانگین فاصله زمانی، ۲ دقیقه و ۷ ثانیه است.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• راسته خیابان امامت در محله آزادشهر به‌علت فراوانی مغازه‌های فروش کفش و پوشاک، از بازار‌های پرطرف‌دار مشهد است و مخاطبانی از سراسر شهر دارد.
• همجواری با بوستان ملت یکی از ظرفیت‌های گردشگری محله آزادشهر است. این پارک اکنون به‌عنوان یکی از دریچه‌های تنفسی شهر شناخته می‌شود.
• کانون فرهنگی شهید رضوی و مسجد امام حسن مجتبی (ع) دو مرکز مهم فرهنگی و مذهبی محله آزادشهر هستند که در کنار کاربری‌های محلی، تجاری و آموزشی، محله‌ای پویا در حدفاصل امامت ۴۶ و میرزاکوچک‌خان به‌وجود آورده‌اند. علاوه بر این، شش مسجد و حسینیه دیگر هم در این محله فعال هستند.
• باشگاه ورزشی و استخر شرکت برق نیز در ابتدای بولوار امامت فضای خوبی را برای مراجعان فراهم کرده است.
• محله آزادشهر یک درمانگاه عمومی در وکیل‌آباد ۹ و یک مرکز درمانی دیابت در همین خیابان دارد.
• ایستگاه آتش‌نشانی سیار در ابتدای بولوار امامت واقع شده است.
  
  

حدود جغرافیایی

این محله در شمال غربی مشهد واقع شده است و از شمال به بزرگراه امام‌علی (ع)، از غرب به بولوار جلال آل‌احمد، از جنوب به بولوار وکیل‌آباد و از شرق به بولوار امامت محدود شده است و با محله‌های شهید رضوی، سیدرضی، زیباشهر، رازی و پارک ملت مجاورت دارد.