شاخص شرعی حرم امام‌رضا(ع) کجاست؟ 
سفره بچه‌محل‌های امام رضا(ع) در دمشق پهن است 
شاخص شرعی حرم امام‌رضا(ع) کجاست؟
بسیاری از زائران و مجاورانی که در چند دهه اخیر، گذرشان به صحن جمهوری حرم امام‌رضا (ع) افتاده است، حداقل یک‌بار در کنار ساعت خورشیدی میان صحن ایستاده‌اند و محو تماشای خط و نقش‌ها و اعداد حک‌شده روی آن شده‌اند. اما مدتی است در میان ساخت‌وساز‌های حرم خبری از آن نیست.
البته می‌دانیم که ساعت‌های آفتابی وسیله‌ای برای تعیین زمان، به کمک موقعیت مکانی خورشید هستند و قدمت آنها هم به قرن‌ها پیش برمی‌گردد، اما کاربرد اصلی ساعت آفتابی حرم مطهر که از یک سنگ‌مرمر یک‌پارچه و یک شاخص فلزی مثلثی‌شکل ساخته شده است، برای تعیین دقیق قبله است.
قدمت شاخص‌های شرعی در حرم
جواد نواییان‌رودسری، مشهدپژوه و حرم‌شناس، درباره این ساعت خورشیدی می‌گوید: شاخص‌های شرعی در حرم مطهر امام‌رضا (ع) قدمتی طولانی دارند. قدیمی‌ترین شاخصی که درحال‌حاضر در حرم باقی مانده است، مربوط‌به مسجد گوهرشاد است و در میانه مسجد پیرزن واقع شده است. این شاخص برنجی روی ستونی به ارتفاع حدود دو متر و قطر تقریبی نیم‌متر، در قسمت شمال‌شرقی صحن مسجد جامع گوهرشاد واقع شده است و برای تعیین وقت شرعی استفاده می‌شد.
نواییان با تأکید بر اینکه کسی نمی‌داند نخستین‌بار چه زمانی و توسط چه کسی این شاخص در مسجد گوهرشاد نصب شده است، ادامه می‌دهد: روی سمت شرقی شاخص، یک علامت پیکان و عبارت «امتداد محور عالم یا ستاره جدی» کنده‌کاری شده است که نشان می‌دهد نوک شاخص، به‌سمت ستاره قطبی قرار دارد و روی سنگ دایره‌ای کف شاخص هم، خط ظهر شرعی کشیده شده است.
نشانگری مهم بر مبنای علم نجوم
او معتقد است که شاخص فلزی نصب‌شده روی ساعت خورشیدی صحن جمهوری هم با استفاده از روش‌های ویژه مربوط به علم نجوم ساخته شده است.
مشهدپژوه و حرم‌شناس شهرمان توضیح می‌دهد: وقتی که سایه به موازات این شاخص و دقیقا در پشت آن قرار می‌گیرد، یعنی زمان ظهر شرعی به افق مشهد فرارسیده است. جهت شاخص ساعت خورشیدی صحن جمهوری با زاویه ۳۶درجه و ۱۸دقیقه، نشانگر نصف‌النهار دقیق محلی است که از روی حرم رضوی عبور می‌کند. پس این شاخص ویژه به نوعی موقعیت جغرافیایی حرم مطهر را هم روی نصف‌النهار مربوط نشان می‌دهد که در جای خود بسیار دارای اهمیت است و قابلیت تحقیق و بررسی را دارد.
نواییان با اشاره به اینکه این ساعت از لحاظ قدمت نسبتا جدید است، بیان می‌کند: در سال۱۳۶۶ مهندسان آستان‌قدس‌رضوی از روی مطالعات عالمی بحرینی به نام آل‌عصفور، ساختار این ساعت را تهیه کردند و درنهایت محمدصادق رأفتی، معمار سازنده صحن جمهوری‌اسلامی، این بنا را در میانه صحن احداث کرد.
این ساعت اکنون به‌خاطر ساخت و ساز‌های صحن جمهوری اسلامی جمع‌آوری شده است و برای جانمایی جدید آن تصمیم‌گیری خواهد شد.
* این گزارش پنج‌شنبه ۸ آذرماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۷۷ شهرآرامحله منطقه ثامن چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
