خاطرات روح‌آبادی‌ها از محله امیرالمومنین

رحیم خرم‌دل بازنشسته شرکت برق و از خیران محله امیرالمؤمنین(ع) است که همیشه دغدغه آبادانی اینجا را داشته است. آقارحیم به چشم خودش دیده است که چطور در سالیان دور، قلعه‌های باشکوه خشتی محله تخریب شد و مردم محله در جای خالی آنها سبزی کاشتند. از سال‌های دورِ «کال اقبال شرقی» یادش می‌آید که به آن «کال روح‌آباد» می‌گفتند و آبی زلال داشته، اما به‌تدریج این رگه آب، بداقبال می‌شود و آب زلال جای خودش را به پسابی کدر و بدبو می‌دهد.

مطلب مرتبط دو سال اول مدرسه تمام آرزویم داشتن مداد رنگی بود

قلعه‌های تاریخی از روح‌آباد تا ابراهیم‌آباد

آقارحیم از چهار‌قلعه در محدوده زمین‌های انتهای گلشهر روایت می‌کند و می‌گوید: «قلعه چهار‌برجی روح‌آباد» دقیقا انتهای خیابان شهید‌شفیعی فعلی قرار داشت. آن قلعه را برای مقابله با ترکمن‌تازی (حمله اقوام ترکمن) اینجا ساخته بودند. درِ چوبی بزرگی داشت که پشتش، سنگ بزرگی قرار می‌دادند. حدود سال‌۱۳۵۲ خود روح‌آبادی‌ها قلعه را خراب و تبدیل به زمین کشاورزی کردند.

قلعه‌ای دیگر هم آن سوی کال بود که به «قلعه محمود ملاحسن» معروف بود و مدتی پس‌از قلعه روح‌آباد تخریب شد. قلعه سوم، «قلعه حاج‌میرزا»، آن‌سوی کال بود و هنوز بخش‌هایی از دیواره خشتی آن پابرجاست. بعد از آنها هم «قلعه ابراهیم‌آباد» بود که حالا بخشی از آن تبدیل به مرغداری شده است.

کال روح‌آباد زلال بود

پس‌از تخریب قلعه‌ها، کار کشاورزی رونق بیشتری گرفت. زمین مرحوم پدر آقا‌رحیم هم آن‌سوی کال روح‌آباد بوده، کالی که تا‌حدود سال‌۱۳۷۰ آبی پاک و زلال داشته که برای کشاورزی استفاده می‌شده است، اما به‌تدریج پر از آشغال و پساب می‌شود.

تا اوایل سال‌۱۳۷۰ آب کال تمیز بود و در بالادست با آب پساب نیروگاه بولوار شهید‌عباس‌پور مخلوط می‌شد

او تعریف می‌کند: تا اوایل سال‌۱۳۷۰ آب کال تمیز بود و در بالادست با آب پساب نیروگاه بولوار شهید‌عباس‌پور مخلوط می‌شد، اما برای کشاورزی مناسب بود. به‌تدریج آن کال خاکی و سرسبز پر از آشغال و آبش آلوده شد.

وضعیت خیلی نابسامان بود تا اینکه حدود ۱۰سال پیش، شهرداری، کال را که حالا نامش اقبال شرقی شده است سامان‌دهی و بستر و دیواره‌هایش را بتنی کرد. هرچند که باز هم آب جوی آن بسیار آلوده است و به کشف رود می‌ریزد.

ساختن پلی برای آرامش مردم

در همه این سال‌ها قبل از سامان‌دهی کال، مردم برای عبور از عرض آن مشکل داشتند. آقا‌رحیم می‌گوید: خاطرم هست که یک سال عده‌ای از زمین‌داران آمدند و از کشاورزان ازجمله پدر مرحومم، پول جمع کردند و چند لوله بزرگ در زمین کار گذاشتند تا آب از آنها رد شود. روی لوله‌ها هم بتن ریختند؛ بااین‌حال وقتی آب زیاد می‌شد یا سیلاب اتفاق می‌افتاد، آن لوله‌ها جواب‌گو نبود و آب از بالای پل دست‌ساز عبور می‌کرد.

مردم در آن مدت گرفتار بودند و امکان ردشدن از عرض کال را نداشتند. حتی لوله‌های قدیمی نصب‌شده هم نشست کرده و خیلی پایین رفته بود و چندین‌بار هم لای‌روبی شد؛ ولی دیگر عملا از آنها استفاده نمی‌شد.

آقا‌رحیم به برادرش درباره مشکل مردم برای عبور از کال می‌گوید و او هم ۵‌میلیون‌تومان می‌دهد. با آن پول، چندین لوله بزرگ بتنی روی لوله‌های قدیمی قرار می‌دهند و با دو بونکر بتن روی آن، پل عبوری را بازسازی می‌کنند. از آن زمان تا بازسازی کال ازسوی شهرداری، دیگر مردم محله امیرالمؤمنین (ع) مشکلی برای عبور از عرض کال نداشتند.

* این گزارش دوشنبه ۲۵ فروردین‌ماه ۱۴۰۴ در شماره ۶۱۸ شهرآرامحله منطقه ۵ و ۶ چاپ شده است.