خانواده مخترع «لایی» ۲۴ نشان افتخار به موزه حرم هدیه کردند

خط مقدم هنوز هم وجود دارد و مانند همان روز‌های دفاع مقدس آدم‌هایی دارد که باید سرتاپایشان را طلا گرفت. همان‌ها که آن روز‌ها تنشان پر از تاول‌های چرکین شیمیایی شد؛ تنها برای اینکه می‌خواستند از ما و میهنمان دفاع کنند. همان‌ها که سال‌هاست سینه‌هایشان خس‌خس دارد و شب تا صبح را از هراس ناتمام‌ماندن خدمت‌هایشان پلک روی هم نمی‌گذارند. همان‌ها که حضورشان در خط مقدم هنوز هم ادامه دارد. نَفَسشان تنگ است، اما هنوز به امید انجام کاری سازنده برای این میهن نفس می‌کشند.

هنوز هم خط مقدم وجود دارد برای آدم‌هایی مانند علی لایی که ۳۸ ماه در جبهه‌های حق علیه باطل جنگید و در همین مدت پنج‌بار مجروح شد و هنوز هم کوله رزمندگی‌اش را از پشتش بر زمین نگذاشته است. برای او امروز هم جنگ است میان گلوله‌های نرمی که روح آدم‌ها را به‌جای جسمشان نشانه گرفته‌اند و تحریم‌ها و فرهنگ‌های بیگانه‌ای که خوراکشان تحلیل قوای آدم‌های این مرزوبوم است. لایی می‌گوید این روز‌ها مسئولیت ما که روزگاری جهادگران بسیار فعالی بودیم، سنگین‌تر است. این رزمنده محله خواجه‌ربیع معتقد است جهاد امروز در خاکریز تحریم‌های تحمیلی باید ادامه داشته باشد.

مطلب مرتبط مخترع آچارفرانسه محله گلشهر!

نخستین جرقه‌های یک تصمیم

جهاد هنوز هم ادامه دارد برای علی لایی و پسرش جواد و دو برادرش که همگی با هم ساکن محله خواجه ربیع مشهد هستند و زده‌اند به خط ثبت اختراع. شروع این ماجرا به سال۶۹ برمی‌گردد؛ درست‌‌ همان زمانی که این رزمنده جهادگر در اداره راه مشغول به فعالیت بود.‌‌

همان زمان بود که دیدن خرابی‌های خودروهای سنگین اداره راه و ازکارافتادگی آن‌ها به‌دلیل دارابودن قطعاتی خارجی که مشابهش در ایران پیدا نمی‌شد، این فکر را در سرش انداخت: «چرا ما در کشوری که این همه فکر جوان و خلّاق دارد نتوانیم دست بیگانه را کوتاه کنیم از چیزهایی که می‌توانیم خودمان تولید کنیم؟»

این شد که مدت‌ها وقت می‌گذاشت برای اینکه علت ازکارافتادن ماشین‌ها را متوجه شود. یک بار با درخواست مدیر وقت اداره که می‌دانست آقای لایی تبحر خاصی در کارهای الکتریکی دارد، یکی از خودروهایی را که ازکار افتاده بود تعمیر کرد و از‌‌ همان زمان به بعد بیشتر به این کار علاقه‌مند شد.

پای ثابت اختراعات

جواد پسر علی لایی از وقتی سیم و خازن و وسایل الکتریکی را شناخت، شد پای ثابت اجرایی‌کردن ایده‌های پدر و سال‌به‌سال بزرگ‌تر شد و در تخصص پدرش متبحر‌تر. او در گرایش کنترل رشته برق تحصیل کرد و در حال حاضر در مقطع کارشناسی‌ارشد درس می‌خواند.

خدمت به صنعت ملی خودروسازی

جواد می‌گوید: نخستین‌بار که دستگاه یونیت الکترونیکی گیربکس اتوماتیک را تولید کردیم، حدود ۱۰سال پیش بود. آن زمان نمونه مشابه آلمانی آن را پدرم از اداره راه گرفته بودند تا روی نمونه ملی آن کار کنند.

خاطرم هست که ما نمونه را ساختیم و آن دستگاه توانست یکی از خودروهای‌سنگین ازکارافتاده آلمانی را تا یک ساعت براند و بعد خراب شد. این کارکرد یک‌ساعته باعث شد من و پدرم مطمئن شویم ایده ما عملی است و پس از آن انرژی گرفتیم تا تولیدات بیشتری را در خدمت به صنعت ملی خودروسازی انجام دهیم. در این راه هشت اختراع ثبت‌شده داریم که نخستین آن‌ها در سال۸۵ به ثبت رسیده است.

پدرم مشابه آلمانی دستگاه یونیت الکترونیکی گیربکس اتوماتیک را از اداره راه گرفته بود تا ما مشابه آن را تولید کنیم

او اضافه می‌کند: البته عمو‌هایم قنبر لایی که استاد رشته برق و عضو هیئت علمی دانشگاه دامغان است و رمضان لایی که کارشناسی برق دارند، همراه ما بودند و در ثبت اختراعات ما سهیم هستند. ما این افتخار را داریم که ۱۶تن از اعضای یک خانواده دور هم جمع شده‌ایم و شرکتمان را به ثبت رسانده‌ایم.

تولید داخلی بی‌رقیب

علی لایی که در نخستین نمایشگاه دستاورد‌های علمی پژوهشی به‌عنوان مخترع بر‌تر شناخته شد و محصولات تولیدی او هیچ رقیبی در ایران و خاورمیانه ندارد، با اشاره به تولیدات شرکت تولیدی خدماتی برق این خانواده که بار‌ها در سطح ملی و جهانی از آن‌ها تقدیر شده و نشان‌های متعددی باعنوان اختراع بر‌تر را از آن خود کرده است، می‌گوید: نزدیک ۲۴نشان از داخل و کشورهای دیگر دریافت کرده‌ایم که همه را به موزه حضرت رضا(ع) هدیه کردیم.

برای اثبات قدرت علمی ایران

علی لایی که اکنون با مدرک کارشناسی و به‌عنوان استاد دانشگاه راه‌آهن و دانشگاه علمی‌کاربردی تدریس می‌کند، نشان‌ها و تقدیر‌هایی را که به‌دلیل ثبت این هشت اختراع از آنِ شرکتشان شده است، این‌گونه برمی‌شمرد: نشان ژینوس جهانی، نشان‌های مربوط به مخترعان بر‌تر از کشور‌های مجارستان، رومانی، مالزی، روسیه و... از افتخارهایی است که شرکت ما در کشورهای دیگر با اثبات قدرت علمی ایران کسب کرده است.

تاسیس شرکت

شرکت خانواده خوش‌فکر لایی در سال۹۱ به ثبت رسیده است و هر سال در انتظار افق‌های تازه‌ای است تا گستره اختراعاتش را توسعه دهد و‌‌ همان‌طورکه جواد لایی نیز اشاره می‌کند، تولیدات این شرکت فقط به اختراعات ثبت‌شده در زمینه راه‌اندازی خودروهای سنگین خلاصه نمی‌شود.

علی لایی می‌گوید: به‌تازگی روباتی ساخته‌ایم که کار ‌لحیم‌کردن را برای من که سرب برای ریه‌هایم خطرناک است، آسان کرده است. روبات یادشده بدون حضور انسان می‌تواند این عمل را انجام دهد.

جواد لایی که اکنون سمت مدیر عامل شرکت را دارد، درباره یکی از مهم‌ترین محصولات شرکت می‌گوید: یکی از مهم‌ترین اختراعات این شرکت، «واحد کنترل الکترونیکی» آن است که در واقع بخش اصلی و مغز سیستم کنترل الکترونیکی خودروهای سنگین است و اطلاعات مربوط به سیستم برقی گیرنده‌ها نظیر لیور دنده و حسگرها را دریافت می‌کند و به حافظه T. C. U می‌دهد و باتوجه‌به آن سرعت خودرو را انتخاب می‌کند.

او می‌افزاید: نمونه T. C. Uهای تولیدی حال حاضر این شرکت در خودروهایی مانند لودر، غلتک، فنیشر و گریدرهاست و در حال حاضر شرکت سرگرم طراحی و تولید T. C. U‌های انواع خودروهای دیگر نیز هست.

مزایای محصولات تولیدی

ویژگی‌هایی چون هزینه کم معادل یک‌سوم محصولات خارجی وارداتی، گارانتی یک‌ساله، وارانتی، دردسترس‌بودن قطعات محصولات شرکت در زمان تحریم، کیفیت قابل رقابت با نمونه‌های خارجی، دارابودن سطح۳ و ارتقای آن به سطح۲ و در حال حاضر در حال دریافت سطح۱ از طرف بنیاد ملی نخبگان، داشتن تاییدیه عملی از دوایر دولتی مانند اداره راه و شهرسازی، شهرداری، شرکت‌های دولتی و خصوصی، نشان‌ها و تاییدیه‌ها و مدال‌هایی از خارج از کشور است که اختراعات این شرکت را از نمونه‌های مشابه خارجی‌اش ممتاز می‌کند.

جواد لایی می‌گوید: در این شرکت کار طراحی و تولید و تعمیر انواع T. C. U‌ها در ماشین‌آلات مختلف انجام می‌گیرد که این محصولات که برخی از حدود پنج سال پیش از ثبت این اختراعات در دوایر دولتی و خصوصی نصب شده و از این دوایر تاییدیه کارکرد دریافت کرده است تاکنون بدون اشکال کار می‌کنند.

یاری‌کنندگان

این مخترع ایثارگر دلش می‌خواهد همین‌جا از کسانی که او را در رسیدن به این موفقیت یاری کردند تشکر کند. به گفته او پارک علم و فن‌آوری، اداره راه و شهرسازی، سازمان عمران شهرداری مشهد، سازمان بنیاد شهید استان خراسان رضوی، بنیاد ملی نخبگان شاهد استان که امکاناتی را برای تحقیقات و اجرای پروژه در اختیار این گروه نخبه گذاشتند، همه در این رشد سهیم هستند.

سنگر‌‌ همان سنگر است

«سنگر‌‌ همان سنگر است؛ آنجا گلوله‌های سخت و اینجا گلوله‌های نرم! ما هنوز هم ایستاده‌ایم در سنگری که هرگز هیچ گلوله‌ای چه سخت و چه نرم نمی‌تواند آن را کنار بزند و تا قلب مردممان نفوذ کند. ما ایستاده‌ایم تا نگذاریم در جنگ نرم کسی ذهن مردممان را تسخیر کند.

ما ایستاده‌ایم تا کسی نتواند به گرد پای دانش مردممان برسد و روزی کشورمان مستقل از هر بیگانه‌ای تنها با عرق جبین خودش هر چیز مصرفی را تولید کند. امید است آن روز زود‌تر برسد، روزی که تولیداتمان آن‌قدر خوب باشد که تحریم پیش چشممان مسخره به نظر بیاید.» این‌ها حرف‌های علی لایی جانباز ۳۰درصدی است که باوجود همه درد‌هایی که سال‌هاست همراه اوست برابر همه ناملایمات روزگار استوار و ثابت‌قدم ایستاده است تا درسی باشد برای من و تو که باوجود همه توانایی‌هایمان هنوز پا جا پای او نگذاشته‌ایم.

کارگاهی برای تمرین با هم بودن

خیابان یوسف‌زاده در محله خواجه‌ربیع، با خانواده لایی پیوندی دیرینه دارد. ۲۲ سال می‌شود که چراغ کارگاه اتحاد این خانواده در دل این محله روشن است و خاطرات زیبای موفقیتشان راهر بار با ساخت یک دستگاه و اختراع جدید در آن شکل می‌دهند.

این همه سال زندگی در محله باعث شده این خانواده با ۹۰ درصد اهالی آشنا باشند و چنان پاگیر اینجا شوند که نتوانند حتی لحظه‌ای از آن که برایشان پر از خاطره دیدار با همسایه‌هاست، دور بمانند.

مایه افتخار محله

آن‌طور‌که از حرف‌های جواد لایی پیداست، انس پدرش با ساکنان محله در حدی است که او ترجیح می‌دهد برای همیشه در کنار ساکنان این محله بماند و هر روز شانه‌به‌شانه آنها در مسجد بایستد و همراه آنها با خدایش راز و نیاز کند.اهالی محل با اینکه هیچ‌گاه علاقه‌ای به همکاری در ساخت اختراعات این خانواده از خود نشان نداده‌اند، از اینکه این خانواده مخترع یکی از ساکنان محله آن‌ها هستند، خرسندند و افتخارکردنشان را به این هم‌محله‌ای‌ها در حال و احوال‌کردن‌هایشان در مسجد و بازار محله به حاجی‌لایی می‌گویند.

* این گزارش یکشنبه، ۲۰ بهمن ۹۲ در شماره ۹۱ شهرآرامحله منطقه ۳ چاپ شده است.