تماشای پرندگان مهاجر در تالاب کشف‌رود 
امیریه ۳۷ شهر چهار‌هزارنفری 
میهمان نوازی اهالی منطقه سه از زائران پیاده
خانواده‌های «اصل» و «عطاریان‌نژاد» در محله‌های فاطمیه و راه‌آهن چندسالی است درِ خانه‌شان به روی زائران پیاده حضرت باز است و با جان و دل از آنان پذیرایی می‌کنند.
مشهد در روز‌های پایانی ماه صفر، میهمانانی ویژه دارد. افرادی که تصمیم گرفته‌اند رنج راه به جان بخرند و بی‌توجه به سرمای هوا و همه خطر‌هایی که ممکن است در طول مسیر گریبان‌گیرشان شود، با پای پیاده به پابوس حضرت‌رضا (ع) بیایند. مردم مشهد هم برای این میهمانان ویژه سنگ تمام می‌گذارند.
عده‌ای خودشان را به ایستگاه‌های صلواتی بین راه می‌رسانند و به زائران خدمت‌رسانی می‌کنند. از دوخت‌ودوز و تعمیر لباس‌های آنها گرفته تا ماساژ پا و حتی واکس زدن کفش‌های خاکی‌شان.
تعدادی هم در بین راه مستقر می‌شوند و بساط چای و آش را برای پذیرایی از این افراد مهیا می‌کنند. در این میان، عده‌ای دیگر خانه‌هایشان را دراختیار این میهمانان ویژه امام‌رضا (ع) قرار می‌دهند تا زائران حضرت در سرمای زمستان بی‌جا و مکان نمانند؛ مانند خانواده‌های «اصل» و «عطاریان‌نژاد» در محله‌های فاطمیه و راه‌آهن که چندسالی است درِ خانه‌شان به روی زائران پیاده حضرت باز است و با جان و دل از آنان پذیرایی می‌کنند.
پذیرایی خانوادگی از میهمانان امام‌رضا (ع)
خانواده اصل حدودا سه سالی می‌شود که خانه دوطبقه‌شان را در خیابان شیخ‌صدوق، آماده پذیرایی از زائران پیاده می‌کنند. مرضیه محمدی، یکی از اعضای این خانواده، داستان شروع این کار را این‌گونه برایمان روایت می‌کند: «سه سال پیش که شوهر و برادرشوهرم برای پیاده‌روی اربعین عازم کربلا شده بودند، با دیدن مهمان‌نوازی عراقی‌ها و دعوت زائران به خانه‌هایشان، تصمیم گرفتند وقتی به مشهد برمی‌گردند، پذیرای زائران پیاده امام‌رضا (ع) باشند.
پس از پیگیری و جستجو برای پیدا کردن کاروانی که جا و مکانی برای اسکان نداشته باشد، متوجه شدیم که کاروان زائران پیاده یکی از هیئت‌های شهرستان تربت‌حیدریه که مسئولش با برادرشوهرم آشنایی داشت، به‌دنبال فضایی برای اسکان می‌گردند.
آنها از پیشنهاد ما برای اقامت چندروزه در منزلمان استقبال کردند. از آن سال به بعد، یک‌ماه مانده به حضور این کاروان در مشهد، همه افراد خانواده ما آماده پذیرایی از ایشان می‌شوند و لحظه‌شماری می‌کنند تا آن روز برسد.»
او ادامه می‌دهد: «خانه‌ای که ما به اقامت زائران اختصاص داده‌ایم، دوطبقه است. یک طبقه را به محلی برای آشپزی تبدیل کرده‌ایم و طبقه دیگر را به محل استراحت زائران. در طول این سه سال هم به‌مرور وسایل و امکاناتی تهیه کردیم تا میهمانان در رفاه باشند.»
باورشان نمی‌شد بتوانیم...
زائران پیاده‌ای که از تربت‌حیدریه میهمان این خانواده می‌شوند، همه امکانات لازمِ متعارف برایشان فراهم است و از این لحاظ دغدغه‌ای ندارند. خانم محمدی می‌گوید: «ما کوشیده‌ایم تاجایی‌که می‌توانیم، امکانات رفاهی را برای میهمانانمان فراهم کنیم.
روز اولی که این زائران می‌رسند، به‌دلیل اینکه نیاز به استحمام دارند و می‌خواهند گرد راه را از تنشان پاک کنند یا قصد دارند غسل زیارت کنند، گرمابه‌ای را در نزدیکی منزل برای آنها قرق می‌کنیم.
همچنین با توجه به اینکه پا‌های بیشتر آنها زخمی می‌شود و تاول می‌زند و بعضی‌هایشان هم به‌علت برودت هوا سرما می‌خورند، نخستین سالی که ما میزبانشان بودیم، هماهنگ کردیم تا دو پزشک و دو پرستار در روزی که زائران پیاده می‌رسند، به منزل ما بیایند که بدون هیچ مزد و منتی، به زخم‌ها و تاول پا‌های آنها، رسیدگی کنند. پزشکان و پرستاران یادشده از سال بعد دیگر خودشان برای این اقدام نیک حضور پیدا می‌کنند.»
این مجاور امام مهربانی در ادامه، خاطره‌ای از نخستین سال حضور زائران پیاده تربت‌حیدریه تعریف می‌کند: «سال اول یک نیسان پر از لوازم و امکانات همراه با زائران پیاده به مشهد آمد، زیرا فکر می‌کردند که ما فقط قرار است محلی برای اسکان به آنها بدهیم و دیگر کار به هیچ‌چیز دیگر نداشته باشیم.
به آنها گفتیم که خودرو را با همه بارش داخل پارکینگ بگذارند و به چیزی دست نزنند؛ چون از صبحانه تا شام شبشان به‌عهده ماست. باورشان نمی‌شد که بتوانیم از عهده خوردوخوراک حدود ۶۰ زائر بربیاییم، اما به لطف خدا و امام‌هشتم (ع) با بهترین شکل ممکن از آنها پذیرایی کردیم؛ طوری‌که امسال تعدادشان به ۱۳۰ نفر رسیده است.»
همسایه‌ها هم به یاری ما می‌آیند
پذیرایی از زائران امام‌رضا (ع) آن هم کسانی که پیاده این مسیر را تا مشهد آمده‌اند، افتخاری است که حالا نصیب خانواده اصل‌سهل‌آبادی شده است و آنها نیز دیگران را در این افتخار شریک کرده‌اند؛ «سال اول مهمان‌داری تقریبا فقط اعضای خانواده بودیم که کار‌ها را راست‌وریس می‌کردیم، اما از سال‌های بعد که همسایه‌ها متوجه شدند ما مشغول پذیرایی از زائران پیاده هستیم، خودشان درخواست می‌کردند که به ما کمک کنند و در ثواب ما شریک باشند.
طبیعتا ما هم پاسخ مثبت می‌دادیم. خاطرم هست که یک سال تعداد زائران از آن چیزی که به ما اعلام کرده بودند، بیشتر شد و ما فضایی نداشتیم که دراختیار آنها بگذاریم.
وقتی موضوع را با یکی از همسایه‌ها درمیان گذاشتیم، با کمال میل یک طبقه از خانه‌شان را به این کار اختصاص داد. یکی دیگر از همسایه‌ها نیز آشپزخانه‌اش را به ما داد. باور کنید بار‌ها مراجعه کرده و گفته‌اند که حاجتی داشته‌اند و بعد از خدمت‌رسانی به این زائران، خواسته‌شان برآورده شده است.»
محمدی می‌افزاید: «مردم مشهد مشتاق خدمات‌دهی به زائران پیاده حضرت رضا (ع) هستند، بنابراین اگر اطلاع‌رسانی درستی صورت بگیرد، می‌بینید که همین مردم چه کار‌هایی خواهند کرد.»
خستگی شیرین!
خانم محمدی می‌گوید: «پذیرایی از زائران با همه سختی‌هایی که دارد، شیرین است» و صحبت‌هایش را این‌طور تکمیل می‌کند: «برای آماده کردن وسایل پذیرایی زائران تقریبا از بعد نماز صبح کارمان را آغاز می‌کنیم.
هنوز سفره صبحانه جمع نشده، باید به فکر ناهار باشیم. در این مدت دائم مشغول آشپزی و شستشو هستیم، ولی باور کنید که ذره‌ای احساس خستگی نمی‌کنیم. انگار از جایی دیگر به ما نشاط و انرژی داده می‌شود.»
در اوج بی‌پولی به دلم افتاد که آنها را میهمان کنم
خانه نقلی هشتاد‌نودمتری‌ای در یکی از کوچه‌های خیابان شهیدهاشمی‌نژاد دارد. هاشم عطاریان‌نژاد می‌گوید که اصلا هیچ‌وقت به این فکر نمی‌کرده است روزی میزبان زائران پیاده امام‌رضا (ع) آن هم در خانه خودش باشد، اما یک اتفاق، او را در این مسیر قرار می‌دهد؛ «حدود چهار سال پیش بر اثر یک اتفاق، یک گرفتاری شدید مالی گریبان‌گیرم شد، تا آنجا که همه داروندارم را از دست دادم.
یک شب که برای زیارت به حرم امام‌رضا (ع) رفته بودم، هنگام برگشت متوجه صحبت‌های دو نفر از زائران پیاده شدم که می‌گفتند شب جایی برای ماندن ندارند. بدون هیچ اعتنایی از کنارشان عبور کردم.
هنوز چند قدمی نرفته بودم که به دلم افتاد آنها را در آن شب سرد به خانه‌ام دعوت کنم و همین کار را هم کردم، این درحالی بود که از نظر مالی به‌شدت در مضیقه بودم و اصلا امکان پذیرایی از میهمان را نداشتم.»
او ادامه می‌دهد: «آن دو نفر دو شب مهمان ما بودند و من و خانواده‌ام کمتر غذا می‌خوردیم تا بتوانیم با همان غذای خودمان از میهمان‌ها پذیرایی کنیم. موقع رفتن ازشان خواستم که فقط دعا کنند تا مشکل مالی من برطرف شود.
کمتر از یک سال بعد گرفتاری‌ام کاملا رفع شد. از همان سال تا همین امروز، در روز‌های پایانی ماه صفر درِ خانه من به روی زائران پیاده حضرت رضا (ع) باز است. به‌نظرم پذیرایی از زیارت‌کننده‌ای که پیاده راهی مشهد شده است و میهمان ویژه امام (ع) است، ثواب بیشتری دارد.»
خودم، زائران را پیدا می‌کردم
از حاج‌هاشم می‌پرسیم که این زائران را چگونه و از کجا پیدا می‌کنید که پاسخ می‌دهد: «پیدا کردن زائران پیاده‌ای که تنها و بدون کاروان به مشهد آمده‌اند و جا و مکانی برای استراحت و اقامت ندارند، چندان سخت نیست.
سال‌های ابتدایی که این کار را انجام می‌دادم، خودم را به مسیر‌ها و مکان‌های استراحت زائران در بین راه می‌رساندم و با آنهایی که تنها و بدون کاروان بودند، صحبت می‌کردم؛ وقتی می‌فهمیدم جایی را در مشهد ندارند، به خانه‌ام دعوتشان می‌کردم. در این یکی‌دوساله اخیر که کم‌وبیش میان مسئولان ایستگاه‌ها شناخته شده‌ام، خودشان زائران را برایم پیدا می‌کنند و می‌فرستند.»
در میان صحبت‌هایش چندباری تاکید می‌کند که میهمانان خانه‌اش را حسابی تحویل می‌گیرد. می‌گوید: «من معتقدم که این زائران، مهمان امام‌رضا (ع) هستند و حالا که من اسباب پذیرایی از آنها شده‌ام، باید این کار را به بهترین صورت ممکن انجام دهم.
در طول این مدت از هرچیزی بهترینش را تهیه می‌کنم و دراختیارشان می‌گذارم و همیشه هم از خدا و امام‌هشتم (ع) می‌خواهم که این توفیق را هیچ‌گاه از من نگیرند.»
هر زائر پیاده برای خودش داستانی دارد
عطاریان‌نژاد و خانواده‌اش تابه‌حال میزبان زائران بسیاری از شهر‌های گوناگون بوده‌اند که هریک از آنها داستانی برای خودشان داشته و با نیت و حاجت خاصی، پای پیاده عازم مشهد شده است.
او در این‌باره بیان می‌کند: «بیشتر کسانی که به خانه من آمده و میهمانم شده‌اند، از شهر‌های استان‌های خراسان بوده‌اند. در این میان چند نفری هم از گرگان بودند که همان موقع من تعجب کردم چطور این همه راه را پیاده تا مشهد آمده‌اند، اما عشق به امام‌رضا (ع) و ائمه‌اطهار (ع) این چیز‌ها سرش نمی‌شود.»
این میزبان زائران حضرت ادامه می‌دهد: «یادم هست که سال پیش، پیرزن هشتادساله‌ای از نیشابور به‌همراه پسرش مهمان ما بود و تعریف می‌کرد که فرزندش برای جرم مرتکب‌نشده به زندان افتاده است.
او نذر کرده بود که اگر پسرش تبرئه شود، پای پیاده به زیارت حضرت رضا (ع) بیاید و بعد از اجابت دعایش، آمده بود تا نذر خود را ادا کند. یا همان زائر گرگانی که وصفش رفت، حاجتش، بچه‌دار شدن بود و می‌گفت این‌قدر پیاده می‌آیم تا حاجتم را از ثامن‌الحجج (ع) بگیرم. هریک از این زائران پیاده برای خودشان قصه‌ای شنیدنی دارند که اینها فقط گوشه‌ای از آن است.»
باید فرهنگ‌سازی صورت بگیرد
این روز‌ها آنهایی که از پیاده‌روی اربعین برگشته‌اند، از مهمان‌نوازی عراقی‌ها صحبت می‌کنند و دائم می‌گویند که آنها، ما را به خانه‌هایشان می‌بردند و از ما به بهترین صورت ممکن پذیرایی می‌کردند.
حاج‌هاشم هم نقبی به این موضوع می‌زند و اظهار می‌کند: «مشهدی‌ها در میهمان‌نوازی و پذیرایی از زائران حضرت رضا (ع) هیچ‌چیزی کمتر از عراقی‌ها ندارند.
در همین یکی دوسال اخیر که شهرداری بحث استقبال از زائران پیاده را کمی جدی گرفته است و از مردم ثبت‌نام می‌کند تا خادم افتخاری این زائران باشند، شمار بسیاری از مردم و به‌ویژه جوانان در این طرح، نام‌نویسی کرده و با شوق تمام در ایستگاه‌های شهرداری به زائران خدمت می‌کنند.
الان بسیاری از مردم امکان پذیرایی از زائران پیاده را در خانه‌هایشان دارند ولی از این کار غافل هستند. اگر در این زمینه هم فرهنگ‌سازی صورت بگیرد و مردم برکت پذیرایی از میهمان حضرت را در زندگی‌شان حس کنند، دیگر هیچ زائری بی‌جا و مکان نمی‌ماند.»
* این گزارش ۷ آذر سال ۱۳۹۵ در شماره ۲۲۵ شهرآرامحله منطقه ۳ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
