جلالیه؛ محله‌ای به یاد شهدای مسجد گوهرشاد

نام محله جلالیه از سال ۱۳۹۹ به تقسیمات شهری اضافه شده است. پیش از آن این محله، بخشی از محله رضائیه بوده است، هرچند که اکنون مساحت محله جلالیه بیشتر است.

در نسخه چاپی کتاب جغرافیای تاریخی خراسان نوشته حافظ ابرو «مزرعة سرکرد» یکی از ۲۴ مزرعه متعلق به شهر مشهد در قرن نهم معرفی شده است، اما بنا به کتاب جغرافیای تاریخی شهر مشهد، نوشته مهدی سیدی، صورت صحیح آن باید مزرعه «سرگود» باشد.

آن طور که این کتاب توضیح داده، مزرعه سرگود بین بولوار طبرسی و جاده مشهدـ سرخس، بیرون دیوار شهر، نزدیک گودال خشتمال‌های بعدی و بوستان وحدت فعلی بوده است که اکنون در محدوده محله جلالیه قرار دارد. در نقشه سال ۱۳۲۵ خورشیدی در همین محدوده نام «گود اصغر کور» ثبت شده است که شاید با نام قدیمی مزرعه «سرگود» هم بی‌ربط نباشد.

نام گودال خشتمال‌ها در تاریخ معاصر با واقعه گوهرشاد گره خورده است. آن طور که در تاریخ شفاهی مشهد بیان شده بعد از واقعه گوهرشاد یکی از مکان‌هایی که جنازه شهدای گوهرشاد به صورت گور دسته جمعی در آن دفن شده، گودال خشتمال‌ها بوده است.

بافت

محله جلالیه ۶۰ هکتار وسعت دارد و بیش از ۶ هزار و ۲۰۰ نفر جمعیت را در خود جای داده است. در هر هکتار این محله به طور متوسط ۱۰۲ نفر سکونت دارند که تقریبا یک و نیم برابر میانگین شهری است. از آنجایی که تنها ۳۲ درصد مساحت محله به خانه‌های مسکونی تعلق دارد، تراکم نقطه‌ای در برخی نقاط به ویژه در نزدیکی بولوار چمن به ۶۰۰ نفر در هر هکتار نیز می‌رسد.

بیشترین مساحت این محله به فضای سبز اختصاص دارد (۳۴ درصد). خدمات حمل و نقل و انبار نیز ۷ درصد و واحد‌های تجاری ۶ درصد مساحت محله را به خود اختصاص داده‌اند. بیشتر ساختمان‌های این محله کمتر از ۳ طبقه است و به صورت محدود می‌توانید در آن ساختمان‌های ۴ و ۵ طبقه ببینید.

دسترسی

محله جلالیه در حال حاضر به خطوط قطارشهری دسترسی ندارد، اما در آینده خط ۴ مترو مشهد از این محله می‌گذرد. این محله به دلیل نزدیکی به حرم مطهر امام رضا (ع) و قرار گرفتن در بافت مرکزی مشهد به خوبی با سایر نقاط شهر ارتباط دارد. بولوار‌های وحدت و ولایت راه دسترسی از این محله به سایر نقاط شهر است. پراکندگی خطوط اتوبوس در این محله چندان مطلوب نیست، به طور متوسط از هر نقطه محله تا ایستگاه اتوبوس ۲۲۲ متر راه است.

امکانات فرهنگی و رفاهی

•  خیابان سرخس یکی از خیابان‌های قدیمی و هویتی مشهد و به نوعی جاذبه گردشگری این شهر است. این خیابان پاتوق مشاغل سنتی مشهد است که نمونه آن را در سایر نقاط شهر نمی‌توانید پیدا کنید. مغازه‌های سمت چپ از ابتدای خیابان سرخس تا چهارراه قهوه‌خانه عرب در این محله قرار دارد.
• قهوه‌خانه عرب یکی از مکان‌های معروف این محله بوده که هنوز خیابانی که این قهوه‌خانه در آن قرار داشته است، به نام چهارراه قهوه‌خانه عرب معروف است.
• بوستان وحدت که یکی از بوستان‌های بزرگ مشهد است، بیشترین مساحت محله جلالیه را به خود اختصاص داده و این محله را سبز کرده است.
• پارک موضوعی زیارت که سعی در آموزش آداب زیارت به شیوه نوین دارد در داخل بوستان وحدت قرار دارد.
• محله جلالیه درمانگاه عمومی ندارد، اما بیمارستان امام زمان (عج) در این محله امکانات خوبی دارد. همچنین مرکز بهداشت شماره دو مشهد نیز در محله جلالیه قرار دارد.
• بیشتر مغازه‌های ابتدای بولوار سرخس به فروش موتورسیکلیت و تعمیر آن اختصاص دارد.
• این محله دو دبستان و هفت مسجد دارد.

حدود جغرافیایی

محله جلالیه از میدان شهدای مسجد گوهرشاد یا همان پنجراه پایین خیابان در ضلع جنوب غربی آغاز می‌شود، از یک سو وارد خیابان سرخس می‌شود و سمت چپ آن خیابان را تا پایان پوشش می‌دهد. از سوی دیگر، اما سمت راست بولوار وحدت تا تقاطع وحدت و ولایت را شامل می‌شود. از ابتدا تا انتهای بولوار ولایت نیز سمت شمالی مرز‌های این محله است. محله جلالیه با محله‌های کوی سلمان، رضائیه، پایین خیابان، مصلی و کارمندان اول همسایه است.