نماد قدس، دهه هفتاد به صحن قدس حرم‌رضوی اضافه شد

صحن قدس پس‌از صحن جمهوری اسلامی، دومین صحن ایجاد‌شده در مجموعه حرم مطهر رضوی پس‌از انقلاب اسلامی است. این صحن که در جنوب مسجد گوهرشاد و شمال صحن پیامبر اعظم واقع شده، از شرق با رواق امام‌خمینی (ره) و از غرب با بست شیخ بهایی مجاور است.

فضای باز صحن در حدود ۳۸ در ۶۴ متر است و بر این اساس کوچک‌ترین صحن حرم مطهر رضوی است. فضای آن به‌صورت چهار ایوانی بوده و دارای ۲۰‌غرفه، ۲۸‌حجره و شش ورودی است. مساحت آن در دو طبقه همکف و زیرزمین ۷ هزار متر‌مربع است که هزار و ۸۸۰‌متر آن به فضای باز صحن اختصاص دارد.

مطلب مرتبط رواق‌های حرم‌مطهر امام رضا(ع) در گذر تاریخ

تزئینات کوفی در صحن قدس

ساخت خود صحن دهه ۶۰ در دستور کار قرار گرفت و در سال ۱۳۷۰ ساخت کالبدی آن به اتمام رسید. در سال ۱۳۷۳ نیز کار کاشیکاری و تزئینات آن تمام شد. اما تزئینات آن سه سال بعد تکمیل شد.

ایوان جنوبی یا قبله این صحن، مشابه ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد بنا شده و عمق آن ۱۵‌متر، عرضش ۱۲‌متر و ارتفاع آن ۱۶‌متر است. این ایوان دارای محرابی با ازاره و دور سنگ است. کتیبه‌ای به خطوط ثلث و کوفی و دربردارنده سوره نور از تزئینات این ایوان است. دیگر تزئینات ایوان شامل کاشی معرق، رسمی‌بندی، معرق آجر و مقرنس است.

ایوان شمالی صحن که متصل به مسجد گوهرشاد است، متقارن با ایوان جنوبی بوده و۲متر عمق، ۱۰‌متر عرض و ۱۶‌متر ارتفاع دارد. ایوان شرقی ورودی به رواق امام‌خمینی (ره) و صحن جامع پیامبراعظم (ص) و ایوان غربی ورودی به بست شیخ بهایی است که به نام «باب‌الانبیاء» خوانده می‌شود.

کاربرد عبادی خدماتی صحن

در‌میان صحن، به یادبود بیت‌المقدس سقاخانه‌ای به‌شکل بنای قبه‌الصخره قدس شریف در ابعاد یک‌هشتم ساخته شده‌است. کف صحن قدس -به‌جز داخل گنبدخانه ایوان جنوبی که دارای قاب‌بندی با حاشیه و طرح گره تند در شمسه مرکزی است-، طرحی ساده از مربع‌های سیاه از سنگ خلج دارد.

نمای عمومی صحن با کاشی معرق و داخل غرفه‌ها با کاشی معرق و مشبک و آجرنما، تزیین شده است. داخل غرفه‌های صحن قدس حرم امام‌رضا (ع)، مزین به کاربندی و قاب کتیبه در‌زمینه آجری است. بالای ورودی هر حجره یک قاب کتیبه به خط ثلث جلی و نستعلیق، حاوی روایاتی از امام‌رضا (ع)، به قلم سیدمحمد حسینی موحد و تاریخ ۱۴۱۴‌قمری درج است.

گنبد به‌صورت دوپوسته با ساقه کوتاه است که در نمای بیرونی آن بر زمینه کاشی نره فیروزه‌ای، طرح ترنج و اسلیمی سفید، زرد و سورمه‌ای منتهی به یک شمسه در نوک گنبد اجرا شده است. صحن قدس حرم امام‌رضا (ع) کاربری عبادی و خدماتی دارد. در حجره‌های صحن، تعدادی از دفاتر اداری و خدماتی حرم مطهر مستقر است و طبقه زیرین نیز اختصاص به بهشت ثامن الائمه‌۲ دارد.

* این گزارش پنج‌شنبه ۲۵ بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۸۲ شهرآرامحله منطقه ثامن چاپ شده است.