۱۰۰ سال گمنامی محمدتقی‌خان پسیان، شهید وطن 
کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌ها؛ نماینده‌های فرهنگی مشهد 
«همودیالیز» جاده سیمان، خونی تازه برای بیماران کلیوی
حدود ۲۵سال قبل، زمینی ۳۵۰۰ متری را که امروز مرکز همودیالیز و درمانگاه در آن بنا شده است، مرحوم طبسی که فردی نیکوکار بودند، برای ساخت درمانگاه خیریه سیدالشهدا (ع) در‌اختیار هیئت موسس قرار داد.
قاتل خاموش؛ این اسمی است که پزشکان روی بیماری کلیوی گذاشته‌اند. کاملا چراغ‌خاموش و بدون هیچ نشانه مشخصی، شخص را دچار عارضه می‌کند؛ و زمانی بیماری، خودش را نشان می‌دهد که دیگر کار از کار گذشته است و بیمار باید دیالیز شود.
درصورت بهبود‌نیافتن نیز فرد بیمار چاره‌ای ندارد، جز اینکه در صف طول‌و‌دراز پیوند کلیه قرار بگیرد. متاسفانه در طول سالهای اخیر این بیماری در ایران به‌سرعت در‌حال شیوع است تا جایی‌که از هر ۹نفر ایرانی، دست‌کم یک نفر دچار نارسایی کلیه است.
همچنین براساس آمار وزارت بهداشت سالانه، چیزی نزدیک به ۷.۵ درصد به آمار بیماران دیالیزی افزوده می‌شود. وضعیت در سطح جهان نیز نگران‌کننده است و از سال ۲۰۰۶ پویش جهانی برای حمایت از بیماران کلیوی و آگاه‌سازی مردم درباره این بیماری خاموش به راه افتاده است تا همه قدر کلیه‌ها، این دو لوبیای سحر‌آمیز را بیشتر بدانند.
به یکی از مجهزترین مراکز همودیالیز که در درمانگاه خیریه سیدالشهدا (ع) در محله دروی واقع شده رفتیم تا هم به رسم ادب عیادتی از بیماران این مرکز کرده باشیم و هم از نزدیک با خدمات درمانگاه و دارالشفای خیریه سیدالشهدا (ع) در بخش دیالیز آشنا شویم.
۲۴ سال سابقه
در ابتدای جاده سیمان و پس‌از میدان امیر شهید سرتیپ علی‌اکبر طلوع‌برکاتی، در مجاور زمین‌هایی خاکی که تبدیل‌به محل رویش سیخ‌های جارو شده‌اند، ساختمان و تابلوی درمانگاه خیریه سیدالشهدا (ع) خودنمایی می‌کند.
حسن اکبرزاده، مدیر خوش‌برخورد این مرکز درمانی می‌گوید: «حدود ۲۵سال قبل، زمینی ۳۵۰۰ متری را که امروز مرکز همودیالیز و درمانگاه در آن بنا شده است، مرحوم طبسی که فردی نیکوکار بودند، برای ساخت درمانگاه خیریه سیدالشهدا (ع) در‌اختیار هیئت موسس قرار داد.
در همان زمان و پیش‌از احداث مرکز درمانی از کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی دعوت شد تا برنامه بلند‌مدت بیست سالهای برای آن درنظر بگیرند. بر‌پایه کارشناسی‌هایی که انجام پذیرفت، این نتیجه گرفته شد که اول از همه، این منطقه به یک مرکز درمانی سرپایی یا همان درمانگاه نیاز دارد.
بعد‌از آن و در سالهای آینده، مرکز همودیالیز باید تاسیس شود، سپس باتوجهبه بودجه و درصورت نیاز باتوجهبه متراژ زمین می‌توان بیمارستانی هم به این مجموعه اضافه کرد. یک سال پس‌از در‌اختیار‌گرفتن زمین، درمانگاه خیریه ساخته شد و چندسال پیش تصمیم گرفتیم که فاز دوم برنامه از پیش تنظیم‌شده را که راه‌اندازی مرکز همودیالیز بود، عملی کنیم. به‌لطف خدا سه سال پیش مرکز افتتاح شد و از همان زمان ما بیماران دیالیزی را پذیرش می‌کنیم و به آنها خدمات می‌دهیم.»
باورشان نمی‌شد چنین مرکز مجهزی در بالای شهر نباشد
در مرکز همودیالیز درمانگاه سیدالشهدا (ع) همه‌چیز، از ساختمان گرفته تا لوازم و دستگاه‌ها، از بهترین نوع خودش است. همین موضوع باعث شده است که این مرکز به یکی از بهترین و مدرن‌ترین مراکز همودیالیز استان خراسان‌رضوی تبدیل شود.
مدیر مرکز درمانی سیدالشهدا (ع) ضمن بیان این مطالب عنوان می‌کند: «تیپ ساختمان و نوع تجهیزاتی که ما در مرکز همودیالیز اینجا استفاده کرده‌ایم با مراکز دیگر به‌کلی متفاوت است.
برای نمونه هر دستگاه دیالیز تجهیزات جانبی‌ای مانند دستگاه فشار‌خون مرکزی و تست قند و... دارد که اغلب به‌دلیل هزینه‌های زیاد نصب این تجهیزات، دیگران ترجیح می‌دهند که از همه آنها استفاده نکنند.
ما دستگاه دیالیز را با همه تجهیزات جانبی‌اش خریداری کرده‌ایم که در مشهد بی‌نظیر است. شاید باور‌کردنی نباشد، اما برخی‌از دانشگاه‌های علوم‌پزشکی استان که قصد دارند یک مرکز همودیالیز مجهز به دانشجویان نشان بدهند و آنها را با چگونگی کار در چنین جایی آشنا کنند، نخستین گزینه‌شان مرکز همودیالیز درمانگاه سیدالشهدا (ع) است.»
وی ادامه می‌دهد: «سال گذشته چهارنفر از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برای ارزیابی مرکز ما به اینجا آمدند. با توصیفاتی که از میزبانشان درباره ما شنیده بودند، توقع داشتند که مکان درمانگاه حتما در بهترین نقطه شهر یا همان بالای‌شهر باشد.
به اینجا که آمدند، در نگاه اول واقعا تعجب کرده بودند و باورشان نمی‌شد که یکی از مراکز درمانی مجهز مشهد در چنین نقطه‌ای قرارگرفته است.
پس‌از اینکه بازدیدشان تمام شد، وقتی از آنها خواستم که ایرادات مرکز را به من بگویند، گفتند اینجا تنها مکانی است که ما نمی‌توانیم هیچ ایرادی به آن وارد کنیم و همه‌چیز در سطح عالی است.»
دیالیز با خدمات اضافه
اکبرزاده صحبت از خدماتی به میان می‌آورد که نمونه‌اش را در هیچ مرکز دیگر نمی‌توان پیدا کرد. وی می‌گوید: «باتوجهبه اینکه مرکز درمانی سیدالشهدا (ع) در منطقه کم‌برخوردار شهر قرار گرفته و بیشتر کسانی که به ما مراجعه می‌کنند از قشر ضعیف جامعه هستند، طبیعی است که ما باید خدماتی اضافه به این خانواده‌ها ارائه بدهیم تا غیر از رنج بیماری، متحمل رنج‌ها و زحمات دیگری نشوند.
یکی از کار‌هایی که از ابتدا تا همین امروز انجام داده ایم، تقبل هزینه داروی این بیماران است. بعد‌از اینکه بیمار کلیوی دیالیز می‌شود، نیاز است دارو‌هایی را مصرف کند که هزینه فرانشیز (حق امتیاز) ش به عهده خود بیمار است.
ازآنجایی‌که این مبلغ بسیار زیاد و از عهده بیشتر مراجعان ما خارج است، تصمیم گرفتیم که داروهایشان را رایگان در‌اختیار آنها قرار دهیم. دومین خدمتی که ارائه می‌کنیم، در‌زمینه رفت‌و‌آمد بیماران است. بیمار کلیوی که دیالیز هم می‌شود، ضعف جسمانی دارد و به‌سختی می‌تواند راه برود.
او با این شرایط جسمی طبیعتا نمی‌تواند با اتوبوس یا دیگر وسایل حمل‌و‌نقل عمومی تردد کند. از سوی دیگر، هزینه کرایه دربست خودرو، آن هم چهار روز در هفته، بسیار سنگین است و هرکسی توانایی پرداخت آن را ندارد.
بنا بر این شرایط برحسب تعداد بیماران دیالیزی که داریم، شش‌خودرو را در‌اختیار گرفتیم که هریک از آنها سر ساعت معین، بیماران را به مرکز می‌آورد و بعد از اتمام دیالیز دوباره به منزل بازمی گرداند.
حتی هزینه ۳۵۰۰ تومانی مخصوص چاشت را که در آنالیز وزارت بهداشت ذکر شده است، ما تا سقف ۸۵۰۰ افزایش داده‌ایم که غذای بهتری به بیمارانمان بدهیم. اگر همه این موارد را با هم جمع کنید، می‌بینید که هزینه سنگینی برای مجموعه درمانگاه خیریه سیدالشهدا (ع) به همراه دارد، اما همان‌طور‌که گفتم، ما دنبال راحتی بیمار و خانواده‌اش هستیم و نمی‌خواهیم که رنج مضاعفی را متحمل شوند.»
ازآنجایی‌که مبلغ دارو از عهده بیشتر مراجعان ما خارج است، داروهایشان را رایگان در‌اختیارشان قرار می‌دهیم
حمایت برای عمل پیوند کلیه
بیشتر بیمار‌های دیالیزی به خاطر شرایطی که دارند، در فهرست انتظار پیوند کلیه هستند و برخی از آنها باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن تحت عمل جراحی پیوند کلیه قرار بگیرند. حمایت‌های مرکز درمانی خیریه سیدالشهدا (ع) در زمان پیوند هم شامل حال بیمارانش می‌شود.
مسئول مرکز در‌این‌باره می‌گوید: «تابه‌امروز دو‌سه مورد پیوند کلیه داشته‌ایم که الان سلامت و سرحال به زندگی عادی برگشته‌اند؛ درصورتی‌که بیماری نیاز به پیوند کلیه داشته و دهنده کلیه‌ای هم وجود داشته باشد، قطعا ما حمایت‌های گسترده‌ای از بیمارمان انجام خواهیم داد تا زودتر سلامت از‌دست‌رفته‌اش را به دست بیاورد.»
ورود به منطقه ممنوع!
جابه‌جایی بیماران که انجام می‌شود و مریض‌های جدید در تخت‌ها مستقر می‌شوند، همراه با اکبرزاده وارد بخش همودیالیز درمانگاه خیریه سیدالشهدا (ع) می‌شویم. ساختمانی شیک و مجهز و تمیز که سعی شده است همه امکانات به‌روز و مورد‌نیاز در آن گنجانده شود.
حتی در طراحی آن هم مثلا در مواردی، چون درنظر‌گرفتن رختکن‌های مجزا و ساکت‌بودن محیط و... راحتی و آسایش بیمار درنظر گرفته شده است که همه اینها هزینه‌ای نزدیک به ۲ میلیارد تومان برای درمانگاه خیریه سیدالشهدا (ع) داشته است.
خالی‌بودن طبقه اول چنین مرکز مجهزی، کمی برای ما تعجب‌آور است. دلیلش را که از مسئول درمانگاه جویا می‌شویم، پاسخ می‌دهد: «تا سال گذشته، دیالیز در همین طبقه اول و با تعداد ۱۲تخت صورت می‌پذیرفت. وقتی آوازه امکانات و خدمات ما پیچید، با تعداد زیادی بیمار روبه‌رو شدیم که می‌خواستند اینجا مورد درمان قرار بگیرند و دیالیز شوند.
به‌دلیل نبود تخت و دستگاه دیالیز کافی، نمی‌توانستیم آنها را پذیرش کنیم، اما پس‌از مشورت‌هایی که کردیم، تعداد تخت‌ها را به ۱۸عدد رساندیم و به‌دلیل کمبود فضا مرکز را به طبقه دوم منتقل کردیم.»
در طبقه دوم ۱۸ تخت دورتادور سالن قرار گرفته‌اند و روی همه آنها بیماران در‌حال دیالیز‌شدن هستند که هریک در همان حال مشغول کاری است. یکی تلویزیون نگاه می‌کند، دیگری قرآن می‌خواند و یکی دیگر تسبیح در دست، ذکر می‌گوید و مردی تقریبا جوان‌تر از همه، کتابی در دست دارد و مشغول مطالعه است.
پرستاران هم در ایستگاه پرستاری وسط سالن، مشغول رسیدگی به امور بیماران و رتق‌و‌فتق کار‌ها هستند. برای وارد‌شدن به محل بستری‌شدن بیماران باید کفش‌هایمان را عوض کنیم. پیش از اینکه برایمان دمپایی بیاورند تا بتوانیم وارد شویم.
مدیر درمانگاه توضیحاتش را این‌طور ادامه می‌دهد: «در اینجا همیشه دو یا سه دستگاه به‌صورت آماده وجود دارد که درصورت نقص در دستگاه دیالیز متصل به بیمار، به‌سرعت جایگزینی صورت بگیرد تا مریض دچار مشکل نشود.
همچنین یک اتاق CPR (احیای قلبی ریوی) هم با همه لوازم و امکانات تعبیه کرده‌ایم که اگر خدای‌ناکرده، اتفاق ناگواری برای بیماران رخ داد، اقدامات لازم هرچه سریع‌تر انجام بگیرد.»
بیمارانِ راضی
هنوز یک ساعتی از وصل‌شدن دستگاه‌ها به بیماران نگذشته است که سراغشان می‌رویم. با اسماعیل علیرضایی که مشغول دیدن تلویزیون است، هم‌صحبت می‌شویم. وی می‌گوید: «من خودم از اهالی محله رسالت هستم.
پیش از اینکه اینجا افتتاح شود، برای دیالیزی ساده مجبور بودم به بیمارستان امام رضا (ع) بروم. آنجا هم به‌قدری شلوغ است که اصلا پرستاران فرصت نمی‌کنند درست و حسابی به بیمار رسیدگی کنند.
همیشه برای بانیان این مرکز دعا می‌کنم که چنین فضایی را ایجاد کرده‌اند. باور کنید در این سه‌سالی که در اینجا تحت‌درمان قرار گرفته و دیالیز شده‌ام، هیچ‌گونه دغدغه مالی برای درمان ندارم.»
حسین سلطانی، یکی دیگر از بیماران بی‌مقدمه بیان می‌کند: «هر بیمار دیالیزی باید چهارساعت زیر دستگاه باشد که بعضی از مراکز به سه‌ساعت بسنده می‌کنند تا یک نوبت بیشتر پذیرش داشته باشند.
ضمن اینکه نه فضای مناسبی دارند و نه اینکه به‌درستی رسیدگی می‌کنند. چند‌وقت پیش به‌اصرار فرزندانم می‌خواستم به مرکز دیالیز دیگری بروم، اما وقتی شلوغی و ازدحام و سروصدای آنجا را دیدم، به بچه‌هایم گفتم من محیط ساکت اینجا را با هیچ‌جای دیگر عوض نمی‌کنم.»
رضا سلیمانی که متوجه حضور ما می‌شود از ما می‌خواهد که چند‌دقیقه‌ای هم با او هم‌صحبت شویم. وی عنوان می‌کند: «تابه‌حال کمتر کارکنان و پرستاران بیمارستانی را دیده‌ام که مانند پرستاران و پزشکان اینجا با روی باز و صمیمانه با بیمار برخورد کنند.
جدای از همه این مسائل برای کسی مانند من که کارگر بوده و به‌خاطر بیماری کلیه، از‌کار‌افتاده شده است و دیگر ممر درآمدی ندارد، همه امکانات را فراهم کرده‌اند.» بیرون از سالن دیالیز با خانم‌صدری مواجه می‌شویم که همسر یکی از بیماران است.
برای چند‌دقیقه قرآنش را می‌بندد تا با ما هم‌کلام شود. وی که تسبیح در دست دارد و مشغول ذکر‌گفتن است، لحظه‌ای مکث می‌کند و می‌گوید: «خود بیماری بد دردی است، اما مریض‌داری، رنج مضاعفی دارد و آدم را عذاب می‌دهد.
خیلی سخت است که ببینی یکی از عزیزانت روزبه‌روز ضعیف‌تر و رنجور‌تر می‌شود، اما تو کاری از دستت برنمی‌آید. هر زمان که همسرم را برای دیالیز می‌آوریم، دائم دعا می‌خوانم که اتفاقی برایش نیفتد؛ چون تاکنون چندباری دیده‌ام که بیماران دیالیزی زیر دستگاه جان داده‌اند.»
وی ادامه می‌دهد: «خوشبختانه این مرکز، کارکنان دلسوزی دارد و اطلاعات خوبی در‌اختیار ما قرار می‌دهند و همه‌جوره هوای بیمار ما را دارند؛ همین موضوع هم باعث شده است کمی از آلام و رنج‌های ما کاسته شود.»
پرستاران خوش‌اخلاق
این‌قدر که از کارکنان مرکز همودیالیز درمانگاه سیدالشهدا (ع) تعریف شنیدیم، ترغیب شدیم که صحبت‌های آنها را هم بشنویم. حسین خرشا، یکی از پرستاران، همان‌طور‌که پرونده یکی از بیماران را تکمیل می‌کند، می‌گوید: «از پنج‌سال پیش و بنابر ضروریات شغل بیمارستانی وارد بخش دیالیز شدم و، چون با روحیات من سازگار از آب درآمد، در همین بخش ماندم و از حدود سه سال پیش به این مرکز آمدم.»
وی حرف‌هایش را این‌طور تکمیل می‌کند: «پرستاری و کار‌کردن در بخش دیالیز با دیگر قسمت‌ها بی‌چون‌وچرا متفاوت است؛ به‌خاطر شرایط خاص بیماران کلیوی، فشار کاری و سختی بیش از اندازه‌ای دارد و صبر زیادی می‌طلبد و پرستار باید در همه حال اخلاق خوب خودش را حفظ کند.»
خرشا به مقایسه مراکز دولتی و خصوصی دیالیز می‌پردازد و می‌گوید: «چون مراکز خصوصی، پول بیشتری خرج می‌کنند، هم از نظر بهداشتی و هم درمانی و حتی محیطی، از وضعیت مناسب‌تری نسبت به مراکز دولتی برخوردار هستند؛ مانند همین مرکز همودیالیز درمانگاه خیریه سیدالشهدا (ع).»
وحیده غفاری، از پرستاران باسابقه این مرکز است که از سال۱۳۸۷ در مراکز مختلف به‌عنوان پرستار بخش دیالیز مشغول به کار بوده است. وی اظهار می‌کند: «نارسایی کلیوی، جزو آن دسته بیمار‌های مزمنی است که علائمش را خیلی دیر نشان می‌دهد.
دقیقا زمانی بیمار می‌فهمد دچار بیماری شده است که کلیه بیشتر کارایی خودش را از دست داده است. کم‌مصرف‌کردن نمک، حذف فست‌فود‌ها از برنامه غذایی، نگه‌نداشتن ادرار به‌مدت طولانی، درمان‌کردن سنگ کلیه در بیمارانی که به این عارضه دچار هستند، همه از راه‌های پیشگیری برای مبتلا‌نشدن به نارسایی کلیوی است.
این بیماری مزمن به‌معنای واقعی کلمه، زندگی فرد را فلج می‌کند و باید دست‌کم هفته‌ای سه‌چهاربار برای دیالیز‌شدن به مراکز درمانی مراجعه کند. بیمار مبتلا به نارسایی کلیوی، هیچ راهی ندارد جز اینکه زندگی‌اش را با بیماری‌اش وفق دهد و این را هم اضافه کنم که شاید به‌مرور زمان، تعداد دفعات مراجعه بیمار برای دیالیز‌شدن کم شود ولی به‌ندرت پیش می‌آید که بیمار پس‌از تکمیل دوره، کاملا بهبودی‌اش را به دست آورد و دیگر نیازی به دیالیز نداشته باشد.»
* این گزارش یکشنبه ۲۱ آذر سال ۱۳۹۵ در شماره ۲۲۷ شهرآرامحله منطقه ۳ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
