خانواده بابایی از طرف آموزش و پرورش به عنوان خانواده موفق برگزیده شد 
محله ایثار پاتوق «خرج کارفروشی» مشهد است 
محله ایثار پاتوق «خرج کارفروشی» مشهد است
در قاب‌عکس خاطره‌ها که نگاه بیندازی، به‌خصوص در تب و تاب آخرین روزهای زمستان جنب‌وجوش خاصی در بین مردم موج می‌زد، هر کس به نوعی آماده استقبال از بهار می‌شد و همان‌طور که طبیعت لباس نو به تن می‌کرد مردم هم به فکر نو‌کردن لباس خود می‌افتادند و در این میان خیاط‌ها سفارش‌های زیادی می‌گرفتند و خرازی‌ها بازار گرمی داشتند.
پس از گذشت سال‌ها هنوز خرازی‌ها پا‌برجا و محل مراجعه خیاط‌های شهرمان هستند. خرج کار فروشی‌هایی که وقتی قلم به دست گرفتم تا چند جمله از آنها بنویسم با دنیایی از خاطرات و سنت‌های قدیمی نوروز روبه‌رو شدم.
بازاری برای خیاط‌ها
حرم مطهر در مقابلت نمایان است، به پل راه‌آهن نرسیده، چشم که باز کنی، مغازه‌های زیادی را می‌بینی که بر سر در آنها نوشته شده است: «خرج کارفروشی»، از خودم می‌پرسم خرج‌کار‌فروشی چیست و هنگامی‌که می‌بینم این مغازه‌ها پر است از زیپ، دکمه، لایه‌چسب، نخ و سوزن، خط‌کش خیاطی و... جوابم را می‌گیرم: خرج‌کار یعنی لوازم خیاطی.
در محله ایثار مشهد حدود ۲۰مغازه در کنار یکدیگر قرار دارند، در هر یک از مغازه‌ها در این روزهای آخر سال مشتریان مشتاق فراوانی به چشم می‌خورند که بیشتر آنها را خیاطان و فروشندگان خرازی‌های سطح شهر تشکیل می‌دهند.
خرازی‌های قدیمی منطقه ما
وحید شهیدی فروشنده‌ای است که بیشتر به کار فروش مارک مشغول است و ۸سالی است که مغازه‌اش را در این محل دایر کرده است. وقتی از او در مورد قدیمی‌ترین خرازی‌های محله و به قول خودش خرج‌کار‌فروشی سوال می‌کنم نام آقایان رمضانی، تاراج و حسن‌زاده را می‌برد. از‌این‌رو سراغ خرج‌کار‌فروشی رمضانی که چند مغازه آن طرف‌تر است می‌روم تا بیشتر با قدیمی‌های خرازی و خرج‌کار‌فروشی‌های محله و منطقه‌مان آشنا بشوم.
زیپ‌های سیاه و سفید
رمضانی ۳۲سال از عمرش می‌گذرد و ۱۰ سالی است که در این محل خرج‌کار‌فروشی دارد. او به خرازی پدرش، براتعلی رمضانی اشاره می‌کند که ۱۸سال پیش در منطقه ما به همراه شریکش ایجاد کرد و بعد از آن راه پدر را به همراه برادرش ادامه داد.
۱۰ ساله بود که وارد این کار شد و به صورت جدی به این کار پرداخت. در حال حاضر مغازه او محل رفت‌و‌آمد مشتریانی است که برای تهیه زیپ مراجعه می‌کنند. او انواع زیپ را در قفسه‌های فلزی‌اش دارد و در این‌باره می‌گوید: در قدیم زیپ‌ها تنوعی نداشتند و فقط سیاه و سفید بودند ولی در حال حاضر زیپ‌هایی در انواع رنگ‌ها و سایز‌ها داریم و این زیپ‌ها با توجه به رنگ لباس‌ها استفاده می‌شوند.
زیپ‌هایی برای کاپشن، شلوار، چادر مسافرتی و... وجود دارند. اصطلاحاتی در بین همکارانمان در مورد زیپ رایج است مثل زیپ ۵، ۳، ۸ و۱۰، برای مثال زیپ۳ زیپی است که دندانه‌های آن باریک است. همچنین زیپ‌هایی هستند که به صورت طاقه‌ای‌اند و در بین آنها طاقه‌های۱۰۰ و ۲۰۰یاردی در نوع پلاستیکی، استخوانی و فلزی وجود دارد.
دکمه‌های رنگی کم بود
علی، شاگرد رمضانی دکمه‌ها را خوب می‌شناسد. بسته‌ای دکمه از انبارکوچک انتهای مغازه می‌آورد و در کنار پلاستیک‌های پر از دکمه داخل قفسه‌ها قرار می‌دهد. رمضانی در کنار زیپ دکمه هم می‌فروشد ولی قبلاً بیشترین فروش او دکمه بوده است. از دکمه‌های قدیمی می‌گوید و اینکه آن زمان دکمه رنگی کم بود و تنوعی در آنها وجود نداشت و دکمه‌های ۱۰ سال پیش را ۲۵تومان می‌فروخت، دکمه‌هایی که هنوز هم از آنها دارد.
دکمه کاپشنی، لباس مدارس، پالتویی، مانتویی، شلواری، بلوزی، مخفی، ریلی و اسپرتی رند بازار است
اشاره می‌کند به جعبه‌های سفید رنگی که در انتهای مغازه‌اش داخل قفسه کنار انباری قرار دارند. جعبه‌های سفید رنگی که پر است از دکمه‌های قدیمی که خاک می‌خورند. وی می‌گوید: با آمدن دکمه‌های جدید و رنگی دیگر کمتر کسی سراغ آن دکمه‌ها می‌رود ولی اگر تا به حال مشتری هم آمده است با همان قیمت قدیم فروختیم.او انواع دکمه را عبارت می‌داند از: دکمه کاپشنی، لباس مدارس، پالتویی، مانتویی، شلواری، بلوزی، مخفی، ریلی و اسپرتی.
صدای پای نوروز در خرازی‌ها
حسن تاراج که جزو قدیمی‌ترین خرازی‌ها به شمار می‌رود درحال حاضر در بازار خرازی‌ها خرج‌کار‌فروشی دارد. او که ۵۴سال دارد از ۱۵سال پیش یک مغازه خرازی در اینجا دارد. مغازه‌اش ابتدا در حاشیه خیابان بود و مو‌هایش را در این راه سفید کرده است. او از خرازی‌های قدیمی یاد می‌کند که تعدادشان محدود بود و در این‌باره می‌گوید: در حال حاضر تعداد همکاران ما زیاد شده‌اند اما در قدیم تعدادمان کم بود.
تاراج در مورد کیفیت خرازی‌های قدیم این‌طور می‌گوید: در گذشته خرازی‌ها کلی بودند به این صورت که تمام لوازم خیاطی در آن یافت می‌شد از قرقره نخ گرفته تا قیچی و سوزن و غیره امّا در حال حاضر خرازی‌های قدیم اختصاصی‌تر شده‌اند و به صورت خرج‌کار‌فروشی در‌آمده‌اند و در هر خرج‌کار‌فروشی و‌سایل مورد‌نظر به صورت فراوان وجود دارد.
وقتی به اطراف مغازه‌اش نگاه می‌کنی چشمت به قرقره نخ، زیپ، لایه چسب، مارک و قیچی‌های کوچک و بزرگ می‌افتد. او فرزندش را هم در کنار خود در این کار آورده است و به همراه او این مغازه را می‌چرخاند. آنچه بیش از هرچیز در مغازه‌اش دیده می‌شود دوک‌های نخ هستند که داخل جعبه‌ها قرار دارند.
در مورد دوک‌های نخ می‌گوید: دوک‌های نخ شماره‌بندی هستند یعنی دوک‌ها از شماره ۱۰۰و بعضی دیگر از شماره ۲۰۰ شروع می‌شوند. بیشتر این دوک‌ها چینی هستند. شغل اصلی او پیراهن‌دوزی بوده است. تاراج دلیل تغییر کیفیت خرج‌کار را از ۱۵سال قبل تنوع در خرج‌کار می‌داند.
احمد حسن‌زاده ازجمله خرازی‌های قدیمی منطقه ماست و کمتر خرج‌کار‌فروشی است که او را نشناسد. بر روی در مغازه‌اش برچسبی توجهم را جلب می‌کند: «با لبخند وارد شوید.» پای صحبتش می‌نشینم.
حسن‌زاده ۴۴ساله با لبخند مرا به ۲۴سال قبل می‌برد زمانی‌که نخستین خرازی را در این محل ایجاد کرد و بعد کم‌کم خرازی‌ها زیاد شدند. خیاط‌های زیادی به او مراجعه می‌کردند زیرا تنها خرازی محل بود و هنوز هم مشتریان زیادی دارد. مغازه او از قدیم محل فروش زیپ و نخ و کش بود، زمانی او زیپ‌هایش را با قیمت ۱۰تومان می‌فروخت.
اساس کار ما تجربه است
حسن‌زاده قبل از اینکه وارد حرفه خرازی و خرج‌کار‌فروشی شود گلدوزی می‌کرده است. او می‌گوید: با توجه به اینکه در زمان قدیم تولیدی‌ها و کارگاه‌های خیاطی زیاد بودند خرازی‌ها رونق بیشتری داشتند اما در حال حاضر با رایج‌شدن لباس‌های حاضری و وارداتی و زیاد شدن خرج‌کار‌فروشی مشتریان تولیدی‌مان نسبت به قبل کمتر شده است و این برای تولید داخلی خیلی بد است.
حسن‌زاده اضافه می‌کند: هر چند که تولید داخلی در این چند سال بیشتر شده است امّا کافی نیست و با توجه به تاثیر‌گذاری تورم، مشتری‌مان نسبت به سال‌های قبل کمتر شده است. سبک کار ما سنتی است و سیستم کاری ما هنوز عوض نشده و اساس کار ما تجربه است.
بازار شب عید
احمد حسن‌زاده از بازار شب عید می‌گوید و اینکه بازار شب عید خرج‌کار‌فروشی‌ها تا اواسط اسفند ماه پررونق است. زیرا خیاط‌ها و تولیدی‌ها خرج‌کارشان را چند هفته قبل تهیه می‌کنند تا چند روز قبل عید لباس‌ها را آماده کنند امّا در ایّام نزدیک به عید نیز ما مشتریان خاص خود را داریم و آنها کسانی هستند که چادر مسافرتی می‌دوزند و ۷۰درصد مشتری‌های ما برای تهیه زیپ چادر مسافرتی مراجعه می‌کنند.
*این گزارش یکشنبه، ۲۰ اسفند ۹۱ در شماره ۴۶ شهرآرامحله منطقه ۴ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
