قدیمیها از نمایش موتورسواری در این مکان کلی خاطره دارند. از همانهایی که یک یا دو موتور، داخل فضایی دایرهمانند با سرعت حرکت میکردند و از دیوار بالا میرفتند. هرچه حرکات نمایشی موتورسوار بیشتر میشد، صدای دست و جیغ و تشویقهای تماشاچیها هم بیشتر میشد.
آن زمان محدوده آزادشهر، بیشترش خاکی و حتی زراعی بود، ولی همین پارک ملت و شهر بازی آن، خیلیها را از راههای دور و نزدیک به سمت خود میکشید.
حالا همان جوانهای دهه ۵۰ و ۶۰ نوههای خود را به شهربازی میآورند و از خاطرات آن زمان تعریف میکنند. از وسایلی که آن موقع بود و حالا جایش را به وسایل دیگری داده که قرار است برای نسلهای بعد خاطرهساز باشد.
شهربازی پارک ملت، با قدمت پنجاهسالهاش، از زمان احداث تاکنون، وسایل بازی مختلفی را به خود دیده است، اما سال۱۳۸۴، چرخوفلکی (فانفار) در آن احداث شد که با ارتفاع هشتادمتر، عنوان بزرگترین چرخ و فلک خاورمیانه و سومین چرخ و فلک مرتفع دنیا را به خود اختصاص داد.
درست مثل وقتی که با شنیدن اسم گوجه سبز، طعم ترشیاش را زیر زبان مزهمزه میکنیم، اسم شهربازی پارک ملت هم که میآید، هیجان و ترسهای لذتبخش آن، ذهن آدم را قلقلک میدهد.
دلهرههایی پر از فرازوفرود، ترسهایی نفسگیر که صدای فریاد آدم را به آسمان میرساند، سرگیجههایی که برایش میخندیم و بازیهایی شانسی که هرچه هم در آن میبازیم، حرصمان برای ادامهدادن بیشتر میشود، پای ثابت بازیهای شهربازی است.
شهربازی پارک ملت، کنار این بازیهای دلچسب، عنوان اولین شهربازی مشهد را به خود اختصاص داده و خاطرات زیادی در مساحت ۳۰ هزارمتریاش رقم خورده است.
جوادآقای طوسی یکی از آن قدیمیهاست که بسیاری از روزهای جوانیاش را در پارک ملت و شهربازی آن طی کرده است. سال۱۳۵۱ که شهربازی پارک ملت ساخته شد، او ۲۱سال داشته و از نوغان با اتوبوس به اینجا میآمده است.
جوادآقا تعریف میکند: آن زمان پارکهای تفریحی اصلی مشهد سهتا بود؛ کوهسنگی، وکیلآباد و همین بوستان ملت که آن زمان به آن پارک «آریامهر» میگفتند. کوهسنگی از پارک ملت کوچکتر بود. وکیلآباد هم خیلی دور بود؛ بههمیندلیل من همیشه به پارک ملت میآمدم.
به گفته او، آن زمان ورود به شهربازی پارک ملت آزاد بوده و نیاز به تهیه بلیت نداشته؛ برای همین هر بار که به پارک میآمده، به شهربازی هم میرفته است.
او میگوید: الان شهربازی فقط عصرها باز است، اما آن زمان، صبح و عصر باز بود. یکی از بخشهای پرطرفدارش هم موتورسواری بود. جوادآقا دستانش را بهشکل دایره میچرخاند و تعریف میکند: فضای کرویشکلی بود که در آن یکیدو موتورسوار با سرعت خیلی زیاد میچرخیدند و بالاوپایین میرفتند.
بعد هم میخندد و میگوید: نسل ما بارها به تماشای آن بازی مینشست و برایمان جالب بود که چطور این کارها را انجام میدهند. قیمت بلیتهای تماشای این بازی و دیگر وسایل بازی هم خیلی کم بود و با چندتا یکتومانی میشد کل دستگاههای شهربازی را سوار شد.
به گفته او آن زمان علاوهبر موتورسوارهای فضای کروی، موتورسوار دیگری بوده است که برایش در ارتفاع، سیمبکسل کشیده بودند و او در هوا، روی این سیم، بدون تیوب، موتورسواری میکرده است. جوادآقا که خاطرات آن زمان برایش زنده شده است، میگوید: برایمان هیجانانگیز بود که میدیدیم او روی سیم و در هوا حرکت میکند.
محمد صلواتی هم که دهه۵۰ به شهربازی پارک ملت رفتوآمد داشته است، یاد چرخوفلک دستی آن میکند و میگوید: آن زمان شهربازی یک چرخوفلک برقی کوچک داشت، اما کنارش یک چرخوفلک دستی هم بود که بچهها را سوار میکرد و با دست، آن را میچرخاند. به گفته او، این چرخوفلک دستی، از چرخوفلکهای دستی دیگری که آن زمان در شهر و پارکهای محلی وجود داشته، بزرگتر بوده است.
عمده مسیرهای رفتوآمد به شهربازی، در دهه۵۰ از بولوارهای وکیلآباد و فردوسی بوده است. محمدآقا میگوید: اتوبوسهایی که به اینجا میآمد، کم بود و کلی باید منتظرش میماندیم. بلیتش هم یکقران بود.
شهربانو باقریمقدم بهخوبی در خاطر دارد که دوازدهسالش بود که شهربازی پارک ملت مشهد ساخته شد. او تعریف میکند: قبل از آن به شهربازی تهران رفته بودیم. وقتی اینجا ساخته شد، خوشحال بودیم که دیگر مشهد هم شهربازی دارد. البته آن سالها تعداد دستگاههای شهربازی مشهد چندتا بیشتر نبود. غرفههایش هم کم بود و بعدها اضافه شد.
او از آن زمان تاکنون بارها به شهربازی آمده است و در خاطرات قدیمش، به قطار و تونل وحشت آن اشاره میکند و با خنده میگوید: الان دیگر چند سال است که قطار نیست، اما اولین بار که من و خواهرم سوار آن شدیم، آنقدر از تونل وحشت ترسیدم که شب خوابش را دیدم.
خانه پدری آن زمان او در خیابان کوهسنگی قرار داشته است و برای آمدن به پارک ملت، مسافتی را با درشکه طی میکردهاند.
به گفته باقریمقدم، قبل از اینکه شهربازی ساخته شود، زمینش یک فضای کمدرخت و نسبتا خاکی بوده است. او میگوید: آن موقع، از زمین شهربازی بهسمت بولوار وکیلآباد جنبه پارک داشت و از این زمین بهسمت چهارراه آزادشهر، جنگلی و خاکی بود. زمین شهربازی هم خاکی بود و حتی در آن والیبال بازی میکردند.
در سالهای مختلف، برخی از دستگاههای شهربازی مشهد تغییر کرده است، اما در دهه ۸۰ تغییراتی کلی و اساسی در آن روی داده، بهطوریکه بیشتر دستگاههایش تعویض و حتی مبلمان و کفپوش آن تغییر کرده است. سراغ پیمانکاران و سرمایهگذاران آن زمان شهربازی را که میگیریم، پساز کلی پرسوجو به محمد بهارآرا میرسیم.
او میگوید: شهربازی در دهه۶۰ بهصورت دولتی اداره میشد، اما پس از آن هر دوسهسال دست یک پیمانکار بوده است.
سال۷۹ او و تعدادی از همکارانش طرحی را برای شهربازی پیشنهاد کردند و سال ۸۰ قراردادی دهساله با شهرداری بستند که بهدنبال آن، تغییرات اساسی در شهربازی انجام شد.
به گفته او، بین سالهای۸۱ تا ۸۳، مبلغ یکونیممیلیارد تومان در شهربازی هزینه کرده و همه دستگاههای قبلی (غیر از سورتمه) را جمع و با دستگاههای جدید جایگزین کردند. چرخوفلک هشتادمتری شهربازی، در همین دوران ساخته شد و به عنوان بزرگترین چرخوفلک کشور، نام شهربازی پارک ملت مشهد را بیش از پیش بر سر زبانها انداخت.
بهارآرا میگوید: ابتدای سال۱۳۸۰ بیشترین تعداد ورودی به شهربازی تا ۸ هزار نفر در روز بود، اما با تغییراتی که داده شد، در اواسط و اواخر دهه۸۰ این رقم به ۳۵هزار نفر رسید.
به گفته او سال۸۰ تعداد دستگاههای شهربازی ۹ تا بوده است که تا سال۹۱ با یازدهدستگاه جدید جایگزین شدهاند و بهمرور و طی سالهای بعد بر تعداد دستگاهها اضافه شده است. تعداد غرفهها هم از پانزده غرفه در سال۸۰ به سیغرفه در سال۹۰ افزایش پیدا کرده است.
محمد مخملی، مدیر فعلی مجموعه شهربازی مشهد، تعداد بازیهای کنونی این مجموعه را ۳۵ دستگاه و تعداد غرفههای آن را هم ۳۵ غرفه عنوان میکند و میگوید: تقریبا همه دستگاههای فعلی، قدیمی و مستهلک هستند و بهتر است که از رده خارج شوند.
او فناوری دستگاههای فعلی شهربازی را به پیکان تشبیه میکند و میگوید: درست است که وسایل فعلی استاندارد است و کار میکند، اما حتی تولیدکنندههای داخلی، کلی وسایل جدیدتر ساختهاند که باید آنها را جایگزین وسایل قدیمی کنیم.
به گفته مخملی، در حال حاضر بیشترین ورودی روزانه شهربازی به ۸ هزار نفر هم نمیرسد و یکی از دلایل کمبودن این رقم، قدیمیبودن دستگاههاست؛ زیرا از هشتسال پیش تاکنون، تغییر خاصی در آن روی نداده است.
او به استفاده زیاد شهروندان و زائران داخلی و عربی و خارجی از شهربازی پارک ملت مشهد اشاره میکند و میگوید: متأسفانه تجهیزات فعلی مجموعه در شأن زائران و مجاوران امامرضا (ع) نیست.