خیابان سبز قاسم آباد

تاکنون گزارش‌های بسیاری درباره فقر فضای سبز در محلات مشهد و گلایه‌های شهروندان دراین‌باره نوشته‌ایم؛ از اینکه محله‌ای با هزاران نفر جمعیت، حتی یک فضای سبز کوچک محلی هم ندارد. اما این بار می‌خواهیم از خیابانی برایتان بگوییم که واژه «معبر سبز قاسم‌آباد» کمترین توصیفی است که می‌توان برایش به‌کار برد.

از خیابان شهید فلاحی‌۳۸ صحبت می‌کنیم، معبری به نام شهید‌سنجرانی که در محله لشکر واقع شده است. بدون اغراق در همه فرعی‌های این معبر، بوستان‌های محلی راه‌اندازی  شده است؛ بوستان‌هایی که وقتی از بالا و نقشه‌های هوایی نگاه می‌کنید، حالت پلکانی به خود گرفته و از کوچه شهید‌سنجرانی‌۲ تا شهید‌سنجرانی‌۱۲ امتداد پیدا کرده است.

این خیابان یک محیط آرام است که می‌توانید در آن، کمی از دغدغه‌های تکراری و روزمرگی زندگی خود فاصله بگیرید. اینجا مانند محلاتی نیست که در سال‌های اخیر فقط ساختمان در آن ساخته شده و تا جایی که چشم کار می‌کند، فقط سیمان و آجر باشد.  

اینجا آلودگی هوا کمتر است

حوالی ساعت‌۵ عصر است که خودم را به خیابان شهید فلاحی‌۳۸ می‌رسانم. گزارشم را از کوچه شهید‌سنجرانی‌۶ آغاز می‌کنم که در انتهای آن، بوستان محلی «ترانه» قرار دارد و از آن‌طرف به خیابان فاطمیه‌۱۱ می‌رسد. در بدو ورود به پارک، مرد جوانی را می‌بینیم که با دو فرزند کودک و نوجوانش روی نیمکت، کنار زمین بازی کودکان نشسته است.

خودش را عباس طاهریان معرفی می‌کند و جالب اینکه کارشناس محیط زیست است. او می‌گوید: فضای سبز محلات کارکرد‌های زیست‌محیطی، گردشگری و زیباشناختی دارد و از ضروریات جامعه به شمار می‌آید. همچنین این پارک‌های محلی باعث کاهش  آلودگی هوا و صدا شده که امروز کمتر در شهر‌های بزرگ به آن توجه می‌شود.  

عباس‌آقا با دست آپارتمان روبه‌روی پارک را نشان می‌دهد و ادامه می‌دهد: من در طبقه چهارم این مجتمع مسکونی ساکن هستم. پنجره‌ها قدی و چشم‌انداز خانه رو به فضای سبز است. به قول بنگاه‌های املاک، «ویو ابدی»! فضای سبز، نشیمن مناسب، مکانی برای ورزش صبحگاهی و پارک بازی کودکان در کمترین فاصله از منزل ما قرار دارد و این برای ساکنان خیابان شهید فلاحی‌۳۸ یک ویژگی مهم محسوب می‌شود.

محلی برای دورهمی شب‌های تابستان

از کوچه شهید‌سنجرانی‌۶ به کوچه شهید سنجرانی‌۱۰ می‌روم. در این معبر، بوستان محلی «مریم» با امکاناتی مثل پارک بازی کودک، تجهیزات ورزشی، میز و نیمکت و گل‌آرایی‌های زیبا که در فصل بهار بسیار چشم‌نواز شده است، قرار دارد و البته برای توان‌یابان هم مناسب‌سازی شده است.

خانم میان‌سالی با سه‌بچه قد و نیم‌قد، توجهم را به خودش جلب می‌کند. اعظم کاشانی از برخی کمبود‌های این پارک‌ها مثل نداشتن سطل زباله کافی، نبود آب‌خوری و آب‌سردکن، کمبود سرویس بهداشتی و سگ‌گردانی بعضی از اهالی می‌گوید، اما معتقد است بودن این پارک‌ها بر سلامت روان و حال خوب شهروندان تأثیر دارد و باعث بهبود روحیه و آرامش بیشتر اهالی می‌شود.

او ادامه می‌دهد: با خانم‌های همسایه بعد‌از نماز مغرب و عشا به پارک می‌رویم و برخی شب‌ها با خانواده‌هایمان تا پاسی از شب دور هم هستیم. یک وقت‌هایی زیرانداز پهن می‌کنیم و یک فلاسک چای، کمی میوه و تنقلات و یک شام مختصر همراه می‌بریم. هم ما بزرگ‌تر‌ها کنار هم هستیم و هم بچه‌ها با هم سرگرم می‌شوند.   

پارک‌های محلی به‌جای باغ‌های قدیمی

معبر شهید سنجرانی‌۱۰ را به مقصد خیابان شهید‌سنجرانی‌۱۲ ترک می‌کنم، کوچه‌ای که باز هم من را با یک بوستان محلی دیگر با نام «سوسن» مواجه می‌کند. از نظر امکانات و استقبال اهالی، مانند بوستان‌های محلی در کوچه‌های پیشین است.

در این مکان با یکی از کسبه گفتگو می‌کنم که روبه‌روی پارک، بقالی کوچکی دارد. حمیدرضا نعیمی هفتاد‌و‌پنج‌ساله و از سال‌۱۳۷۰ در این کوچه ساکن است. او می‌گوید: این پارک خیلی قشنگ است. خدا پدر و مادرشان را بیامرزد. این پارک هیچ اشکالی ندارد، غیر از نداشتن سرویس بهداشتی.

خیلی سال‌های قبل اینجا باغ و زمین کشاورزی بود؛ دهه ۶۰ را می‌گویم. بعد‌ها اینجا به زمین‌های بایر و رهاشده بدل شد و شب‌ها کلی سگ ولگرد این اطراف پرسه می‌زد. اما از ۱۰ سال پیش ورق به‌طور کل برگشت. از وقتی ساخت‌و‌ساز‌ها و جمعیت ساکن این کوچه‌ها بیشتر شد، امکانات رفاهی هم گسترش پیدا کرد و این پارک‌ها هم احداث شد.   

کوچ اختیاری، از بولوار کوثر به شهید فلاحی‌۳۸

خیابان شهید فلاحی‌۳۸ و محله لشکر، محیطی آرام برای زندگی است؛ شاید به‌همین‌دلیل است که عده‌ای از ساکنان این معبر، طی سالیان اخیر از سایر محلات شهر به این قسمت از محدوده قاسم‌آباد کوچ کرده‌اند. قاسم عظیمی یکی از این افراد است که سر شب در بوستان محلی سوسن نشسته است.

عظیمی کارمند شهرداری است و از منطقه ۹ و بولوار کوثر به خیابان شهید فلاحی ۳۸ کوچ کرده است. او معتقد است آرامش و فضای سبز، از عوامل مهم  انتخاب محلات برای سکونت  است و خیابان شهید‌سنجرانی این دو شاخصه مهم را دارد.

عظیمی می‌گوید: به هر بنگاه املاک که در این حوالی مراجعه می‌کنید، بلافاصله منازلی در خیابان شهید فلاحی‌۳۸ و کوچه‌ها و فرعی‌های آن را به شما نشان می‌دهند؛ چون می‌دانند حال و هوا، آرامش و فضای سبز این محله هر شهروندی را جذب می‌کند.

قاسم‌آقا با خنده بیان می‌کند: بعد‌از من، خانواده خواهرم و پدر و مادرم نیز از بولوار سیدرضی به این محله نقل مکان کرده‌اند.

پاتوق ورزش صبحگاهی بانوان

سمت دیگر معبر شهید‌سنجرانی و طرف فرعی‌های فرد هم کلی پارک و بوستان محلی دارد؛ به‌عنوان مثال در بوستان محلی خیابان شهید‌سنجرانی یک، علاوه‌بر فضای سبز، تجهیزات تفریحی کودکان از‌جمله سرسره بادی و ترامپولین نصب شده که مورد‌توجه بسیاری از کودکان قرار گرفته است؛ همچنین بوستان «سنبله» در خیابان شهید سنجرانی ۳ پاتوق بانوان میان‌سال برای ورزش صبحگاهی است.

بزرگ‌ترین و مجهزترین بوستان خیابان شهید فلاحی‌۳۸،  «فدک» نام دارد، بوستانی سه‌هکتاری که علاوه‌بر تجهیزات ورزشی، سرویس‌های بهداشتی، گل‌کاری‌های زیبا و نشیمن مناسب، آب‌نما و پارک بازی کودکان، دارای یک مجموعه ورزشی روباز چندمنظوره است.

در این بوستان، یک چمن مصنوعی احداث شده که در این روز‌های بهاری و با پایان امتحانات پایان سال بچه‌ها، مملو از جوانان و نوجوانان ورزشکار محله است. علاوه‌براین، دو زمین ورزشی روباز دیگر هم در جوار این چمن مصنوعی احداث شده است که برای ورزش‌های هندبال، والیبال، بسکتبال و ... کاربرد دارد.

بهناز قادری، بانوی بازنشسته آموزش‌و‌پرورش، پای ثابت ورزش صبحگاهی در بوستان فدک است. او می‌گوید: ما در یک مجتمع مسکونی بیست‌و‌چهارواحدی زندگی می‌کنیم که فقط ۹۰ مترمربع زیربنا دارد. همسرم نیز بازنشسته و از کارافتاده است. او به‌سختی راه می‌رود.

اگر این پارک‌ها در اطراف ما نبود، همسرم تا الان افسرده شده بود. با اینکه نمی‌تواند خوب صحبت کند، بازهم برای خودش پنج‌شش‌رفیق و دوست پیدا کرده است و هر‌روز عصر باهم اینجا قرار دارند. خود من هم در همین پارک با چند خانم بازنشسته  دوست شده‌ام. شاید باورش سخت باشد، ولی به دیدار هر‌روزه‌شان عادت کرده‌ام. همین باهم‌بودن‌ها به رفت‌و‌آمد خانوادگی منجر شده است و گاهی پسران ما با هم به کوه‌نوردی می‌روند؛ یک‌بار هم با هم راهی سفر شمال شده‌اند.  

آینده‌نگری مدیریت شهری در قاسم‌آباد

«بوستان‌های محلی باتوجه‌به جمعیت محلات و به‌منظور افزایش سرانه فضای سبز و گسترش کاربری‌های تفریحی و رفاهی احداث می‌شود. ازطرفی افزایش بوستان‌های محلی در کاهش آلودگی و تهویه مطبوع هوا، پرکردن اوقات فراغت اهالی، گسترش ورزش همگانی در محلات،   زیباسازی مناظر شهری و... اثر دارد.»

این‌ها را راضیه بختیاری، رئیس اداره شهرسازی شهرداری منطقه ۱۰، به ما می‌گوید و ادامه می‌دهد: مطالعات و جانمایی بوستان‌های محلی در طرح‌های تفصیلی شهری پیش‌بینی شده است و عوامل مهمی در آن دخیل است که از مهم‌ترینش می‌توان به جمعیت محلات، وجود زمین‌های رهاشده و... اشاره کرد.

او ادامه می‌دهد: در طرح تفصیلی شهرک لشکر که خیابان شهید فلاحی‌۳۸ هم جزئی از آن است، تراکم زیاد برای کاربری‌های مسکونی درنظر گرفته شده است و سازنده‌ها حق دارند تا شش‌طبقه ساخت‌وساز کنند؛ این یعنی افزایش جمعیت در آینده‌ای نزدیک، و نیاز بیشتر به انواع کاربری‌های خدماتی که فضای سبز هم بخشی از آن است.

بدون شک درنظرگرفتن این میزان از فضای سبز در خیابان شهید فلاحی‌۳۸، آینده‌نگری مدیریت شهری برای جمعیتی است که  در سال‌های آینده در این قسمت از قاسم‌آباد ساکن می‌شوند.