مهرآباد؛ محله مهاجرپذیر مشهد

محله مهرآباد تلفیقی از دو مزرعه قدیمی «مهرآباد» و «خدربیک» است. گرچه مزرعه خدربیک از لحاظ پیشینه تاریخی قدیمی‌تر است، مزرعه مهرآباد معروف‌تر بوده است. این مزرعه قدمتی دستکم صد و سی ساله دارد.

اولین بار نام روستای مهرآباد در سفرنامه رکن‌الدوله (سال ۱۲۹۹ هجری قمری) آورده شده است. بر اساس این سفرنامه، نوشته محمدعلی منشی و تصحیح محمد گلبن، مهرآباد دومین مزرعه بعد از دروازه پایین خیابان به سمت راه سرخس بوده است. اولین مزرعه بعد از دروازه پایین خیابان، نوچمن (بوجمهن) و سومین روستا نیز بدرآباد بوده است.

قلعه و اراضی این مزرعه تاریخی اکنون با نام شهرک مهرآباد در سمت چپ بولوار سرخس (خیابان کارگر راضی) و حاشیه شرقی بزرگراه شهید بابانظر واقع شده است. اصل قلعه مهرآباد در اطراف مسجدالرضا (ع) بوده است. اراضی این مزرعه در طول سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ به تدریج ضمیمه مشهد شده است.

مزرعه خدربیک که اکنون با نام «شهرک صدوقی» در محدوده محله مهرآباد قرار دارد نیز مزرعه‌ای قدیمی است که قدمت آن دستکم به سده دوازده قمری می‌رسد.

بنا به کتاب جغرافیای تاریخی شهر مشهد، نوشته مهدی سیدی، یکی از تجار دوره نادری به نام یلداش بیک، «فرزند حاجی امام وردی کوزه‎کنانی» که در سال ۱۱۵۸ قمری رقبات فراوانی را وقف کرده، بخشی از درآمد دو روستای عباس‎آباد تبادکان و حاجی‎نصیر بلوک منیژان را وقف «قنوات خدربیک و خلف بیک ولدان اوقلوبیک شاملو» کرده، تا همواره دایر بمانند و اهالی فقیر محله حسن‌خان در پایین خیابان مشهد بدون پرداخت وجه، از آب آن دو قنات استفاده کنند.

این روستا قبل از انقلاب اسلامی (حدود دهة ۵۵-۴۵) ضمیمه حاشیه مشهد شد. خدربیک اکنون در ابتدای حاشیة چپ جاده مشهد ـ سرخس، کمی پس از میدان شهید عباسپور، در محل شهرک صدوقی واقع شده است.

کوچه شهید فرزین

بافت

محله مهرآباد ۱۷۲ هکتار وسعت و بیش از ۲۲ هزار و ۸۰۰ نفر جمعیت دارد. به طور متوسط در هر هکتار این محله ۱۳۳ نفر سکونت دارند که بیش از دو برابر میانگین شهری است. از آنجا که تنها ۴۶ درصد مساحت محله مهرآباد مسکونی است تراکم نقطه‌ای جمعیت در برخی نقاط به ۶۰۰ نفر در هر هکتار نیز می‌رسد. باغات کشاورزی باقیمانده از قدیم و پارک و فضای سبز بعد از خانه‌های مسکونی بیشترین مساحت محله را به خود اختصاص می‌دهند.

مهرآباد از مهاجرپذیرترین محلات مشهد است. زندگی قومیت‌های مختلف با مذاهب گوناگون در کنار یکدیگر و تعامل آنها با هم از شاخصه‌های مهم این محله است.

بافت جمعیتی محله مهرآباد جوان و پویاست و بیشتر ساکنان آن بین ۲۵ تا ۳۵ سال سن دارند و از آن سو نرخ باروری در این محله نیز بالاست. ظرفیت بسیار بالای جوانان این محله می‌تواند در رشد و توسعه اقتصادی و فرهنگی آن تأثیر خوبی داشته باشد. بیشتر ساختمان‌های محله مهرآباد یک و دو طبقه است و به ندرت می‌توان در آن ساختمان ۳ طبقه یافت، اما بیشتر خیر.

مسجد چهارده معصوم در کوچه کرامت۵۶

امکانات فرهنگی و رفاهی

•  خیابان‌های اطراف فلکه جمعه بازار در بولوار مفتح شرقی شهرک تعمیرگاهی محله مهرآباد است و انواع مغازه‌های جلوبندی، صافکاری و... در این محدوده قرار دارند.
• بیشتر مغازه‌های تجاری محله مهرآباد در محدوده خیابان مهرآباد قرار دارد. این مغازه‌های متنوع از پوشاک تا نیاز‌های روزمره اهالی را تأمین می‌کند.
• مجتمع فرهنگی و مذهبی مهدیه که از حدود سال ۷۸ کار خود را با تشکیل هیئتی توسط چند نوجوان آغاز کرد اکنون یکی از پاتوق‌های فرهنگی و مذهبی فعال محله است که با ۷ کارگروه خدمات متنوعی به مخاطبانش ارائه می‌دهد.
• محله مهرآباد ۶ دبستان دارد.
• گرچه چند بوستان خطی در محله مهرآباد وجود دارد، بوستان مهر یکی از مهمترین پارک‌های این محله است.
•  محله مهرآباد ۹ مسجد دارد که یک مسجد آن متعلق به اهل سنت است.
• این محله یک درمانگاه خیریه‌ای دارد.
• با وجود سکونت تعداد زیادی جوان و نوجوان در این محله، هیچ سالن ورزشی در این محله وجود ندارد.

دسترسی

محله مهرآباد به خطوط مترو دسترسی ندارد. بزرگراه شهید بابانظر و بولوار‌های مفتح شرقی و حر مسیر دسترسی این محله برای تردد خودرو‌های شخصی است. پراکندگی خطوط اتوبوس در این محله چندان مطلوب نیست. خیابان‌های مهرآباد و بولوار شهید مفتح شرقی، بهترین نقشه اتوبوسرانی را در این محله دارند. به طور متوسط از هر نقطه محله تا ایستگاه اتوبوس ۲۰۴ متر راه است.

حدود جغرافیایی

محله مهرآباد از سمت شرق به خیابان کارگر راضی از شمال به بولوار شهید مفتح شرقی از غرب به بزرگراه شهید بابانظر و از جنوب به بولوار حر محدود می‌شود. محله‌های پورسینا، ثامن، حسین‌آباد و امیرآباد در همسایگی محله مهرآباد قرار دارند.