رویش امید در دل بانوان توس

ساختمان قدیمی و یک‌طبقه با نمایی آجری در خیابان شاهنامه‌۴۴ که پیش از این بدون‌استفاده بوده، حالا شور زندگی گرفته است. از هر سوی آن، صدای چرخ‌های تولید به گوش می‌رسد. این خانه چهار اتاق دارد که به دو بخش تقسیم می‌شود. از اتاق‌های سمت چپ، صدای چرخ خیاطی بلند است؛ کنارش هم اتاق دیگری است که در آن با نخ و پارچه عروسک‌های زیبایی می‌سازند.

سمت دیگر در دو اتاق، دار قالی و تولیدات تزئینی قرار دارد. این ساختمان متعلق‌به شهرداری است و پیش از این، استفاده‌ای از آن نمی‌شده است، اما حالا «خانه رویش محله چهاربرج» نام دارد؛ مکانی پرامید برای بانوان بولوار شاهنامه تا تولیدات خانگی را آموزش ببینند و به کسب درآمد برسند.

حلقه وصل کارگر و کارفرما

بر در هر اتاق، برگه‌ای نصب شده و روی آن اطلاعات پیشران، حوزه فعالیت و تعداد افراد شاغل نوشته شده است. ابتدا به کارگاه خیاطی سر می‌زنیم. اتاق بزرگی است که دو چرخ راسته‌دوزی، چرخ سردوز و چرخ خیاطی همه‌کاره در آن قرار دارد. میز بزرگی هم برای برش و تعدادی هم اتو موجود است. بانوان در این ساعت، مشغول تولید و بسته‌بندی سرویس پارچه‌ای آشپزخانه هستند.

تقریبا همه‌چیز برای فراهم‌کردن محصول نهایی جور است. ناهید پودینه، پیشران (سرمایه‌گذار و تولید‌کننده باتجربه) این قسمت و خودش هم ساکن محله چهاربرج است. او از پنج‌سال پیش، تولید سرویس آشپزخانه را به همراه اعضای خانواده‌اش در منزل شروع کرد. حالا از‌طریق اعضای شورای اجتماعی محله، متوجه افتتاح خانه رویش شده و با معرفی معتمدان محلی به اینجا آمده است. ناهید‌خانم می‌تواند از این طریق به کارش رونق بیشتری بدهد.

او درباره سابقه فعالیتش می‌گوید: در خانه‌مان اتاق کوچکی داشتم و کارم را با یک چرخ و با همکاری اعضای خانواده شروع کردم. از همان ابتدا صفر‌تا‌صد کار با خودم بود، از خرید مواد اولیه بگیر تا دوخت، بازاریابی و فروش. اما اینجا من را به فرد دیگری معرفی کردند که خودش در طرق چند کارگاه تولیدی دارد. حالا تهیه پارچه و مواد اولیه و همچنین خرید کار‌های تولید‌شده بر عهده اوست و من فقط بخش تولید را اداره می‌کنم.

این خانه، بانوانی را خیاط کرده است

خانه رویش از ابتدای امسال و به‌همت سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد آغاز به کار کرده و ناهید نیز از همان زمان، کار خود را در این مکان شروع کرده است. او از وقتی به خانه رویش آمده است، شرایط کاری‌اش بهتر شده؛ مثلا حالا ساعت مشخصی یعنی‌۸ صبح تا ۳ عصر اینجاست و بعد هم به کار‌های خانه و زندگی‌اش می‌رسد.

او می‌گوید: تا قبل از این، کار خانه و کار تولیدی با هم بود و خیلی وقت‌ها به مشکل می‌خوردم، ولی حالا سر زمان مشخص اینجا هستم و تکلیف همه‌چیز روشن است.

او درباره «پیشران» توضیح می‌دهد: یکی از کار‌هایی که پیشران‌ها در مراکز خانه رویش انجام می‌دهند، آموزش رایگان به بانوانی است که می‌خواهند کار خانگی داشته باشند. من آموزش بخشی از خیاطی را بر‌عهده دارم و از وقتی اینجا فعال شده‌ام، طبق قراردادی که با سازمان بازآفرینی شهری داریم، به بانوان علاقه‌مند رایگان آموزش می‌دهم و در‌صورتی‌که کارشان به تولید برسد، به آن‌ها دستمزد هم می‌دهم. تا‌کنون شش‌نفر در این زمینه آموزش دیده و اکثرا در خانه تولید را شروع کرده‌اند.

تولید داریم، اما سفارش کار نه!

مهناز قاسمی، پیشران اتاق عروسک سازی است. او بومی همین محله چهاربرج است. هشت‌سال پیش، همسرش به رحمت خدا رفت و حالا سرپرست خانوار است. کار عروسک‌سازی را پنج‌سال پیش شروع کرد. مهناز این هنر را به ۳۵ نفر آموزش داده است و باهم تولید عروسک را برعهده گرفته‌اند. البته خرید مواد اولیه با خودش است و بازاریابی را هم برادرش برای او انجام می‌دهد.

او می‌گوید: زمانی‌که پولی به دستم می‌رسد، از خرج خانه و زندگی می‌زنم تا مواد اولیه کار را تهیه کنم. برای خرید هم معمولا به بازار مجد می‌روم. البته اگر کسی بخواهد سود بهتری به دست آورد، باید برای خرید مواد اولیه مثل پارچه تریکو، لایکو، توپ‌های فشرده و کاموا به بازار مولوی سر بزند.

در حال حاضر کار تولید این عروسک‌ها سود چندانی ندارد و معمولا اکثر خانم‌هایی که آموزش دیده‌اند، بدون سفارش مانده‌اند. اگر سازمان بازآفرینی یا سایر نهاد‌ها در فروش یا اختصاص سرمایه اولیه به‌صورت وام به ما کمک کنند، حتما کسب‌و‌کارمان رونق بیشتری می‌گیرد.

به‌روز کردن هنر قدیمی بانوان توس

در خانه رویش، چراغی هم برای قالی‌بافان روشن شده است؛ هنری که از دیرباز بر سرپنجه بانوان توس قرار دارد. این اتاق بیشتر محل راهنمایی و رفع اشکال بافنده‌های خانگی است. فاطمه خلیق پیشران بخش قالی‌بافی است. او از شهرک شهید‌رجایی به اینجا می‌آید. دو کارگاه بزرگ قالی‌بافی آنجا دارد؛ با‌این‌همه برای آموزش به بانوان محله چهاربرج هم آمده است.

می‌گوید: من در قلعه‌ساختمان فعالیت دارم و از طریق جهادسازندگی با خانه رویش آشنا شدم تا بتوانم روش‌های به‌روز کار را به آن‌ها منتقل کنم. امیدوارم بانوان این محله بتوانند به کسب درآمد برسند و با کار و تولید خانگی توانمند شوند. این محله خانم‌های قالی‌باف بسیاری دارد. قالی‌بافی هنری جذاب و اصیل است که بانوان می‌توانند کنار کار‌های منزل به آن نیز مشغول شوند.

فروش، نقطه نهایی و اصل کار تولیدات خانگی است. کسانی که کار خود را در این مجموعه تولید می‌کنند، جز یکی‌دو حوزه، خیالشان از فروش محصولات خود راحت است؛ زیرا پیشران‌ها محصولات را به بازار‌های کلی‌فروشی می‌برند و به فروش می‌رسانند. البته برخی از تولیدکنندگان و پیشران‌ها وارد فضای فروش مجازی هم شده‌اند که ناهید پودینه در‌این‌باره می‌گوید: من تعداد محدودی از تولیدات را در فضای مجازی می‌فروشم که قدم خوبی است. اما باید در این زمینه نحوه فروش آموزش داده شود تا بتوانیم نتیجه بهتری بگیریم.

این روز‌ها اهالی رویش فقط تولید می‌کنند و فضای فروش در خود مجموعه فراهم نیست. برخی از بانوان توس معتقد هستند که ورودی مردم به این مجموعه و آشنایی از نزدیک با تولید محصولات می‌تواند زمینه رشد فروش را فراهم کند و این توقع را از شهرداری دارند که زمینه این کار را فراهم کند.

پیوند دانشگاه و تولید خانگی در «رویش»

اتاق آخر این مجموعه به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص دارد. شرکت‌هایی که از مرکز رشد دانشگاه فردوسی و پارک علم و فناوری به اینجا آمده‌اند. سه پیشران دارد. پیشرانی برای پرورش گل و گیاه، پیشرانی برای تولید صابون و شمع برپایه اسانس گیاهی و در‌نهایت پیشرانی که نحوه تهیه دم‌نوش‌های گیاهی خانگی را آموزش می‌دهد.

فاطمه حامدی، دانشجوی دکتری صنایع غذایی، مسئول این بخش است. او می‌گوید: اینجا تهیه انواع دم‌نوش و محصولات هم‌خانواده‌اش را آموزش می‌دهیم. تاکنون یک دوره آموزش دم‌نوش برگزار شده است و بیست‌نفر در آن شرکت کرده‌اند. اگر آموزش‌ها استمرار داشته باشد، نتیجه مطلوبی به دست خواهیم آورد. همچنین اگر مجوز‌های تولیدی و فضای بیشتری داشته باشیم، نتیجه بهتری به‌دنبال خواهد داشت.

* این گزارش ۵ شنبه ۹ آذرماه ۱۴۰۲ در شماره ۵۳۰ شهرآرامحله منطقه ۱۱ و ۱۲ چاپ شده است.