وقف حاجی سرکه

عموم اهالی و قدیمی‌های مشهد مسجد را به نام «حاجی سرکه» می‌شناسند هرچند نام رسمی آن بر مبنای کاشی نصب‌شده بر سردر مسجد مزین به نام امام حسین (ع) است.
این مسجد به سبب قدمت و اهمیتش در منطقه از عناصر هویتی خیابان عبادی است و در حدفاصل چهارراه خواجه ربیع به سمت چهارراه راه‌آهن، عبادی 19 قرار گرفته است.
پیشینه این مسجد نزدیک به 70سال ذکر شده است. دلیل شهرت این مسجد به «حاجی سرکه» را لقب واقف می‌دانند که به تولید سرکه مشغول بوده است و این شغل مانند گلاب‌گیری از مشاغل قدیمی مشهد بوده است.
در طول عمر این مسجد، برای معماری ساده‌ای که دارد هرازگاهی به تعمیرات جزئی یا کلی نیاز پیدا کرده است و تاکنون چندین بار (طبق یک روایت سه بار) ساختمان مسجد نوسازی شده است. اسناد شورای شهر مشهد نشان می‌دهد برای احداث و تجدید بنای ساختمان مسجد در مردادماه سال 81 پروانه و مجوز لازم صادر شده است.

یادی از امام جماعت فقید

آیت‌ا... صالحی (معروف به مدرس صالحی پدر وزیر فرهنگ و ارشاد کنونی) با وجود آنکه مدرس رسمی حوزه در سطوح عالی بود و از استادان بسیار مبرز حوزه علمیه محسوب می‌شد، هیچ‌گاه خود را جدا از مردم نمی‌دانست. مسجد «حاج سرکه»، مکانی که آن مرحوم نماز جماعت اقامه می‌کرد، محل آمدوشد مؤمنانی بود که افزون بر فراگیری احکام و پرسیدن مسائل شرعی، در پی یافتن الگویی برای زندگی و راهنمایی برای عبور از فراز و نشیب‌های آن بودند.
در ویژه‌نامه‌ای که پس از فوت این مدرس عالی‌مقام منتشر شده، آمده است: ساده‌زیستی او تا آخر عمر ادامه داشت. با اینکه از سوی بزرگان و مردم برای برخی مسئولیت‌ها نشان می‌شد و گاهی تا اصرار بیش‌ازحد و واسطه کردن دوستانش پیش می‌رفتند، هرگز سیره خود را تغییر نداد؛ چنان‌که نه حاضر شد محل تدریس خود را عوض کند، نه مسجدش را و نه محل زندگی خود را. او در مسجدی ساده و بی‌پیرایه (مسجد حاجی سرکه) امامت کرد و در همان خیابان زیست. استاد همیشه با پای پیاده مسیر خانه تا محل درس و مسجد را می‌پیمود و به‌رغم خواهش‌ها و تقاضاهای علاقه‌مندان،‌ حتی در زمانی که ناخوش بود، باز پیاده رفت‌وآمد می‌کرد.

مسجدی محوری در منطقه عبادی

این مسجد همواره در منطقه ما از مساجد محوری بوده است و نه‌تنها خود در حوزه‌های مختلف اجتماعی فعال بود بلکه باعث هم‌افزایی با دیگر مساجد اطراف هم بوده است. از این جمله به برنامه‌های مختلف مذهبی و اطعام عمومی می‌توان اشاره کرد که پیش از فراگیری کرونا در این مسجد برگزار می‌شده است. به‌عنوان نمونه مراسم افطاری و جشن میلاد امام حسن مجتبی (ع) در سال گذشته با مشارکت ۶ مسجد دیگر محله عبادی مشهد با حضور بیش از ۳۰۰۰ نفر از نمازگزاران، اعضای جلسه‌های فرهنگی و بسیجیان پایگاه‌های مقاومت این مساجد برگزار شد.

باورهای عمومی

از ویژگی‌هایی که درباره مسجد قدیمی برشمرده‌اند، این است که نذر این مسجد به‌اصطلاح «ردخور» ندارد و صاحبش را حاجت‌روا می‌کند. مستند این گفته صحبت اهالی منطقه است و هرچند در هیچ منبع معتبری نیامده اما روایت‌های شفاهی بیانگر این ادعاست که بیشتر باوری محلی را تشکیل می‌دهد. این باور بر اساس تجربیات افراد به دست آمده است و به‌اصطلاح نذر مسجد را «مجرب» می‌دانند.یکی از نمازگزاران همیشگی مسجد در این بخش می‌گوید که جوانی از نمازگزاران مسجد چند سالی ازدواج کرده بود، فرزنددار نمی‌شد. در پی حاجت‌خواهی و دعای مکرر در همین مسجد و اهدای مبلغی برای امور مسجد اکنون دارای 5 فرزند است و با اینکه از این حوالی نقل مکان کرده است هنوز به جهت رعایت ادب و احترام گاهی برای ادای نماز یومیه به مسجد می‌آید و این مطلب بین نمازگزاران قدیمی مسجد معروف است.برای تعمیرات مسجد همواره به مبالغ زیادی احتیاج بود که گاه به همت اهالی و نمازگزاران و گاهی به همت بانیانی ناشناس که ثواب خود را در نزد خداوند متعال محفوظ می‌خواسته‌اند، تأمین شده است. به همین علت چندان نامی از مشارکت‌کنندگان در تعمیرات مسجد شنیده نمی‌شود و گاهی یادی از سیدی جلیل القدر می‌شود که در زمان کمبود مالی در این بخش پیدا شده و مبلغ مورد نیاز را ارائه کرده است و کسی از نام و نشانی او خبر ندارد.

مسجدی با کارکرد اجتماعی

مساجد همواره مورد توجه نیازمندان بوده‌اند. این مسجد هم به سبب قدمتی که دارد آشنای همه نیازمندان است و مسئولان آن برای رفع نیاز حاجتمندان صندوقی پیش‌بینی کرده‌اند و به صورت مداوم کمک‌هایی به افراد نیازمند می‌رسانند.

بانوان حق تقدم دارند

این سال‌ها انگار مشکل پادرد و کمردرد بیشتر شده و وزن افراد هم افزایش یافته است. همین مطلب رفتن به طبقات بالایی مساجد را که عموما برای بخش زنانه پیش‌بینی می‌شود، سخت کرده است. بعضی مساجد که امکانات لازم را چه از جهت مالی و چه فضای لازم داشته، از آسانسور استفاده می‌کنند. در مسجد حاجی سرکه تصمیم گرفته شده است بخشی از طبقه همکف را جدا کنند و به بخش زنانه اختصاص دهند. بین خانم‌ها هم این‌طور گفته شده بخش پایینی را به بانوان سالخورده اختصاص دهند و بانوان جوان‌تر که مشکل پله و کمردرد ندارند به طبقه بالایی برای نماز بروند.