حدود ۲۱ سال پیش، بیمارستان ریوی طالقانی محلی برای درمان مسلولین بود. آن زمان از درمانهای سرپایی گرفته تا بستری بیماران در آنجا انجام میشد و مانند سایر کشورها همه امور درمانی مربوط به مسلولین از معاینه ابتدایی تا بستری و ارائه دارو رایگان بود.
هرچند ارائه خدمات درمانی رایگان منفعت بزرگی را برای جامعه به ارمغان میآورد و از سرایت این بیماری واگیر به دیگر افراد سالم جلوگیری میکرد، اما هزینههای سرسامآوری هم به دنبال داشت؛ هزینههایی که توجیه قابل قبولی برای مسئولان وقت بیمارستان شد تا به تعطیلی یک مرکز درمانی بیندیشند.
مرکزی که در ازای حدود ۱۰۰ میلیون هزینه در ماه حتی یک قران درآمد هم نداشت؛ اما این ظاهر ماجرا بود و به هر حال نمیشد با این توجیه به درمان مسلولین و پیشگیری از مبتلاشدن دیگر افراد سالم خانوادهشان به سل بیتوجه بود.
به همین دلیل تعدادی از کارمندان و پزشکان بیمارستان که درد و رنج بیماران را از نزدیک دیده بودند انجمنی برای حمایت از مسلولین تشکیل دادند و به مرور زمان نه تنها بیماران بیمارستان طالقانی که تعداد زیادی از مسلولین استان خراسان را تحت پوشش کمکهای خیرخواهانهای قرار دادند که در سایه آن کمکها جانی دوباره به مسلولین بخشیدند و آنها را برای همیشه از شر یک بیماری عفونی شایع و در بسیاری از موارد مرگبار نجات دادند.
علیاکبر شمسایی متولد ۱۳۲۳ یکی از افرادی است که باعث شکلگیری موسسه خیریه بیماران مسلول طوس در محله هفده شهریور مشهد شده.
روایت این کارمند بازنشسته بیمارستان طالقانی از تشکیل خیریه به جلسههای هفتگی دعای ندبه برمیگردد؛ «جلسه دعای ندبهای داشتیم که از سال ۴۹ در بیمارستان برگزار میشد. من هم جزو آن جلسه بودم. وقتی مطلع شدیم که قرار است بیمارستان تعطیل شود موضوع تشکیل انجمن حمایت از بیماران مسلول را در آن جلسه مطرح کردیم. خوشبختانه تعدادی از کارمندان بخش مالی-اداری و پزشکان استقبال کردند و برای ثبت آن پیگیر کارهای قانونیاش شدند.
البته قبل از این تصمیم، انجمن تقریبا شکل گرفته بود و غیر رسمی در بیمارستان فعالیت داشت.
توجیه آقایان دستاندرکار هم برای ثبت انجمن خیریه این بود که همه خدمات خیریه به بیماران مربوط میشود و به بستری و درمان آنها در محل بیمارستان ارتباطی ندارد. این شد که خیریه از بیمارستان جدا شد.»
موسس مرکز میگوید: من از نظر قانونی سمتی ندارم، ولی تمام کارهای مربوط به جذب کمکهای مالی به عهده من است. براساس همین گفته شمسایی است که حالا حدود ۲۱ سال بیشتر کسبه و تجار شهر، او را با خیریه بیماران مسلول میشناسند نه کارمند بازنشسته بخش مالی- اداری بیمارستان طالقانی.
«وقتی موضوع ثبت انجمن حمایت از بیماران در آن جلسه دعای ندبه مطرح شد، اعضایی که مایل بودند پیگیر کارهای انگشتنگاری و ثبت آن شدند و سرانجام خیریه بیماران مسلول طوس با شماره ثبت ۴۱ از نیروی انتظامی، شناسنامه رسمی گرفت.»
شمسایی بیان میکند: در گذشته نیروی انتظامی مجوز خیریهها را صادر میکرد و بر همین اساس مجوز خیریه ما هم از نیروی انتظامی است، اما چند سالی است که این کار را سازمان بهزیستی انجام میدهد.
وارد کوچه چمن ۳۰ که میشویم، چند قدم جلوتر، تابلوی مربوط به خیریه کنار مدرسه زیناوقلی به چشم میخورد. ما هم در ابتدا تصور کردیم مکان اصلی خیریه آنجا است، اما اینطور نبود و دفتر خیریه کمی جلوتر و در سمت راست کوچه بود.
شمسایی با اشاره به اینکه آن تابلو به منزله راهنمایی است، از هدیه یکی از اعضای خانواده زیناوقلی به خیریه میگوید: ساختمان خیریه در ۱۳۵ متر مربع زمین که هدیه یکی از اعضای خانواده زیناوقلیها است واقع شده. آن زمان، زمین را آنها به ما دادند و ساختمانش را خودمان بنا کردیم.
موسس خیریه میگوید: سل، بیماری فقرا است. همچنین تز جهانی میگوید بیماری سل جایی میرود که قبلا فقر رفته باشد. به همین دلیل است که خدمات اصلی خیریه بیماران مسلول به تغذیه آنها مربوط میشود.
او میافزاید: بیماران از مراکز بهداشت و درمان مشهد و شهرستانها به خیریه ما معرفی میشوند و بعد از بررسی و گرفتن اطلاعات خانوارشان، طبق نیاز و با توجه به عائلهشان مواد غذایی دریافت میکنند.
به این ترتیب دارویشان با دولت و تغذیهشان تا زمان بهبودی کامل با ما است.
سل، بیماری فقرا است. همچنین تز جهانی میگوید بیماری سل جایی میرود که قبلا فقر رفته باشد
شمسایی با یادآوری اینکه سل، بیماری واگیری و در صورتی که جدی گرفته نشود کشنده است میگوید: به طور کلی تامین کالاهای اساسی خانوارهای تحت پوشش شامل: برنج، روغن، گوشت، قند، حبوبات، شیر، پنیر و... به عهده ما است.
البته زمان تعیین شدهای برای ارائه این کمکها به خانوادههای تحت پوشش نداریم و این زمان بستگی به شدت بیماری و تعداد افراد بیمار دارد.
او میافزاید: وقتی افراد بیمار خانوادهای بهبودی کامل یافتند، پرونده آنها بسته میشود و خانواده دیگری جایگزین آن میشوند.
تعداد خانوادههای تحت پوشش خیریه بیماران مسلول در حدود ۱۹۰ خانواده از مشهد و شهرستانها است که با عائلهشان حدود هزار و ۱۰۰ نفر میشوند.
شمسایی درباره توجه ویژه مسئولان خیریه به خانواده مسلولین میگوید: در یک خانواده ممکن است دو نفر مسلول باشد، ولی، چون سل بیماری واگیر است باید طوری به افراد توجه شود که از بروز ضعف و بیماری و در نتیجه سرایت آن به دیگر افراد خانواده جلوگیری شود.
او با اشاره به سالهایی که در بیمارستان اوضاع بیماران را میدیده است، بیان میکند: گاهی بیماران از نظر مالی آنقدر ضعیف بودند که حتی کرایه ماشین برای برگشت به خانهشان را نداشتند.
اکثر بیماران بستری شده هم از شهرهای حاشیهای و هممرز با افغانستان و پاکستان بودند. البته در حال حاضر هم از شهرهای سرخس و صالح آباد و تربت جام و... خانوادههای تحت پوشش بیشتری داریم.
* این گزارش سه شنبه، ۲۶ اسفند ۹۳ در شماره ۱۳۸ شهرآرامحله منطقه ۷ چاپ شده است.