تماشای پرندگان مهاجر در تالاب کشف‌رود 
امیریه ۳۷ شهر چهار‌هزارنفری 
چله کشی بازار فرش تا چله بزرگ
«نه مرمتش خوب پیش می‌رود، نه کاروکاسبی در آن.» این جمله نتیجه صحبت با کسبه و اعتراضشان به روند مرمت و بازسازی بازار تاریخی فرش مشهد است؛ بازاری که روزگاری نه‌چندان دور محل رفت‌وآمد مردم شهر بود و رونقش زبانزد تجار ایرانی و قالی‌های لاکی و دستی‌اش حتی یک روز هم در دکان‌ها روی زمین نمی‌ماند.
«نه مرمتش خوب پیش می‌رود، نه کاروکاسبی در آن.» این جمله نتیجه صحبت با کسبه و اعتراضشان به روند مرمت و بازسازی بازار تاریخی فرش مشهد است؛ بازاری که روزگاری نه‌چندان دور محل رفت‌وآمد مردم شهر بود و رونقش زبانزد تجار ایرانی و قالی‌های لاکی و دستی‌اش حتی یک روز هم در دکان‌ها روی زمین نمی‌ماند.
زمزمه‌های مرمت و بازسازی بازار فرش از سال1385 شنیده شد، اما تا 12 سال بعد کار چندانی برای آن انجام نشد. از همان زمان باعث اعتراض کسبه بازار شده است. اعتراضی که سرانجام بی‌نتیجه هم نماند وطی هفته های آخر کلائی، شهردار مشهد، را دست‌به‌کار کرد. او با تأمین بودجه و حل معارضات این پروژه بعد از 5سال، با اختصاص 8میلیارد تومان پیگیر ادامه پروژه این بازار عهد تیموری مشهدی‌ها شد.
به‌دنبال همین ضرب‌الاجل‌ها قراردادی با شرکت همیارسازه به‌عنوان پیمانکار بسته و در این قرارداد تا پایان زمستان برای افتتاح بازار تاریخی مهلت داده شده است.
دراین‌باره فرهاد حجازی، شهردار منطقه ثامن، با خبر خوب آغازبه‌کار دوباره پروژه و همچنین احتمال افتتاح آن در پایان آذرماه امسال در مقام پاسخگویی به سوال های کسبه و مالکان این بازار برآمده است.
چه بود و چه شد
بحث مرمت بازار فرش مشهد به سال 1385 بازمیگردد. در این سال بود که زمزمه‌های مرمت و احیای این بازار مانند اتفاقی که در تیمچه فرش تبریز افتاد، از سوی مسئولان وقت شنیده شد؛ زمزمه‌هایی که در همان مراحل اولیه بنا به‌دلایلی به عرصه عمل نرسید. 12سال بعد یعنی در سال97 و این‌بار نه به‌دلیل دغدغه کارشناسان میراث، بلکه بنا به خواست و پیشنهاد شهردار مشهد، بحث ارائه طرحی برای احیای این بازار مطرح شد؛ مدیریت شهری این‌بار خودش به‌طور جدی پیگیر موضوع و خواستار ارائه یک طرح مفصل برای بازسازی بازار فرش شد. در همین راستا و به‌همت شهرداری منطقه ثامن با دعوت از نخبگان و متخصصان شهری، مالکان و کسبه بازار و همچنین دکتر تقی‌زاده اصل، طراح و معمار طرح احیای بازار سنتی و فاخر فرش تبریز، همایشی در شهریور97 برگزار و عزم دست‌اندرکاران برای تحقق این امر راسخ‌تر شد و اقدامات کارشناسانه و تهیه طرح و نقشه مرمت و بازسازی و تشکیل کارگروه راهبری ویژه طرح در دستورکار شهرداری منطقه ثامن قرارگرفت.
به‌دلیل تعامل خوب شهردار و مجموعه مدیریت شهری مشهد با میراثی‌ها، طرحی در استان تصویب شد و حدود یک‌سال بعد یعنی در تیر1398 این طرح تأیید و از تهران به شهرداری ابلاغ شد. سرانجام اولین تیشه‌های مرمت و احیای این بازار به دیوار و سقف آن خورد و در شهریور98 دو دهانه از واحدهای تجاری مجموعه به‌صورت نمونه و آزمایشی مرمت شد و جداره‌سازی و طاق و سقف بازار با شکل‌وشمایل جدید در همان محدوده نمایان شد.
تأکید بر هویت‌های معنوی و اجتماعی
به‌گفته شهردار منطقه ثامن، یکی از مواردی که در طرح اجرایی بازار مطالبه مجموعه مدیریت شهری و شهردار است و روی آن بسیار تأکید شده، توجه ویژه به حفظ هویت‌های معنوی و اجتماعی این بازار تاریخی است. فرهاد حجازی دراین‌باره می‌گوید: این بازار یکی از قدیمی‌ترین بازارهای مشهد است که در گذشته از راسته‌بازارها و راه‌های تشرف و دسترسی پیاده به حرم مطهر بوده و شکل‌گیری آن به دوران تیموریان بازمیگردد. این بازار علاوه بر اینکه هنوز فعال است و می‌تواند با بازسازی به روزهای رونق خود بازگردد، می‌تواند به‌عنوان یک جاذبه گردشگری شهری در نظر گرفته شود.
او ادامه می‌دهد: بر همین اساس شهرداری مرمت بازار را برعهده گرفته است تا به‌عنوان معبر و پیاده‌راهی تاریخی بازسازی شود. این محور با رویکرد پیاده‌مداری و حفظ و احیای شکل‌وشمایل نوستالژیک بازسازی و مرمت خواهد شد. وظیفه‌ای که شهرداری در این پروژه برعهده دارد، کف‌سازی و بازسازی سنگ‌فرش و جداره‌سازی این بازار آن‌هم با نظارت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان است. این‌همه درحالی انجام می‌شود که شکل معماری سنتی این بازار باید حفظ شود و سقف مجتمع نیز به سبک بازارهای سرپوشیده و سنتی مشهد قدیم بازسازی می‌شود.
این بازار یکی از قدیمی‌ترین بازارهای مشهد است که در گذشته از راسته‌بازارها و راه‌های تشرف و دسترسی پیاده به حرم مطهر بوده و شکل‌گیری آن به دوران تیموریان بازمیگردد
آغاز گسترده پروژه و پدیدارشدن مشکلات و نارضایتی کسبه
حجازی در ادامه صحبت‌هایش به مقوله اجرای طرح پایلوت مرمت و احیای 2دهنه مغازه در این بازار می‌پردازد. 2دهانه از مغازه‌هایی که مالکان آن به‌صورت داوطلبانه اعلام آمادگی کرده بودند، کار بازسازی‌شان در شهریور98 در قسمت ورودی و نما تمام شد. پس از پایان، کارشناسان و متخصصان میراث این نمونه‌کار را ارزیابی کردند و نقشه‌های کلی برای تصویب در اختیار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گذاشته شد. شهردار منطقه ثامن دراین‌باره می‌گوید: بعد از اجرای گام اول که بسیار هم موفق بود، اولین مشکل در ادامه راه تأخیر در تأییدشدن نقشه‌ها از سوی اداره کل میراث فرهنگی به‌دلیل طی سیر قانونی طرح در شوراهای فنی و تخصصی و تصویب آن‌ها بود که این وقفه نارضایتی نسبی در بازاریان ایجاد کرد.
اما پس از تصویب نهایی و ابلاغ طرح در خرداد99، شهرداری مقدمات تأمین منابع و بودجه و اخذ پیمانکار ذی‌صلاح و تأییدشده میراث را انجام داد و از اردیبهشت‌ماه امسال کار به‌صورت گسترده آغاز شد. اما به‌دنبال اوج‌گیری دوباره همه‌گیری کرونا، تعطیلی‌هایی در برخی قسمت‌های کارگاه پروژه نیز پدیدار شد. این موضوع زیاد روی کار تأثیری نداشت، اما وقفه‌ای کوتاه‌مدت در روند اجرایی داشت که موجب شکل‌گیری شایعاتی مبنی بر تعطیلی دوباره کار اجرایی آن شد. یکی‌دیگر از این مشکلات هم بروز برخی معارضات فنی در این پروژه بود. به‌عنوان مثال در زمان حفاری‌ها در قسمت‌هایی از کف این بازار کابل‌های برق فشار قوی بسیار فرسوده بود که باید ابتدا ایمنی و تثبیت آن‌ها انجام می‌شد و سپس پروژه ادامه پیدا می‌کرد. همین کارهای کوچک که در ظاهر و در اجرای پروژه اصلا به چشم هم نمی‌آید، زمان‌بر و باعث تعویق در اجرای آن شد.
او در ادامه از چهارمین مشکل ادعاشده مالکان واحدهای تجاری و کسبه بازار یاد می‌کند و می‌گوید: در اعتراضی که کسبه داشتند، از توافق ضمنی‌شان با پیمانکار گفتند که براساس این توافق مقرر شده است پیمانکار برای برخی ستون‌هایی که در بازار جانمایی می‌شود، چنانچه در قسمت ورودی مغازه‌ها قرار گرفته است، به کمترین میزان به ملک مغازه‌ها وارد شود و نهایت این تداخل با ملک 15سانتی‌متر باشد. اما طبق توضیحات پیمانکار، بنا به برخی دلایل فنی، مانند وجود معارضات و تأسیسات شهری که در بالا اشاره شد، ناچار شده‌اند در قسمت‌هایی مثل زیرزمین واحدهای تجاری تا حدود 25سانتی‌متر وارد شوند.
این اختلاف باعث اعتراض کسبه و نارضایتی آن‌ها شده است. اما من عرض می‌کنم که این تداخل نباید باعث نگرانی کسبه شود، زیرا تعارض در قسمتی پرت و کنجی از مغازه صورت می‌گیرد و علاوه بر این بر فرض هم اگر بر ارزش ریالی ملک اثرگذار باشد، با گذر زمان و در اثر جذب و ارتقای رفت‌وآمد شهروندان و زائران به این اثر فاخر تاریخی در شهر و رونق دوباره بازار، حتما ارزش‌افزوده به‌مراتب بیشتری در ملک ایجاد می‌شود و ضرر ظاهری ایجادشده به‌دلیل این تداخل جبران خواهد شد.
کمبود بودجه شایعه است
حجازی همچنین درباره شایعه‌ای مبنی بر کمبود بودجه و اعتبار که در بین کسبه بازار دهان‌به‌دهان چرخیده و باعث نگرانی برخی از آن‌ها شده است، می‌گوید: تأمین‌نشدن بودجه و اعتبار که برخی کسبه عنوان می‌کنند، شایعه‌ای بیش نیست؛ زیرا شهرداری هر پروژه‌ای را که آغاز می‌کند، حتما اعتبار آن را هم در نظر می‌گیرد. این‌طور نیست که پروژه آغاز شود و بودجه‌اش تأمین یا پیش‌بینی نشده باشد. با مساعدت شهردار مشهد 8میلیارد تومان اعتبار برای پروژه در نظر گرفته شده است که از محل اوراق و اعتبارات شهرداری ثامن تأمین می‌شود. البته طبق رویه‌های معمول و متداول، بحث متمم 25درصد قرارداد در صورت نیاز پیش‌بینی شده است و به‌هیچ‌عنوان از این نظر جای نگرانی نیست.
با مساعدت شهردار مشهد 8میلیارد تومان اعتبار برای پروژه در نظر گرفته شده است که از محل اوراق و اعتبارات شهرداری ثامن تأمین می‌شود.
بهره‌برداری از بازار تا زمستان
محمد واحدی، مدیر امور رسانه شهرداری منطقه ثامن، هم با اشاره به اینکه اجرای هر طرح و پروژه شهری به‌ویژه در قسمت‌های پرتردد و پرتراکم شهر ناگزیر از تداخل و ایجاد خلل در زندگی روزمره شهروندان است و ممکن است سبب بروز نارضایتی‌هایی نیز شود، ادامه می دهد: در منطقه ثامن به‌دلیل اجرای پروژه‌های متعدد طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهررضوی، این موضوع بیشتر مشهود است. ضمن اینکه همکاران ما در مجموعه شهرداری منطقه ثامن همواره قدردان مشارکت و بردباری شهروندان هستند، اجرای موفق و بموقع این پروژه‌ها نیازمند همراهی بیشتر و تعاملات گسترده‌تر مردم با شهرداری است تا با اجراشدن هرچه سریع‌تر این طرح‌ها، بهره و منفعت آن نصیب همه ساکنان منطقه، شهروندان و زائران بارگاه منور رضوی شود.
واحدی به پیش‌بینی زمان بهره‌برداری پروژه احیا و مرمت بازار فرش در قرارداد مربوطه اشاره و تصریح می‌کند: شهرداری منطقه ثامن به‌عنوان کارفرمای طرح مرمت و احیای بازار فرش مشهد، اردیبهشت‌ماه امسال با شرکت همیار سازه توس قرارداد بسته است، شرکتی که پروژه بازار سرشور (که در امتداد این بازار قرار دارد) را نیز در دست اجرا دارد. طبق قرارداد، پیمانکار باید پروژه را تا آذرماه تحویل دهد. این درحالی است که هر 2ماه باید بیلان کاری را به کمیته راهبری طرح در منطقه ثامن ارائه کند تا شهرداری از روند این پروژه مطلع شود.
می‌افزاید: همچنین طبق قرارداد منعقدشده، اگر پیمانکار در فواصل مشخص بیلان کاری قابل قبولی ارائه نکند یا در اجرای پروژه تأخیر کند، جریمه سنگینی خواهد شد.
لینک کوتاه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
