تکثیر نوای خوشِ«خوش‌چهره»

 زمان پدربزرگ و مادربزرگ‌هایمان دو نوع مدرسه ابتدایی در مشهد بود؛ یکی دولتی و دیگری مدارس مذهبی. مرحوم عابدزاده مدارسی مذهبی‌ به‌نام‌های مهدیه، عسکریه، نقویه، جوادیه، کاظمیه، باقریه، سجادیه، حسینیه، حسنیه، فاطمیه و علویه ایجاد کرده بود که در برخی از آن‌ها، آموزش ابتدایی هم برای بچه‌ها راه افتاده بود. 

محمدعلی خوش‌چهره سال1336 در جوادیه شروع به تحصیل و سوادآموزی کرد.خواندن قرآن را از پنج‌سالگی نزد پدرش آموخته بود و از همان سنین در جلسات قرآنی «دین و دانش» که در حسینیه کرمانی‌ها برگزار می‌شد، همراه پدر شرکت می‌کرد.

مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین خوش‌بیان، پدر شهیدخوش‌بیان، مفسر قرآن بود و منبر هم می‌رفت. صبح‌های جمعه دعای ندبه و شب‌های یکشنبه هرهفته این محفل قرآنی تشکیل می‌شد و محمدعلی با وجود اینکه هنوز سواد نداشت و مدرسه نمی‌رفت، در این دورهمی‌ها حاضر می‌شد و قرآن تلاوت می‌کرد.

دوروبری‌ها می‌گفتند او صدایش را از پدر روضه‌خوانش به ارث برده است، تا اینکه محمدعلی سال‌ها بعد کاملا اتفاقی پی برد که قرارگرفتنش در مسیر قرآن و مداحی اهل‌بیت(ع) ریشه در دعای جد مادرش در سال1300 دارد.داستان زندگی محمد‌علی که خیلی‌ها او را با نام علی خوش‌چهره می‌شناسند، فقط به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ کسی‌که 15 سال سوز صدایش در دعای کمیل پنج‌شنبه‌ شب‌های حرم‌مطهر امام‌رضا(ع) حس و حال خیلی‌ها را ملکوتی کرد و پای سفره اهل‌بیت کشاند؛ هنوز هم نوای «یَا رَبِّ ارْحَمْ ضَعْفَ بَدَنِى، وَرِقَّةَ جِلْدِى، وَدِقَّةَ عَظْمِى...» علی خوش‌چهره در گوش قدیمی‌ترها نجوا می‌شود.

گپ و گفتمان با این مداح پیشکسوت در مغازه جمع و جورش حوالی باب‌الجواد(ع) حرم مطهر رضوی است؛ صدایش همانند فرازهای دعای کمیل گرم و دل‌نشین است.

تربیت‌شده مدرسه‌های مذهبی

علی خوش‌چهره متولد خرداد1330 در خیابان طبرسی محله پایین‌خیابان است؛ محله‌ای که مرحوم عابدزاده جوادیه را در آن ساخت و او سال‌ها زیرنظرش درس‌خواند: «خاورخانم، جد مادری‌ام، یزدی بود. دوتا از دخترهایش در مشهد ازدواج کردند. یکی از آن‌ها مادربزرگ من بود.

حوالی سال1375 بود که در صحن امام(ره) که اکنون «رواق» می‌گویند، دعای کمیل حرم را می‌خواندم. دعا که تمام شد، یکی از اقوام مادری که از یزد آمده بود، جلو آمد و گفت: دوست داری بدانی چطور روضه‌خوان شدی؟! با اشتیاق جواب دادم بله.
او آن زمان تعریف کرد که وقتی خودش هفت‌هشت‌ساله بوده، پای سجاده مادربزرگش که جد من است، می‌نشسته و هر بار خاورخانم سلام می‌داده، برای همه دعای بسیار می‌کرده، اما همیشه دعاهایش با این آرزوی قلبی ختم می‌شده است که «الهی از نسل من یک روضه‌خوان امام‌حسین(ع) متولد و تربیت شود.»

او متولد1300 بود و می‌گفت که این دعای جدتان در حق شما مستجاب شده است؛ به‌گونه‌ای که در این سه نسل هیچ‌کسی چنین سوز صدایی ندارد. به این ترتیب محمدعلی به لطف دعای جدش در دوازده‌سالگی مداح لایقی شده بود. آن روزها را این‌گونه توصیف می‌کند: «هم قرآن می‌خواندم، هم به دعاخواندن علاقه داشتم. در مدرسه مرحوم عابدزاده نیز مکبر و مؤذن بودم.»

«آن زمان جشن‌های خوبی برای تولد ائمه‌(ع) در مشهد گرفته می‌شد. یکی از جشن‌های ویژه مربوط به میلاد باسعادت مهدی موعود(عج) در نیمه‌شعبان بود. کسی هم‌سن‌وسال من نبود که صدای قابل‌قبولی داشته باشد و این‌گونه به خواندن قرآن و دعا علاقه‌مند باشد. بنابراین هر مراسم و برنامه‌ای که می‌رفتم، بی‌بروبرگرد شروع می‌کردم به تلاوت. به همین دلیل در بیشتر محافل می‌شناختنم.

البته فقط داشتن صدای خوب کافی نبود و باید آموزش هم می‌دیدی که من آموزش‌ها را زیر نظر سه مربی فراگرفتم. مرحوم حاج‌محمود کفشدارطوسی استاد ابتدایی‌ام بود.»

قدیم مردم سفارشت را می‌کردند

قصه آشنایی اش با مرحوم طوسی به سال1340 برمی گردد. می گوید: «عصر جمعه از مغازه پدرم در پایین‌خیابان به سمت خانه‌مان می‌رفتم. در مسیر متوجه نوشته‌ای روی در خانه‌ای شدم که باز بود. پوستری چسبانده بودند: «دعای سمات دربانان آستان‌قدس». 

آن زمان وسایل ارتباطی و تفریحی مثل امروز مرسوم نبود وخواندن برخی دعاها و دورهمی‌های این‌گونه بیشتر رواج داشت.از پله‌ها بالا رفتم و همان‌جا کنار حاضران نشستم. کمی که گذشت، به نفر کناردستی‌ گفتم: «می‌شه من هم بخونم؟» موضوع را با مدیر جلسه درمیان گذاشت و او هم اشاره کرد که بخوان.

اولین شعری که حفظ کردم، سروده یکی از شاعران قدیمی با نام مرحوم هاشمی بود که بچه سرآسیاب شاندیز بود. «خستگان عشق را ایام درمان خواهد آمد/ صبر کن، آخر طبیب دردمندان خواهد آمد»

شروع به خواندن همین شعر در جمع دعاخوان‌ها کردم. خوب درآمد. پیرمردی آمد جلو و پرسید: «بچه کی هستی؟!» فردای آن روز ایشان را دیدم که به مغازه پدرم آمده است و سفارش من را می‌کند و از استعدادم در خواندن می‌گوید.»
علی پس از آن زیرنظر مرحوم حاج‌محمود کفشدارطوسی، آقای ‌شیخ قاسم متخلص به «ثابت» و نیز محمدنیا که شعرشناس خوبی بود، شاگری کرد و همین ارتباط سکوی پرتاب او شد.

15 سال دعای کمیل حرم را تنها خواندم

پانزده‌ساله بود که مداح خوبی شد. آن زمان سه نفر بودند که بیشتر محافل و مجالس را می‌چرخاندند. حاج‌آقا می‌گوید: سیدجعفر ماهرخسار متولد1325، مرحوم حسین‌زاده متولد1328 و من که متولد1330 بودم. انقلاب که شد، مرحوم آیت‌ا... طبسی اجرای دعای کمیل حرم‌رضوی را به مرحوم حسین‌زاده واگذار کرد و هر زمان او نبود، دعای کمیل را من می‌خواندم. از سال1362تا1366 که اتفاق جمعه خونین مکه رخ داد، دعای کمیل مدینه را هم مرحوم حسین‌زاده می‌خواند.

سال1367 که مرحوم حسین‌زاده بیمار و پس از آن مرحوم شد، دعای کمیل حرم مطهر را من تلاوت کردم که تا سال1382 به مدت پانزده سال ادامه یافت.

مرحوم حسین‌زاده مداح بسیاربااخلاص و چشم‌پاکی بود. بنای ماهری هم بود. پدر و مادرش را بسیار محترم می‌شمرد و سوز صدایش عجیب و دل‌نشین بود. درنهایت ناباوری و بدون هیچ عارضه قبلی، سال1368 در 42سالگی به رحمت خدا رفت.

مراسم هفتم مرحوم حسین‌زاده، خانمی پیش من آمد و گفت: آمده‌ام هم تسلیت بگویم، هم تبریک! با تعجب پرسیدم چرا تبریک؟ گفت آقای حسین‌زاده 10سال روضه‌خوان خانه ما بود. کسی حتی سفیدی چشمانشان را هم ندید.»مرحوم حسین‌زاده مداحی بود که حاج‌شیخ محمد واله، عالم وارسته و زاهد، پشت سر ایشان نماز می‌خواند.

مسیر پربرکت

این ذاکر اهل بیت(ع) با پاگذاشتن در این مسیر کار را هم شروع می کند: «از سال1340 در پارچه‌فروشی مشغول شدم. همان زمان با اینکه سنم کم بود، مجلس‌داری می‌کردم و کسبمان را هم حفظ کرده بودیم و معتقد بودیم حالا که این نعمت را داریم، در مسیر خودش حرکت کنیم و تا می‌توانیم بابت روضه اهل بیت(ع) دلی بخوانیم.

البته که اتفاق دیگری هم در یکی از همین جلسه‌های مذهبی رخ‌داد. آن زمان وقتی دعا یا روضه‌ای در خانه‌ها برگزار می‌شد، صاحب‌خانه در را باز می‌گذاشت که اگر همسایه‌ای یا رهگذری دوست داشت، در جلسه حاضر شود و نیاز به هماهنگی نباشد و وارد خانه شود.»

 شدت علاقه علی به تلاوت قرآن و مداحی اهل‌بیت(ع) به حدی بود که هر بار از مسیری رد می‎‌شد که مراسم روضه‌‎خوانی در آنجا برپا بود، می‌رفت و در جمع حاضران می‌نشست. آن روز هم همین اتفاق افتاد، اما به محض ورودش از آنجا که مردم او را در جلسات دیده بودند و می‌شناختند، خواستند که علی هم برای شهادت امام‌جعفرصادق(ع) بخواند که با برخورد خوبی از سوی مداح جلسه روبه‌رو نشد.

از همان روز او قسم می خورد هرگز بدون دعوت جایی نرود و تصمیم مهمی می گیردکه پاکت پول نگیرد و آموزش اصولی را راه بیندازد.

38سال آموزش رایگان مداحی

استادعلی خوش‌چهره بی‌تردید یکی از چهره‌های خدوم و تأثیرگذار در آموزش و ترویج صحیح فرهنگ روضه‌خوانی و مداحی است. او حالا بیش از شصت سال دعاخوانی و مداحی را در اذهان مردم از هم‌نسلی‌های خودش گرفته تا نسل امروز به یادگار ثبت کرده است.

قدمت کلاس‌های رایگان آموزش مداحی استاد خوش‌چهره با نام «متوسلین عاشقان ثارالله» به 38سال رسیده است و حاصل این تجربیات، پرورش شمار زیادی از کودکان و نوجوانان مستعد و علاقه‌مند به روضه‌خوانی و مداحی است؛ افرادی که در کنار این ذاکر اهل‌بیت(ع) جز فراگیری فنون و روش، می‌آموزند که متواضع باشند، پیش‌قدم در سلام‌دادن باشند، خوش‌کلام باشند، مغرور نشوند و مقبول نظر مردم باشند.