نخستین ساکنان مشهد چه کسانی بودند؟ 
همسر شهیدتوسلی: ابوحامد انتخاب و افتخار من است 
ناصر مشایخی حلال مشکلات خانواده‌ها شده است
«ناصر مشایخی» که از فعالان فرهنگی و مسجدی محله رضاشهر است، سال۱۳۲۱ در میانه متولد شده و در دوران دانش‌آموزی به مشهد می‌آید و ماندگار می‌شود. او که دبیر آموزش‌و‌پرورش بوده، پس از انقلاب نیز به‌عنوان کارشناس روان‌شناسی در آموزش‌و‌پرورش خدمت می‌کرده است.
«مشایخی» سپس دوره تکمیلی مشاوره و آموزش خانواده را در دانشگاه تهران می‌گذراند و همچنان به تدریسش در آموزش‌و‌پرورش ادامه می‌دهد؛ البته او در کارنامه خود، عضویت در شورای بررسی مسائل و مشکلات جوانان و نوجوانان و مرکز مشاوره نواحی آموزش‌و‌پرورش را نیز دارد.
گویا «مشایخی» در کنار این فعالیت‌ها، در آموزشگاه‌ها، مساجد و همایش‌های مختلف، آموزش خانواده را نیز تدریس می‌کرده است، به‌گونه‌ای که هنوز هم به همان قوت، مراجعه‌کنندگان خود را دارد؛ مراجعه‌کنندگانی که خودش درباره آنها می‌گوید: «عده‌ای از مراجعانم پس از وقت اداری سراغم می‌آمدند و هنوز هم می‌آیند، به‌طوری‌که بیشتر وقت‌ها تا ساعت ۱۲ شب برای حل مشکلات خانواده‌ها وقت می‌گذاشتم که گاهی نیز همسرم مرا همراهی می‌کرد.»
از آنجایی که «مشایخی»، هم روانشناس و مشاوری سرشناس و هم عضو هیئت‌امنای مسجد «المهدی» است، محور گفتگویمان را بر فعالیت‌های این مسجد می‌گذاریم و در انتها نیز کمی به معضل طلاق می‌پردازیم که گویا در منطقه ما شایع‌تر است.
مسجدی که مرکز فعالیت‌های انقلابی بود
آن‌گونه که او گذشته را ورق می‌زند، ساخت مسجدالمهدی به سال۱۳۵۶ بازمی‌گردد؛ مسجدی که یکی از مراکز تجمع مردم انقلابی بود: «راهپیمایی‌ها، تظاهرات و شعار‌های انقلابی در این مسجد، برنامه‌ریزی و سامان‌دهی می‌شد.»
مشایخی که از آذر۱۳۵۸ ارتباطش را با مسجد المهدی شروع کرده است، از آن زمان این‌گونه می‌گوید: «سال‌های۵۶، ۵۷ در مدرسه ۲۵شهریور سابق که ۱۷شهریور کنونی است، تدریس می‌کردم و یکی از افرادی بودم که سامان‌دهی تظاهرات‌های دانش‌آموزی را برعهده داشتم.»
او حتی روزی را به یاد دارد که مقام معظم رهبری در ورزشگاه سعدآباد سخنرانی کردند و دوستانمان نیز روزه سیاسی گرفته بودند.
او که از همان ابتدا عضو بسیج آموزش‌و‌پرورش نیز بوده است، پس از این جریانات، در سال۱۳۵۸ به محله رضاشهر می‌آید و از مسجدی‌های ثابت و فعال «مسجد المهدی» می‌شود: «پس از ورودم به مسجد باز هم همان برنامه‌های انقلابی را ادامه دادم و سامان‌دهی و هماهنگی تظاهرات و راهپیمایی‌ها را با همکاری بچه‌های مسجدی و همکاران، تدارک می‌دیدم.»
«مسجد المهدی» همچنان با قوت فعالیت‌هایش را ادامه می‌دهد، تا امروز که به‌عنوان یکی از مساجد مطرح به‌شمار می‌رود و محبوبیت خاصی بین مردم دارد.
مسجدی که «مشایخی» عضو هیئت‌امنای فرهنگی آن، عضو هیئت‌امنای قرض‌الحسنه غیرانتفاعی رضاشهر و عضو هیئت‌امنای خیریه رحمت است و درباره فعالیت‌هایشان این‌گونه توضیح می‌دهد: «مسجد المهدی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی، دینی، تربیتی و فرهنگی فعالیت می‌کند و یکی از فعال‌ترین پایگاه‌های بسیج خواهران را محله ما دارد.»
تشکیل صندوق قرض‌الحسنه رضاشهر
او توضیحاتش را ابتدا به سمت فعالیت‌های اقتصادی مسجد المهدی می‌برد: «از آنجایی که در هر محله‌ای افراد ناتوان و ضعیف مالی زندگی می‌کنند، تصمیم گرفتیم صندوق قرض‌الحسنه رضاشهر را دایر کنیم تا به افرادی که نیاز مالی دارند، در حد توانمان پول قرض دهیم.»
تصمیم گرفتیم صندوق قرض‌الحسنه رضاشهر را دایر کنیم تا به افرادی نیازمند پول قرض دهیم
آن‌گونه که این فعال فرهنگی می‌گوید، مسجد المهدی یکی از پاک‌ترین قرض‌الحسنه‌ها را دارد؛ چرا‌که هیچ شرایطی را برای ارائه کمک تعیین نکرده است: «هیئت‌امنای صندوق و حجت‌الاسلام عبدالکریم عبداللهی، امام‌جماعت مسجد، معتقدند که قرض‌الحسنه شرط نمی‌پذیرد، بنابراین حتی از متقاضیان درخواست افتتاح حساب هم نمی‌کنیم.»
«مشایخی» با اظهار اینکه در حد نیاز منطقه خود توانایی کمک به مردم را داریم، تصریح می‌کند: «البته گاهی افرادی را هم که از جا‌های دیگر معرفی می‌شوند، یاری می‌کنیم.»
پوشش ۲۰۰ خانواده نیازمند در خیریه رحمت
اما همه کمک‌هایی که مسجد دارد، محدود به این نمی‌شود؛ «البته در داخل مسجد نیز کمک‌هایی می‌شود مانند تامین جهیزیه که بسیج خواهران و خیریه رحمت این کار را انجام می‌دهند.»
او با بیان اینکه بسیاری از مشکلات را خیریه رحمت حل می‌کند، می‌گوید: «برای نمونه، گروهی از افرادی را که خیریه رحمت تحت پوشش دارد، خانوده‌هایی هستند که نیاز به سرپرستی دارند.»
«مشایخی» این را هم یادآوری می‌کند که: «هم‌اکنون ۲۰۰ خانواده عضو خیریه رحمت هستند و ماهانه ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار تومان به آنها کمک می‌شود؛ حتی در اعیاد مختلف و مهر‌ماه کالا‌هایی را بین آنها توزیع می‌کنیم.»
او حتی از تهیه پول رهن منزل برای افراد بی‌بضاعت سخن به‌میان می‌آورد و می‌گوید: «این پول، به فرد یا مستقیم به صاحبخانه‌اش داده می‌شود و پس از مدتی هم آن را پس می‌گیریم تا به فرد دیگری کمک کنیم.».
اما اینها تنها بخشی از کمک‌هایی است که مسجد المهدی با تمام امکاناتش به مردم می‌کند: «هر روز در ماه رمضان، افطاری می‌دهیم که بیشتر میهمانان مسجد، افراد مستحق و مستمند هستند، زیرا معمولا مسجدی‌ها برای افطار نمی‌مانند و جا را خالی می‌کنند برای افرادی که حتی جزو نمازگزاران مسجد نیستند و فقط برای بهره‌مندی از افطاری، در مراسم شرکت می‌کنند.»
البته گویا گاهی مسجد، غذا‌ها را بسته‌بندی می‌کند و در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار می‌دهد؛ حتی در ماه‌های محرم و صفر نیز به صورت موردی برنامه تغذیه دارند.
البته به باور او، بسیج خواهران و برادران مسجد، در انجام همه فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، کمک بسیار خوبی برای آنها هستند.
آموزش قرآن و نهج‌البلاغه
این‌بار «مشایخی» کمی درباره فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی مسجد المهدی توضیح می‌دهد: «مسجد در تعطیلات تابستانی به جوانان، نوجوانان و کودکان زیر ۱۰سال، قرآن و مسائل دینی را آموزش می‌دهد که البته همراه با تدارک برنامه‌های تفریحی است.»
گویا مسجد در کنار این‌گونه آموزش‌هایش، امکانات رفاهی و تفریحی نیز فراهم کرده است، به‌گونه‌ای که در یک تابستان حدود ۲۰میلیون تومان برای این‌گونه برنامه‌ها و فعالیت‌ها هزینه می‌شود که بیشتر آن را مسجد می‌پردازد و مقداری را هم از محل کمک‌ها، تامین می‌کنند.
آن‌گونه که این فعال فرهنگی محله رضاشهر می‌گوید، در طول هفته برنامه دعا و قرآن‌خوانی با ترجمه و همچنین آموزش قرآن در مسجد دایر است. دوشنبه‌ها و سه‌شنبه‌ها نیز برنامه توضیح و تفسیر نهج‌البلاغه دارند که او نیز یکی از استادانی است که بعد از نماز ظهروعصر به آموزش نهج‌البلاغه می‌پردازد.
او تاکید می‌کند که: «امام‌جماعت مسجد المهدی، استاد دانشگاه است و به مسائل فرهنگی اهمیت زیادی می‌دهد و در این زمینه ما را نیز راهنمایی می‌کند.»
ایجاد صندوق پیشنهاد ازدواج
دنباله توضیحات این فعال فرهنگی رضاشهری، می‌رسد به تشکیل صندوق پیشنهاد ازدواج به‌عنوان فعالیت فرهنگی‌اجتماعی دیگری که مسجد در مسیر آن قدم گذاشته است؛ «داخل مسجد صندوقی نصب کردیم تا افرادی که تمایل به ازدواج دارند، مشخصات فرد مدنظر خود را بنویسند و در آن بیندازند؛ در این مرحله دوستان ما نیز پس از بررسی، گزینه‌ها را به متقاضیان معرفی می‌کنند.»
آن‌گونه که او توضیح می‌دهد، چه آنهایی که برای اولین‌بار قصد ازدواج دارند و چه افرادی که جدا شده‌اند، می‌توانند از این فرصت استفاده کنند.
همچنین این مسجد که مجهز به کتابخانه‌ای به نام «شهید شاه‌بیگی» است، سال گذشته اقدام به تغییر مکان آن به قسمتی بزرگ‌تر و مناسب‌تر کرد. آن‌گونه که «مشایخی» اظهار می‌دارد، هم‌اکنون این کتابخانه در دو شیفت خواهران و برادران فعال است و هرسال تعدادی کتاب جدید به آن اضافه می‌شود.
اما گویا به دلیل امکانات و خدمات متنوعی که مسجد برای نمازگزاران دارد، آنها به این نتیجه رسیده‌اند که باید فضای این مکان مذهبی‌فرهنگی را گسترش دهند تا گنجایش نمازگزاران بیشتری را داشته باشد، بنابراین مکان خواهران و برادران را جدا کردند که در این راستا، چند طبقه از قسمت پشت مسجد، راه‌اندازی و جداسازی شد و در اختیار خواهران قرار گرفت.
این مسجد برای اهالی آن و هم‌محله‌ای‌ها خیلی اهمیت دارد، به‌گونه‌ای که به گفته او، سال گذشته ۷۰میلیون تومان برای تعویض فرش‌ها هزینه شد و اکنون نیز تصمیم دارند تغییراتی در دکوراسیون و زیبایی آن ایجاد کنند، چون معتقدند مسجد باید جاذبه داشته باشد تا بتواند جوانان را جذب کند.
اینها فقط بخشی از فعالیت‌های فرهنگی و مسجدی «مشایخی» است که تا جایی که حافظه‌اش یاری می‌کرد، از آنها برایمان گفت. اکنون نوبت آن رسیده است تا کمی هم با او به‌عنوان روانشناس و مشاوره خانواده، درباره مسئله طلاق صحبت کنیم.
«مشایخی» شروع صحبتش درباره طلاق را می‌کشاند به این سمت که: «گفتن از علت‌های این پدیده، آسان است، اما زمانی که قدم در مسیر چگونگیِ رفع این مشکل می‌گذاریم، کار سخت می‌شود و اینجاست که باید برنامه‌ریزی همه‌جانبه‌ای را خانواده ها، رسانه‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها و مسئولان منطقه‌ای پیش‌بینی کنند.»
داخل مسجد صندوقی نصب کردیم تا افرادی که تمایل به ازدواج دارند، مشخصات فرد مدنظر خود را بنویسند
استفاده از اینترنت و ضعف اعتقادات دینی
او که رواج استفاده از اینترنت و ماهواره را از عوامل تاثیرگذار بر افزایش طلاق و دوستی‌های خیابانی می‌داند، می‌گوید: «ضعف اعتقادات دینی، یکی دیگر از عوامل به‌وجود آمدن این دو پدیده است، به‌گونه‌ای که در گذشته کنترل مخفی اجتماعی وجود داشت و نگاه‌های مردم مانع بروز برخی رفتار‌ها می‌شد.»
آن‌گونه که «مشایخی» یادآوری می‌کند، اگر هم کسی خلافی انجام می‌داد، باز نگاه‌های مردم بود که او را سرزنش و تنبیه می‌کرد و مانعی بر تکرار آن رفتار می‌شد، اما امروز گستاخی و بی‌توجهی به مسائل دینی بیشتر شده است، تا حدی که قبح عمل از بین رفته است و جوانان با دیدن افراد مسن نیز ابایی ندارند.
آموزش خانواده باید از دوران ابتدایی شروع شود
اما این روانشناس بر این نکته نیز تاکید می‌کند که برای کاهش آمار طلاق، نیازمند آموزش‌هایی از دوران ابتدایی و متناسب با سن دانش‌آموزان هستیم؛ «در این زمینه می‌توان برخی دروس را از متون اسلامی انتخاب کرد تا بتوانیم مفاهیم تربیتی‌اسلامی را به زبانی ساده به بچه‌ها منتقل کنیم.»
او دنباله توضیحش این سوال را پیش می‌کشد که: «چرا باید منتظر بمانیم تا بچه‌ها بزرگ شوند و به سن ازدواج برسند، بعد آموزش خانواده ببینند؟» به باور «مشایخی»، یکسری کوتاهی‌ها کرده‌ایم که اکنون این وضع پیش آمده است، بنابراین برای رفع آن نیاز به برنامه‌ریزی طولانی، فشرده و پیش‌بینی‌شده داریم.
پیشنهادی هم که او دارد، جایگزینی برنامه‌های تلویزیونی خوب اسلامی به جای برنامه‌های ماهواره‌ای است؛ چرا‌که به جز آموزش خانواده‌ها، تغییر اعتقادات و تفکر آنها و افزایش بینش اعتقادی و اجتماعی جوانان، راه دیگری نداریم.
شبکه آموزشی امر‌به‌معروف و نهی‌از‌منکر
البته او در این بین به نکته دیگری نیز اشاره می‌کند که شاید کمتر به آن توجه شده است: «تذکر‌ها به جوانان باید بر اساس اصول روان‌شناسی و تربیتی باشد، در غیر این صورت، شاید نتیجه معکوس داشته باشد، بنابراین هر‌کسی نمی‌تواند امر‌به‌معروف کند.»
به باور «مشایخی»، چگونگی امر و نهی کردن مسئله مهمی است که باید به مردم آموزش داده شود که یک راه آن ایجاد شبکه‌ای ویژه این کار است تا با ساخت و پخش برنامه‌ها و فیلم‌های داستانی، مفاهیم را مطرح و حتی روی آن بحث کنند. این درحالی است که تاکنون به‌گفته او، کنفرانسی علمی در زمینه طلاق و دوستی‌های خیابانی برگزار نشده است.
جمله آخر این روانشناس نیز به این نکته ختم می‌شود که: «رسانه‌ها در روشن کردن ذهن مردم موثرند ولی باید قلم‌زنی‌ها همراه با نمونه‌های اجتماعی و بیان الگو‌های واقعی از افراد باشد تا تاثیر قوی‌تری داشته باشد.»
* این گزارش چهارشنبه، ۱۳ اسفند ۹۳ در شماره ۱۴۰ شهرآرامحله منطقه ۹ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
