نوشته های حسین بیات در سایت مشهد چهره

ادیب‌الممالک‌فراهانی وقتی برای تصدی موقوفه خانوادگی قائم مقامی‌ها به مشهد می‌آید، نخستین روزنامه مشهد را با عنوان «ادب» منتشر می‌کند؛ او یک سیاستمدار زبده و شاعری توانا در سبک عراقی نیز است.

میرمرتضی الموسوی که بعد‌ها فامیل رویین‌تن برای خود انتخاب کرد و در روسیه در کار چاپ سابقه کار داشت، نخستین دستگاه حروفی چاپ را به مشهد آورد. او چاپخانه‌اش را با نام توس در بازار دایر کرد.

«ذوالفقار مهندس» در سال ۱۲۸۴ قمری یک نقشه از شهر مشهد کشیده که جزئیات بسیار زیادی از وضعیت ساختاری حرم و محیط شهری اطراف آن ارائه می‌دهد. او اولین ایرانی است که نقشه شهر‌های کشور را ترسیم کرده است.

کار اعتراضات مردمی به تغییر لباس با ورود «شیخ محمدتقی بهلول گنابادی» به مشهد و مسجد گوهرشاد، حسابی بالا می‌گیرد و به درگیری مردم و قوای نظامی منجر می‌شود.

در نخستین رای محکمه دیوان حرب قشون شرق، با سختگیری‌هایی که سرهنگ خلعتبری به خرج می‌دهد، ۹ نفر از ۲۷ نفر بازداشت‌شده در زندان شهربانی به اعدام محکوم می‌شوند.

هنوز دقایقی از نیمه‌شب نگذشته بود که ماموران با تمام توان به مسجد حمله می‌کنند. این‌گونه بود که از همه طرف به متحصنان در مسجد گوهرشاد حمله شد تا یکی از سیاه‌ترین روز‌های دوران حکومت پهلوی اول رقم بخورد.

بهلول گنابادی در خاطراتش نوشته است: فرار نواب احتشام راه را برای سرباز‌ها باز کرد و داخل ایوان مقصوره شدند و به نزدیک منبر رسیدند. بنده یقین کردم که ماندن در مسجد تا طلوع آفتاب برایم ممکن نیست. فورا از منبر پایین آمدم و به اطرافیان خود گفتم: «این سگ‌ها را از مسجد بیرون کنید.»

نخستین اقدام‌ها برای آسفالت خیابان‌های مشهد توسط «دکتر ابوالقاسم شیخ احیاءالدوله» صورت گرفته که در آن دوران، ریاست بر بلدیه مشهد را بر عهده داشته است.

تاکنون ۹ طومار زیارتی در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی به‌دست آمده و در این میان طومار آستان‌قدس‌ به‌عنوان سومین طومار زیارتی خطی جهان یک سفرنامه تصویری از مکه تا مشهد است.

در اوایل دوره قاجار، اتحادیه‌های صنفی نمی‌توانسته‌اند مواضع سیاسی یا اقتصادی خود را تقویت کنند، اما وقوع انقلاب مشروطه، این امکان ابراز قدرت را برای آنها فراهم کرد.