گشتی در جاذبه‌های گردشگری منطقه9 مشهد

منطقه ۹ با وجود روستا‌هایی که بخشی از همان زندگی و بافت قدیمی و بنا‌های گاهگلی خود را حفظ کرده اند، مسیر‌های کوه پیمایی ارتفاعات کمربند جنوبی، سنگ نگاره‌های هشت هزارساله در انتهای بولوار دلاوران، باغ وحش و بوستان‌هایی مانند بوستان خورشید، بوستان وفا و بوستان میدان پژوهش، موزه تاکسیدرمی و موزه مردمی گوهرشاد، وجود بازار‌هایی مانند برج آرمیتاژ آبان، راسته فست فود‌ها و رستوران‌های هفتم تیر، راسته بازار هاشمیه و... یک جورایی منطقه‌ای گردشگرپسند به شمار می‌آید و جاذبه‌های گردشگری این منطقه بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به این منطقه و قدم زدن درآن ترغیب می‌کند.

باغ وکیل‌آباد

باغ وکیل‌آباد از سال۴۸ تاکنون به‌عنوان یکی از تفرجگاه‌های ییلاقی مردم شهر مشهد به شمار می‌رود. همچنین گردشگرانی که از شهر‌های مختلف به مشهد سفر می‌کنند به دلیل جاذبه‌های این باغ مانند چندین باغ تخصصی‌ای که دارد حتما به آن سر می‌زنند.

آب و هوای دلچسب و منظره‌های طبیعی زیبا در این محدوده می‌تواند ذهن را نوازش کند. مساحت این باغ ۷۰هکتار است و جزو مناطق ییلاقی شهر مشهد به شمار می‌رود. درختان این پارک با استفاده از قنات وکیل‌آباد آبیاری می‌شوند و سرچشمه این قنات بند گلستان است.

محل قرارگیری این پارک در فاصله هشت‌کیلومتری شمال غرب مشهد است. این باغ را حاج حسین ملک وقف کرده و وظیفه نگهداری این پارک برعهده شهرداری منطقه ۹ است. این منطقه گردشگری در مشهد دارای درختانی کهنسال و رودخانه‌ای فصلی است که همین موضوع باعث حکم‌فرماشدن زیبایی بی‌نظیری در پارک وکیل‌آباد مشهد شده است.

پیش از آنکه پل مهندس پرتوی بر روی رودخانه ایجاد شود، جاده ارتباطی مشهد به سمت طرقبه و شاندیز از کنار این منطقه زیبا عبور می‌کرد. جاده‌ای باریک و درختانی تنومند و سر به فلک کشیده. در سال۱۳۹۲ این منطقه بازسازی شد که در بازسازی آن از مصالح طبیعی استفاده و همچنین قناتی قدیمی و فعال که دارای سه دهانه در پارک وجود داشت بازسازی و ترمیم شده است و از برداشت غیرقانونی آب از آن جلوگیری شد.

این پارک دارای ۶ باغ تخصصی است که باغ بانوان، باغ پرندگان و چند باغ دیگر است که برخی افتتاح شده است و برخی دیگر قرار است تا سال آتی افتتاح شود.

باغ‌وحش

باغ وحش یکی از پتانسیل‌های گردشگری منطقه و موزه زنده‌ای است که تا شعاع ۷۰۰ کیلومتری آن مانندش پیدا نمی‌شود. حیواناتی دارد که شاید در ایران خاورمیانه و حتی دنیا تک هستند. نمونه‌اش تایگون است؛ حاصل لقاح طبیعی شیر و ببر.

نظیر آن در دنیا فقط ۴ تا وجود دارد که همه آن‌ها هم در اثر لقاح مصنوعی متولد شده‌اند، اما تایگون این باغ‌وحش با اینکه زیستگاه ببر و شیر متفاوت است در اثر لقاح طبیعی متولد شده است. همچنین در این باغ‌وحش نمونه‌های نادری از پرندگان خاورمیانه و حیوانات دیگری وجود دارند که نظیرشان در کشور پیدا نمی‌شود.

در این باغ‌وحش انواع مختلفی از گوشت‌خواران بزرگ، شیر و ببر و پلنگ و تایگون و از گوشت‌خواران متوسط و کوچک نیز کفتار، گرگ، روباه و سگ نگهداری می‌شوند. از نمونه چهارپایان علف‌خوار ۲۰ گونه در این باغ‌وحش وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها گوزن‌ها، بزها، اوریکس و آئودات‌ها هستند.

از دیگر حیوانات این باغ‌وحش همه‌چیز‌خوار‌ها مانند گراز و خرس هستند. در نمونه پرندگان آبزی نیز می‌توان به انواع غاز‌ها، مرغابی، فلامینگو و پرندگان متنوع دیگر اشاره کرد. همچنین آبزیان در این باغ وحش مشتمل بر انواع ماهی‌ها، لاک‌پشت و انواع دوزیستان و خزندگان است. از نمونه‌های دیگر این مکان نیز خارپشت و کانگورو هستند. همچنین از گونه پریمات‌ها، شامپانزه و انواع میمون‌ها و بابون‌ها در این باغ‌وحش وجود دارد و به این‌ها شتر و اسب را نیز باید اضافه کرد.

موزه حیات‌وحش

موزه حیات‌وحش از سال ۱۳۹۴ در داخل باغ وکیل‌آباد آغاز به فعالیت کرد. این باغ‌موزه با وجود فضای کوچکی که برای آن در نظر گرفته شده است، بیش از ۲۰۰ گونه از حیوانات و پرندگان را در خود جای داده است.

تنها موزه‌ای که در کشور می‌تواند با آن رقابت کند موزه تاکسیدرمی دولتی در سازمان محیط زیست پایتخت است که همان هم بسیاری از گونه‌های جانوری  این موزه را ندارد. برخی حیوانات این مجموعه از سال ۱۳۷۵ تا سال ۱۳۹۴ یعنی سال افتتاح موزه به وسیله امیرحامد عربیان برای مطالعات زیست محیطی و اقلیمی حیوانات شکار شده‌اند.

حدود ۳۰ درصد این حیوانات پیش از این در منزل پدری این مجموعه‌دار خوش‌ذوق در محله رضاشهر نگهداری می‌شدند و در همان مکان نیز میزبان مورد استقبال و بازدید غریبه و آشنا و دوست و فامیل بودند. حدود ۷۰ درصد این حیوانات را رشید جمشید، شکارچی خبره ایرانی که دوست امیرحامد است و در حال حاضر در خارج از کشور سکونت دارد، پیش از انقلاب و از سرتاسر دنیا شکار کرده است.

بازدید‌های بسیار شهروندان از منزل پدری عربیان سبب شد تا مادرش که اشتیاق مردم در بازدید حیوانات و پرندگان را می‌دید، پیشنهاد دهد حیوانات را به مکانی عمومی‌تر منتقل کنند تا همه بتوانند از آن‌ها بهره علمی ببرند. به همین دلیل طی مذاکراتی با شهرداری این حیوانات به محل فعلی خود در باغ وکیل‌آباد جابه‌جا شدند.

این موزه در حال حاضر نخستین موزه خصوصی تاکسیدرمی در ایران است که حیواناتی مانند خرس گریزلی، ببر مازندران و کلکسیون مامل بز وحشی و میش آن را هیچ موزه‌ای در ایران و خاورمیانه ندارد. ۳ گونه بز مارخور در این موزه یافت می‌شود که در هیچ موزه‌ای وجود ندارد. در این فضا که ۲۵۰ متر مربع است ۲۰۰ گونه حیوان جا گرفته‌اند که گونه‌های بومی استان خراسان در آن کامل هستند.

۷۰ درصد گونه‌های بومی ایران در آن موجود است و ۴۰ درصد گونه‌های دنیا نیز در آن موجود است. همچنین در این موزه مجموعه قوچ‌های وحشی جهان به صورت کامل‌ترین موزه آسیا جای گرفته است. این موزه تمام روز‌های هفته پذیرای شهروندان مشهدی و زائران و گردشگران است.

سنگ‌نگاره‌های چند هزار ساله

در یک سوی بولوار دلاوران، بوستان وفا وجود دارد و در سوی دیگر آن کوه‌هایی که محل نخستین سنگ‌نگاره‌های چندین هزار ساله منطقه ماست. یکی از فعالان در عرصه محیط زیستی در منطقه ما طرحی دارد که نشان می‌دهد این مسیر می‌تواند به عنوان پل طبیعت تجهیز شود. پلی میان بوستان وفا و فضای بکر کوهستانی با قدمتی تاریخی را به یک بوستان بزرگ که آن را «اکوبوستان فردوسی» نام‌گذاشته‌اند و وسعتی بیش از هزارمترمربع دارد.

یکی از جاذبه‌های گردشگری در منطقه ما سنگ‌نگاره‌های چند هزار ساله است. از تقاطع دلاوران و بولوار فکوری به سمت کوه‌ها که حرکت کنید، می‌توانید این سنگ‌نگاره‌ها را در امتداد ۵ کیلومتری کوه‌ها بیابید که تعدادشان کم نیست و تا ارتفاعات جنوبی ادامه دارد. این سنگ‌نگاره‌ها شامل تصاویر بز‌کوهی و کماندار است.

اولین سنگ‌نگاره تصویری است که بز سم‌هایش به طرف بالاست و این نشان از این دارد که شکارچی این بز را شکار کرده است. توضیح کارشناسان درباره این سنگ‌ها این است که سنگ‌هایی را برای رسم سنگ‌نگاره انتخاب می‌کردند که به تشخیص آن‌ها ماندگار‌تر بودند و اکسیده نمی‌شدند.

یعنی سنگ‌هایی که رو به آفتاب باشند و بدون سایه تا «گلسنگ» نزنند. سنگ‌نگاره بعدی تصویزر دو بز است که شاخ‌های بلندی دارند و در مقابل یکدیگرند و این سنگ‌نگاره‌ها با تفسیر‌هایی که کارشناسان می‌گویند فقط مختص همان سنگ است تا ۵ کیلومتر دیگر و کوه جی دی و کوه‌های کمربند جنوبی ادامه دارد.

قلعه نجفی

انتهای بولوار دلاوران در فاصله کمی از برج‌هایی که تا آسمان قد کشیده‌اند بنایی کاهگلی است که پلانی مربعی دارد. این قلعه که قلعه نجفی نام دارد و قدمتش به حدود یک سده می‌رسد، طبق گفته تنها بازمانده قدیمی آن حوالی سال ۱۳۳۰  به حاج‌عباس کلاهی و حاج اصغر از اهالی همین قلعه فروخته می‌شود و پس از آن نیز به آقای سلطانی از زراعتگران آن واگذار می‌شود.

فضای آن به‌گونه‌ای است که به‌راحتی می‌توان به‌عنوان یک استراحت‌گاه در مسیر کوهنوردی گردشگران از آن بهره‌مند شد. ۲ درگاه در اضلاع غربی و شرقی ساختمان و ۲ ورودی فرعی به شکل در چوبی کوچک در ضلع شمال غربی و جنوبی ساختمان وجود دارد. در حال حاضر ورودی این ساختمان از ضلع شمال غربی را یک دالان به عرض ۲ متر و ارتفاع ۳ متر و به طول ۵ متر با سقف مسطح پوشانده است.

اثر تاریخی یادشده دارای ویژگی و تزیینات خاص معماری نیست، اما ساختار اتاق هایش که ۱۱ اتاق دور محوطه حیاط قرار گرفته‌اند و با توجه به اینکه به‌عنوان یک قلعه دفاعی و مسکونی ساخته شده است، جاذبه گردشگری مطلوبی محسوب می‌شود. این اثر دارای تزییناتی مانند طاقچه‌ها در اتاق‌ها و همچنین گره‌چینی‌ها با آجر‌ها در کنج سقف‌هاست. وجود طاق‌های قوسی‌شکل و دایره شکل زیبایی خاصی به این بنا بخشیده است.

روستای ذکریا

روستای ذکریا یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری در امتداد بولوار خاقانی و آن سوی بولوار نماز است. پس از طی جاده‌ای باریک روستای ذکریا در سمت راست جاده در جایی روی بلندی مشهود است. روستایی که می‌گویند قدمتش به بیش از ۲۰۰ سال پیش می‌رسد و چشمه‌ای به نام روستا و با نام ذکریا در این روستا واقع شده است.

وجود کارگاه هرکاره‌سازی این روستا در کنار چشمه زیبایش و معادن سنگی که در لابه‌لای کوه‌های این حوالی روزی تنها منبع درآمد مردان این روستا بوده‌اند، یکی از جاذبه‌های گردشگری اینجاست که حدود ۷۰ خانوار در آن سکنی دارند.

کلاته‌سرهنگ

روستای کلاته‌سرهنگ  در دل یک دره واقع شده است. روستایی با ۲۵ خانوار که همه قوم و خویش‌اند و هنوز با همان سبک و سیاق روستایی در دل شهر مانده است. با همان اسب و مرغ و گوسفند و بز. اینجا یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری منطقه ماست که اهالی‌اش بسیار مهمان‌نواز و خونگرم‌اند و تاکنون گردشگران داخلی و خارجی بسیاری به‌عنوان یکی از جاذبه‌های شهر مشهد به آن سر زده‌اند و لذت یک روز زندگی بی‌دغدغه و آرام روستایی را در آن تجربه کرده‌اند.

چشمه محسن

انتهای بولوار دلاوران پشت کوه‌جی‌دی چشمه‌ای دیگر واقع شده است؛ درست پشت مسجد امام حسن عسگری (ع) واقع شده است. وضوخانه مسجد حوضی است که آبش از همین چشمه تأمین می‌شود.

برج گردی

یکی از ظرفیت‌های گردشگری در دنیا برج‌گردیست و با توجه به اینکه در منطقه ما برج‌های بسیاری وجود دارد می‌توان از این پتانسیل به‌عنوان یک ظرفیت گردشگری بهره‌مند شد. برگزاری تور‌های گردشگری در برج‌ها برای معرفی آن‌ها و حتی برگزاری همایش‌های مختلف و نمایشگاه‌های صنایع دستی از جمله فرصت‌هایی است که با توجه به بهره‌مندی از ظرفیت گردشگری برج‌ها به دست می‌آید.

بنا‌های تاریخی

ما نه‌تن‌ها در داخل محدوده منطقه که در پیرامون آن نیز ابنیه تاریخی بسیاری داریم که با ایجاد یک راه مواصلاتی بین آن‌ها می‌توانیم یک جاذبه گردشگری برای جذب جهانگردان درست کنیم. ۲ کوشک ملک در داخل باغ ملک‌آباد که تفرجگاه‌های تابستانی حسین آقا ملک بوده است،

۲ بنای تاریخی محسوب می‌شوند که می‌توانند به موزه صنایع دستی تبدیل شوند. این ۲ کوشک با معماری خاصی ساخته شده‌اندکه دارای اتاق‌های تابستان‌نشین و زمستان‌نشین بوده‌اند و برای ساخت آن‌ها نیز تماما از مصالح داخل باغ مانند سنگ لاشه و ملات آهک استفاده شده است.

نخستین موزه دانشگاهی کشور در دانشگاه فردوسی 

یکی دیگر ازدیدنی‌های منطقه ما موزه مفاخر دانشگاه فردوسی است که نخستین نمونه از نوع خود در کشور محسوب می‌شود. در این موزه تاریخچه پر‌افتخار دانشگاه تا به امروز جمع‌آوری شده و بستری است که از این پس تاریخ دانشگاه به‌طور مستند در آن نگهداری می‌شود.

این موزه در ۲ بخش اداری و نمایشگاهی با زیربنایی حدود ۵۵۰ متر مربع که ۴۵۰ مترمربع آن به فضای نمایشگاهی اختصاص یافته طراحی شده است. راهرو ورودی که تحولات کالبدی دانشگاه را نشان می‌دهد، اتاق دیداری- شنیداری (سمعی- بصری) که در آن امکان نمایش فیلم‌ها، نماهنگ‌ها و برگزاری کارگاه‌های تخصصی فراهم آمده است،

در نگارخانه ۱ نام و چهره رؤسا، مفاخر و شماری از وسایل اهدایی استادان برجسته یا خانواده‌های ایشان به نمایش درآمده و نیز اسناد و تصاویر مهم‌ترین و اثرگذار‌ترین کنگره‌های برگزار شده در دانشگاه بر دیوار آن نقش بسته است. اتاق مطبوعات بازتاب فعالیت‌ها و برنامه‌های دانشگاه در روزنامه‌ها به‌ویژه روزنامه خراسان است، در راهرو گذار مهم‌ترین کتاب‌ها و نشریات دانشگاه به نمایش درآمده و نقش دانشگاه و دانشگاهیان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به تصویر کشیده شده است.  
نگارخانه ۲ دربرگیرنده تصاویر و اسناد شماری از مهم‌ترین فعالیت‌های دانشگاه در نیمه دوم حیات آن است. در این نگارخانه تعدادی از اشیای اهداشده از ۳۰ هیئت خارجی به نمایش درآمده است. در پایان هم فروشگاهی در نظر گرفته شده تا علاوه‌بر اشیایی با نشان دانشگاه، محصولات فرهنگی با نشان‌های مختلف دانشگاه و موزه به علاقه‌مندان عرضه شود.

موزه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی

موزه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد واقع در دانشکده علوم این دانشگاه یکی دیگر از جاذبه‌های منطقه ۹ برای  دانشجویان، محققان و علاقه‌مندان به موضوعات زمین‌شناسی، سنگ‌شناسی و کانی‌شناسی است. در ابتدا این موزه با نمونه‌های مختلف سنگ‌ها، کانی‌ها و فسیل‌های خریداری‌شده از خارج کشور آغاز به کار کرد.

بعد‌ها با گسترش پذیرش دانشجو و بازدید‌های علمی از سراسر ایران، نمونه‌های موزه غنی‌تر شد. در سال ۱۳۹۲ با اختصاص فضای مناسبی در محل دانشکده علوم تجهیز موزه جدید آغاز و در پاییز سال ۱۳۹۵ خاتمه یافت.
موزه گروه زمین‌شناسی دارای مجموعه کاملی از سنگ‌ها و کانی‌های منحصر به فرد از سراسر جهان و ایران است. علاوه‌بر مجموعه کانی‌ها و سنگ‌ها، موزه دارای مجموعه کاملی از فسیل‌ها و آثار فسیلی مربوط به دوران مختلف زمین‌شناسی است. قرارگیری این مجموعه در کنار تجهیزات آزمایشگاهی قدیمی توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

بام مشهد (بوستان خورشید)

وجود بام مشهد در وکیل‌آباد یک جاذبه گردشگری است. مشهد در منطقه ۹ به ارتفاعاتی می‌رسد که بام مشهد را در خود جای داده است. وجود همین ارتفاعات در واقع یک حسن است که جاذبه گردشگری نیز محسوب می‌شود.

وجود مناظر طبیعی از بند گلستان تا ارتفاعات «بوستان خورشید» یک فرصت است که به عقیده کارشناسان تاریخی می‌توان با آزادسازی این محور‌ها و ایجاد راه برای پیاده‌ها و دوچرخه‌سوار‌ها از این موهبت بهره‌مند شد. بام مشهد در منطقه کوه‌سر مشهد قرار گرفته است که به نام کوهستان پارک خورشید (بام هاشمیه) نیز شناخته می‌شود.

در این پارک کوهستانی که بر روی کوه ساخته شده است چشم‌انداز زیبایی از شهر مشهد را می‌توانید مشاهده کنید. در کوهستان پارک خورشید درخت‌کاری و فضای سبز زیبایی طراحی شده است که نظر هر گردشگری را جلب می‌کند. پلکان‌های موجود بر سر  ۳ رشته کوه آب و برق با ۴۰۰پله، مخصوص افرادی است که به ورزش کوهنوردی آن هم به شکل ایمن علاقه‌مند هستند.

بوستان خورشید دارای ۳ هزار جای پارک خودرو است و تنها پارکی است که شهروندان می‌توانند با خودرو خود داخل آن تردد کنند. بام مشهد بزرگ‌ترین بوستان کوهستانی شهر مشهد نیز به حساب می‌آید که این امکان را به شهروندان می‌دهد که با ماشین وارد پارک شوند و تا قسمت آلاچیق‌ها پیش بروند. بسیاری از مردم منطقه، روزانه برای پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و کوهنوردی به کوهستان پارک خورشید رفته و اوقات فراغت خود را در آنجا سپری می‌کنند.

در حالی که در فصل تابستان و گرمی هوا مردم ساعات پایانی شب را برای گشت و گذار و تفریح به بیرون از منازل و به مناطقی همچون بام مشهد می‌آیند، کارکنان شهرداری منطقه۹ ساعت۱۲ شب مردم را به سمت خروجی راهنمایی می‌کنند و بام را خالی می‌کنند. بوستان خورشید (بام مشهد) از سمت از شمال به هاشمیه، جنوب به حصار گلستان، از غرب به بولوار لادن و آب و برق و از شرق به روستای چهارچشمه ختم می‌شود.

اقداماتی برای مناسب سازی این بوستان انجام شده است که می‌توان به ساخت ۸۳ آلاچیق، نصب ۳۵سطل زباله و ۴۵قلعه کباب، نصب ۱۸۵پایه چراغ برقی، راه‌اندازی ساختمان مدیریت و ایجاد مخزنی با ظرفیت ۲هزار و ۵۰۰ متر مکعب برای ذخیره آب اشاره کرد.
 از دیگر اقدامات برای استفاده شهروندان در این بوستان ساخت ۵۱چشمه سرویس بهداشتی، اجرای ۳۳هزار متر مربع آسفالت برای راه‌های موجود در بوستان، ساخت‌۹۰ هزار متر طول دیوار ساحلی در اطراف بوستان، کاشت ۴۰هزار درخت و ایجاد فضای بازی برای کودکان می‌توان اشاره کرد.

علاقه‌مندان به ورزش‌هایی، چون فوتبال ساحلی، والیبال ساحلی و مسابقات کبدی می‌توانند با حضور در بوستان خورشید، از فضا‌های اختصاص یافته بدین منظور استفاده کنند. دوچرخه‌سواری هم یکی از ورزش‌هایی است که علاقه‌مندان خاص خود را راهی پارک کوهستانی خورشید می‌کند.