
اگرچه ۴۰ سال پیش، ساختن درمانگاه و آوردن تجهیزات پزشکی به محدودهای دورافتاده محله در طلاب مشهد، برای درمان مردمی که به نان شبشان هم محتاج بودند، کار بسیار دشواری بود، امروز فکر چند آدم خیّر را تا جایی مشغول میکند که امکانات پزشکی را به اتاقی کوچک میآورند و به خدمتدهی به بیماران نیازمند میپردازند. خیرانی که نام همگی را دقیق نمیدانیم، اما بیشک «آیتالله دهشت» یکی از آنها بوده است.
دو اتاق کوچک در کنار مسجد جوادالائمه (ع)، واقع در پیچ دوم تلگرد، همان محلی بود که با کمک خیران، پزشکان در آن حضور پیدا میکردند و به مداوای بیماران نیازمند میپرداختند. قدیمیترین پزشکان محله طلاب در همین اتاقهای کوچک حضور پیدا کرده و بدون هیچ چشمداشتی بیماران را مداوا میکردند. این کار ادامه داشت تا اینکه این جمع خیران که آیتا... دهشت در راس آنها قرار داشت، زمینه را برای ساخت دارالشفایی در این محله فراهم کرد...
در گرمای تیر و در مسیر رفتن به تنها دارالشفای منطقه هستیم که راهی محله تلگرد میشویم. از کوچههای پر از کارگاههای جاروبافی میگذریم و به محلی میرسیم که نام «بیمارستان ۲۲ بهمن» در آن به چشم میخورد. چسبیده به آن ساختمانی قدیمی قرار دارد که نام «دارالشفای امام جواد (ع)» بر آن خودنمایی میکند.
درِ ورودی با اینکه قدیمی است، تنها حائل میان گرمای بعدازظهر و خنکای داخل ساختمان است. پذیرش درست بعد از وارد شدن به ساختمان به چشم میخورد و روبهرویش اتاقی کوچک که بر سردر آن نوشته شده «مدیر داخلی». حاجآقا غفوریان که از ابتدای تاسیس این مکان با همین مسئولیت در دارالشفا حضور داشته است، بیشک از بهترین کسانی است که میتواند تاریخچه تاسیس این مکان را برایمان بیان کند.
لازم است به ۳۰ سال و حتی کمی دورتر ۴۰ سال پیش برود؛ زمانی که تلگرد، روستایی پوشیده از زمینهای زراعی بود. بانویی به نام «برنجی» یکی از ملاکان بود که تصمیم داشت زمینهایش را بفروشد و از آن محل برود.
صحبت خیران و برخی بزرگان آن محل باعث شد او هزار و ۵۰۰ متر از زمینهایش را وقف ساخت دارالشفایی کند که تا آن زمان در همان ۲ اتاق کوچک فعال بود. بعد از وقف این زمین بود که کار تاسیس دارالشفا آغاز و در حوالی سال ۱۳۶۰ تاسیس شد.
آیتا... دهشت در این تشکیلات نقشی کلیدی داشت. او با تاسیس این مکان، به عنوان رئیس هیئتامنای دارالشفای امامجواد(ع) به فعالیت آن رسمیت بخشید. وی که تلاش زیادی در راستای تاسیس این مکان از خود نشان داده بود، از نظر همه قدیمیها و اعضای هیئتامنا و اعضای هیئتمدیره، از افراد پیشگام در تاسیس دارالشفا بوده است. غفوریان میگوید: آیتا... دهشت از همان ابتدا با پیگیریهای خود زمینه را برای تاسیس این مکان فراهم کرد.
حاججواد، حاجحسن و حاجسعید مصطفوینژاد و حاجآقا اخوان برخی از اعضای هیئتامنای قدیمی بودهاند که اکنون در قید حیات هستند و هنوز هم با همین عنوان در دارالشفا فعالند. در کنار آنها افراد بزرگوار دیگری هم بودند که اکنون در قید حیات نیستند اما یاد و خاطرشان هنوز هم زنده است که آیتا... دهشت بهترین نمونه آن است. مدیرداخلی دارالشفای امامجواد(ع) از برکت حضور این عالم خیّر در همه مراحل کار از تاسیس تا اداره دارالشفا میگوید و راهنماییهای این بزرگوار در اداره امور آن.
دارالشفای امامجواد(ع) در زمان تاسیسش تنها مکان درمانی آن محدوده بوده که با پیش رفتن تلگرد از حالت روستایی به شهری و با افزوده شدن جمعیت ساکن در آن، نیاز به این مکان بیشازپیش احساس میشد.
اینجا ویزیت یک پزشک متخصص هزار و ۵۰۰ تومان بوده و زایمانهای هزارتومانی در این مکان انجام میشد
ارزان بودن خدمات این مکان درمانی، مهمترین دلیلی بود که تعداد بیشماری از اهالی آن محدوده و محدودههای اطراف را جذب دارالشفا میکرد. آنطور که غفوریان میگوید، در آن زمان ویزیت یک پزشک متخصص هزار و ۵۰۰ تومان بوده و زایمانهای هزارتومانی در این مکان انجام میشده، این درحالی بود که زایمان سزارین در سایر مراکز درمانی بیش از ۲۰ هزارتومان هزینه داشته است.
غفوریان که عنوان میکند در حال حاضر هم خدمات این مکان بسیار ارزانتر از سایر مکانهای درمانی است، ادامه میدهد: از آنجا که هدف تشکیل این مرکز فراهم کردن زمینهای برای مداوای بیماران نیازمند بود، اکنون هم هزینههای این مکان بسیار کمتر از سایر مکانهاست و در برخی مواقع اصلا مقایسهشدنی نیست.
یکی از قوانینی که از ابتدای تاسیس دارالشفا تدوین شده، ارائه خدمات ارزان در کنار داروی رایگان بوده است. تاکید بر رایگان بودن دارو اگرچه در برخی زمانها اداره این مکان خیریهای را با مشکل روبهرو کرده، به خاطر تاکید اعضای هیئتامنا بهخصوص آیتا... دهشت همچنان پابرجاست و بیماران نیازمند، دغدغه تهیه هزینه دارو را ندارند.
غفوریان میگوید: از ابتدای تاسیس دارالشفا کار زیبایی در این مکان مرسوم شده که هنوز هم ادامه دارد و آن اینکه افراد توانمند گاه برای این مکان و بیماران نیازمند گوشت نذری میآورند. این گوشتها در دارالشفا نگهداری میشود و به برخی بیمارانی که مشکل تغذیهای دارند، در کنار دارو داده میشود. این افراد که بیشتر مشکلات جسمیشان به خاطر سوءتغذیه است، مقداری از این گوشت را همراه با خانواده میل میکنند.
غفوریان میگوید: این مکان از همان ابتدا به گونهای مطلوب اداره میشده و اینطور نبوده که، چون برای نیازمندان بوده است، از امکانات کم بهره گرفته شود. خیلی از اعضای اصلی این مجموعه نیز برای درمان خود و خانوادهشان از این مکان استفاده میکردند؛ مثلا در سالهای ابتدایی و قبل از تاسیس بیمارستان ۲۲ بهمن که طبقه بالای دارالشفا زایشگاه بود، یکی از فرزندان آیتا... دهشت در همین زایشگاه به دنیا آمد. خیلی از افراد به خاطر ارزان بودن خدمات زایمان طبیعی و سزارین به این مکان مراجعه میکردند که با تاسیس بیمارستان ۲۲ بهمن، زایشگاه به آنجا منتقل شد.
شاید برخی فکر کنند کسانی که با کمترین امکانات، فضایی برای درمان بیماران نیازمند فراهم کردهاند، نیازهای درمانی خود را در مراکز درمانی خصوصی یا مکانهای دیگری انجام میدهند اما جالب است بدانید که اعضای این مکان خیریهای با اینکه همگی افراد توانمندی بودهاند، خود و خانوادشان نیز از همین مکان استفاده میکنند.
البته این افراد بسیار مقیدند که هزینههای درمان را بپردازند؛ مثلا حاجآقا مصطفوی که اکنون رئیس هیئتامنای دارالشفاست، هروقت برای درمان مراجعه میکند، ویزیت و سایر هزینههای درمان را میپردازد.
یاد آیتا... دهشت به گونهای با فضای دارالشفای امامجواد(ع) آمیخته شده که امکان ندارد هرچند دقیقه یکبار میان حرفهای مدیر دارالشفا ننشیند. غفوریان میگوید: سال گذشته با اینکه آیتا... دهشت حال چندان مساعدی نداشت، برای شرکت در یکی از جلسات به دارالشفا آمد و این آخرینباری بود که ایشان را در این مکان ملاقات کردیم.
بعد از آن یکبار خودم برای گرفتن امضایی به ملاقاتشان رفتم که دقایق زیادی درباره دارالشفا صحبت کردیم و از راهنماییهایشان استفاده کردم. راهنماییهای این بزرگوار بود که باعث شد در این سالها دارالشفا به بهترین شکل اداره شود و با مشکلات زیادی روبهرو نشود.
غفوریان تاکید میکند: از آنجا که هدف تاسیس این مکان کمک به بیماران نیازمند بوده، تا جایی که توان داشته باشیم، با ارزانترین خدمات و بهترین امکانات به مردم این منطقه خدمت خواهیم کرد. یکی از امکاناتی هم که سعی کردیم در این مکان فراهم کنیم، جذب پزشکان و متخصصان مجرب بوده است.
شاید کسی باور نکند اما برخی متخصصانی که در این مکان به کار مشغول میشوند، در ماه حقوق چندساعت کار در مطب شخصیشان را هم دریافت نمیکنند اما با همان تخصص در اینجا کار میکنند تا در کار خیری که روزی بزرگانی چون آیتا... دهشت آن را بنا گذاشتند، شریک باشند.
غفوریان در پایان به یکی از مهمترین مشکلاتی که این روزها دارالشفا را درگیر خود کرده است، اشاره میکند و ادامه میدهد: مدتی است دانشگاه علومپزشکی طبق بخشنامهای از ما میخواهد خدمات شبانهروزی ارائه دهیم.
این کار را در صورتی که ضرورتی احساس شود، از ته دل انجام میدهیم، اما تصور کنید در جوار ما بیمارستان بزرگی، چون «۲۲ بهمن» و کمی آنطرفتر یک اورژانس به صورت شبانهروزی فعال است. با این توصیفات بگویید چه ضرورتی برای کار شبانهروزی دارالشفا وجود دارد؟
با توجه به اینکه این مکان در مقابل صرف هزینههای سنگین، درآمد بسیار ناچیزی دارد، چرا باید هزینه شبانهروزی شدن را هم بر هزینههایش بیفزاید و این درحالی است که با وجود دومرکز درمانی دیگر در جوارش، نیازی به این کار احساس نمیشود.
غفوریان ادامه میدهد: البته یک زمان این کار را انجام دادیم که جز پرداخت هزینه نیروهای فنی و قبضهای سنگین برق نتیجهای دربرنداشت؛ چراکه در آن مدت هیچ بیماری شبانه به مرکز مراجعه نکرد.
مدیرداخلی دارالشفای امامجواد(ع) در ادامه میگوید: بارها این مسائل را به مسئولان محترم دانشگاه توضیح دادهایم که در جواب ما گفتند: «اگر نمیتوانید، اینجا را جمع کنید»، در حالی که اصلا به هدف تاسیس این مکان و خدماتی که ارائه کرده و میکند، توجهی ندارند، از اینرو از مسئولان میخواهیم در این راستا فقط به خاطر بخشنامهای -که حتما استثناهایی هم میتواند داشته باشد- برای دارالشفا مشکل به وجود نیاورند.
*این گزارش یکشنبه، ۲۲ تیر ۹۳ در شماره ۱۱۱ شهرآرامحله منطقه ۴ چاپ شده است.