بازار مسگران مشهد در خیابان سرخس 
آقا رضا ۳۵ سال است کام مردم محله گاز را شیرین میکند 
اقوام آقارسول نسل اندر نسل سنگتراش بودند
سیدعلی حسینی مبارز| زمان می‌گذرد و آدم‌ها غرق در زندگی می‌شوند، به سپری‌شدن لحظه‌های عمر خود توجهی ندارند و این عقربه‌های ساعت است که رو‌به‌جلو می رود و پشت‌سر خود گذشته را رها میکند.
هرکدام‌مان عزیز یا آشنایی را از دست داده‌ایم، به قبرستان رفتهایم و از کنار سنگ‌های قبرها عبور کرده‌ایم و هر از چند گاهی چشممان به سنگ‌نوشته‌های قبرها افتاده است، امّا به ندرت پیش آمده است که بدانیم چه کسانی این سنگ‌ها را نوشته‌اند و نصب کرده‌اند. سنگ‌تراشی امّت تنها سنگ‌تراشی محله ماست که لحظاتی را در کنارش می‌نشینم تا با او و کارش آشنا شوم.
دستهای جوان
زمانی‌که وارد مغازه‌اش می‌شوم حدس می‌زنم که استاد سنگ‌تراشی باید سن و سالی داشته باشد و سراغ او را از تنها فردی که داخل مغازه است می‌گیرم و وقتی که می‌گوید صاحب مغازه خودم هستم، انگشت به دهان می‌مانم.
رسول انتظاری‌مشهدی ساکن محله ایثار مشهد ۲۵بهارعمرش را پشت سر گذاشته و ۱۱ سال است که مشغول سنگ‌تراشی است. او در حال حاضر تنها سنگتراش محله ماست. انتظاری یادگیری تراشیدن سنگ را با شاگردی کردن نزد اقوام مادری‌اش آغاز میکند و می‌گوید: اقوام مادری‌ام نسل در‌نسل سنگتراش بودند.
قدمتی ۲۰ساله
او به مکان سنگ‌تراشی که در کنار حوزه علمیه است اشاره دارد و در این باره می‌گوید: ۲۰سال می‌شود که این مغازه سنگ‌تراشی بوده است ولی من از سال۱۳۸۸ سنگ‌تراشی‌ام که در جایی دیگر بود را به اینجا انتقال دادم. آن‌طور که به نظر می‌رسد و از شواهد موجود بر می‌آید دلیلش به وجود قبرستان گلشور که تا سال‌های قبل در اینجا بود برمی‌گردد.
چگونگی کار بر روی سنگ
سنگتراش محله ایثار مراحل کار بر روی سنگ را توضیح می‌دهد: اطراف مغازه پر است از تخته‌سنگ‌های سیاه و سفید که بعضی از آنها آماده نصب و بعضی صاف و بدون نقش هستند. انتظاری به آنها اشاره میکند و این‌طور می‌گوید: سنگ‌ها را از اصفهان می‌آوریم و ۹۹ در‌صد آنها سنگ گرانیت سیاه هستند و به هر اندازه و سایزی که بخواهید سنگ بُرش‌خورده در اینجا وجود دارد و به دلیل اینکه برای همسایه‌ها و اهالی محل مزاحمت ایجاد نشود آنها را جایی دیگر بُرش می‌زنند و برای ما می‌آورند، می‌توان گفت سه نفر بر روی یک سنگ کار می‌کنند.
سنگ‌ها را از اصفهان می‌آوریم و ۹۹ در‌صد آنها سنگ گرانیت سیاه هستند
وی ادامه می‌دهد: سنگ بعد از بُرش‌خوردن به اندازه‌های مختلف درمیآید، در ابتدا خطاط بر روی آن خطاطی میکند و بعد نوبت نقاش که ما به آن عکاس می‌گوییم می‌رسد که نقشش را بر روی سنگ طراحی میکند و در آخر کار سنگتراش با ظرافت تمام آنها را می‌تراشد.
کسب نان حلال
رسول انتظاری وقتی سربازی‌اش تمام می‌شود کار سنگ‌تراشی را رها نمی‌کند و ادامه می‌دهد، زیرا با وجود مشکلات موجود بر سر راهش به سنگ‌تراشی به دید یک هنر می‌نگرد، هنری که جزو هنرهای نادر است و کمتر کسی به سراغ این حرفه و هنر می‌رود. او خداوند را شاکر است زیرا هم خودش و هم نامزدش راضی به رضای خدا وکسب نان حلال هستند و این رمز موفقیت او است.
بتراش سنگتراش
انتظاری دفترچه شعری دارد که معمولا کسانی که مراجعه می‌کنند شعر‌هایشان را از داخل آن انتخاب می‌کنند و بعضی هم شعر انتخابی خودشان را می‌آورند که او آن بیت شعر‌هایی که دلنشین باشند را به دفترچه‌اش اضافه میکند. از او می‌خواهم یکی از شعرهای داخل دفترچه‌اش را برایم بخواند و این بیت شعر را زیر لب زمزمه میکند که: «بتراش ای سنگتراش، عمرم را دادم براش، عاقبت شدم فداش.»
بهترین جمله تراشیده شده
وقتی از بهترین جمله‌ای که تا به حال تراشیده است از او می‌پرسم، جواب می‌دهد: «اللهم عجل لولیک الفرج» و خاطره‌اي در اين‌باره تعريف مي‌كند و صحبت از دوران سربازي‌اش به ميان مي‌آورد كه برروي سنگي با طراحي و خط زيبايي جمله «اللهم عجل لوليك الفرج» را نوشته بود و نيتي كرده بود كه اگر نيتش برآورده شود سنگ را به يكي از دوستانش كه مشتاقانه به دنبال آن سنگ بود هديه دهد و همين‌طور هم شد و حال كه چند سال مي‌گذرد آن را نصب شده بر روي ديوار خانه دوستش مي‌بيند.
تراشیدن سنگ قبر پدر از دیگر خاطرات سنگ‌تراشی‌اش است که برایم می‌گوید و دوران کار او پر است از خاطرات ریز و درشتی که یادآوری آنها گذشته‌ای را به خاطرش می‌آورد که تجربه زیادی از آن اندوخته است.
رسول سنگتراش، سنگ قبر پدر مرحومش و بیشتر اقوامش را خودش تراشیده و در این‌باره می‌گوید: علاوه بر سنگ قبر پدرم سنگ قبر عمو، شوهرعمه و همسایه‌ها را هم تراشیده‌ام.
علاوه بر سنگ قبر پدرم سنگ قبر عمو، شوهرعمه و همسایه‌ها را هم تراشیده‌ام
پسري كه سنگ قبر خودش را هم سفارش داد
از جمله خاطراتش اين را هم تعريف مي‌كند كه مردي براي قبرپدرش سنگ قبر تراشيده‌ای بُرد و در كنار آن سنگ قبر خودش را هم سفارش داد و به يك‌سال نرسيد كه خودش هم از دنيا رفت، فرزندانش آمدند و سنگ سفارشي‌اش را بُردند تا بر روي قبرش نصب كنند.
او سفارش براي خارج از ايران هم داشته است، برای مثال سه‌سال پيش سنگی سفارش دادند و بعد از آماده‌شدن آن را به عراق بُردند. او علاوه بر افراد از سازمان‌ها و اداراتی مثل آتش‌نشاني و بهزيستي هم سفارش داشته است.
از تراشيدن تا نصب سنگ
به سنگ‌تراشی حکاکی بر روی سنگ هم گفته می‌شود. استاد حکاک منطقه ما در کنار حک‌کردن، نصب سنگ قبر را نیز بر عهده دارد و اظهار می‌دارد که سنگ‌ها متراژ مختلفی دارند و در مورد قیمت‌ها هم باید گفت که از ۶۰هزار تومان شروع می‌شود. او می‌گوید: در اینجا همه نوع سنگ وجود دارد و نصب سنگ‌ها را بیشتر درتابستان انجام می‌دهیم تا سیمان آن تَرَک بر ندارد.
لمس مرگ
انتظاري از تأثيري كه تراشيدن و نصب كردن سنگ‌هاي قبر و رفتن به قبرستان بر او گذاشته است، مي‌گويد: در ابتدا این کار تأثير عميقي بر روحيه‌ام مي‌گذاشت تا جايي كه كار برايم سخت مي‌شد ولي الان عادت كرده‌ام هرچند كه باز هم نمي‌تواند بي‌تاثير در زندگي‌ام باشد و هرروز صبح كه درِ مغاز را باز مي‌كنم ياد مرگ مي‌افتم و اين را تأثير مثبتي بر زندگي‌ام می‌دانم که باعث شده با ديد بازتري به زندگي‌ام نگاه كنم.
او به حك كردن و تراشيدن و نصب‌كردن سنگ قبر بچه‌هاي كوچك و مادران اشاره میکند، يك لحظه سكوت مي‌كند و ادامه می‌دهد: تراشيدن سنگ قبر مادران خيلي برايم ناراحت کننده است و يكي از مواردی که برايم تاسف‌بار و دردناك بود تراشيدن سنگ قبر زن و شوهري بود كه تازه‌عروس و داماد بودند و با هم فوت کردند.
به ما توجه كنيد
با تمام اين‌ها او فرد شوخ‌طبعي است و حرفه سنگ‌تراشي هيچ‌گونه تأثير منفي در زندگي او نداشته است. حكّاك محله ما از توجه و برخورد گرم و صميمانه همسايه‌هاي مغازه‌اش تشكر مي‌كند و آنچه كه او از مسئولان مي‌خواهد این است: بعضي از قبرستان‌ها شخصی شده‌اند و براي خودشان سنگتراش مي‌آورند و این برای ما که از قبرستان دور هستیم کمی مشکل‌ساز شده است و امیدواریم که مسئولان توجه كامل به ما داشته باشند.
بله، گاهي در زندگي روزمره لازم است كه سري به اهل قبور و آن‌هايي كه روزي بين ما بودند و حالا نيستند و فقط سنگ قبري از آنها مانده است، بزنیم و صله‌رحم را در حق آنها به‌جا بياوريم زیرا آنها هم چشم‌انتظارند.
این خط جاده‌ها که به صحرا نوشته‌اند
یاران رفته با قلم پا نوشته‌اند
سنگ مزار‌ها همه سر‌به سر نامه‌ایست
کز آخرت به مردم دنیا نوشته‌اند
* این گزارش یکشنبه، ۱۳ اسفند ۹۱ در شماره ۴۵ شهرآرامحله منطقه ۴ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
