بعد از بمب گذاری عاشورای سال ۷۳ در حرم مطهر دفتر امانات حرم رضوی در ورودیها تاسیس شد. با توسعه این دفاتر حالا بعد از گذشت ۳۰ سال خیال زائران از بابت سپردن وسایل به بخش امانات و زیارت بدون دردسر راحت شده است.
حالا این دفاتر که تعطیلی ندارند و رایگان در هر ساعت از شبانه روز به زائران خدمت میدهند، به امانتخانهای تبدیل شدهاند که زائران بدون ذرهای نگرانی داراییشان را به آن میسپارند؛ از پول و طلا گرفته تا موبایل و کیف و چمدان. با همین اعتماد در سال گذشته حدود ۹.۵ میلیون زائر، امانات خودشان را به این دفاتر سپردند.
خبرنگار شهرآرامحله برای نوشتن از چندوچون کار این دفاتر و سرنوشت وسایلی که هیچوقت کسی به دنبالشان نمیآید، پای صحبتهای رئیس اداره امانات و اشیای پیداشده حرممطهررضوی نشست.
مهدی جدی سالهای زیادی از فعالیتش را در حرممطهر گذرانده است. او تاریخ دقیق راهاندازی دفاتر امانات وسایل را خوب بهیاد دارد و میگوید: خرداد ۱۳۷۳ دفتر امانات وسایل حرممطهر راهاندازی و اداره اصلی آن ایجاد شد. سال ۱۳۷۴ هم بخش امانات نقدی و اشیای ارزشمند راه افتاد.
طبق گفتههای او اکنون ۱۵ دفتر متعلق به امانات وسایل، ۹ دفتر از آن اشیای نقدی و ۷ باجه متعلق به اشیای پیداشده است. کل خدمتگزارهای این دفاتر هم ۲۰۴ آقا هستند که در ۳ نوبت فعالیت میکنند. جدی با اشاره به مراجعه ۹.۵ میلیون زائر به بخش امانات در سال گذشته، میافزاید: در امانات وسایل تعداد زائران مرد و زن برابر است، اما در بخش اشیای نقدی و ارزشمند زائران زن ۱۰ درصد بیشتر از مردان امانتی به حرممطهر سپردهاند.
دفتر امانات وسایل در بین همه دفاتر بیشترین مراجعهکننده را دارد. جدی میافزاید: در یکسال گذشته حدود ۷ میلیون زائر به این بخش مراجعه کردهاند و ۸ ونیم میلیون وسیله را به امانت دادهاند. بیشتر وسایلی هم که در این بخش به امانت داده میشود، کیف، ساک، بستههای پلاستیکی و در آخر چمدان است.
براساس توضیحات او زمان نگهداری طبق آنچه پشت قبضهای این بخش نوشته شده، دو تا سه ساعت است، اما بهدلیل طولکشیدن زیارت و رعایت حال زائر بین سه تا چهار روز و حتی تا یکهفته وسایل در دفتر نگهداری میشود. بعد از این مدت، به انبار منتقل میشوند.
آنطور که او میگوید، امانتیهایی که زائران بهدنبال آنها نمیآیند، بیشتر پوشاک و کفش است. جدی با تأکید میگوید که آستانقدس برای همه وسایل جامانده در دفاتر امانات با استفاده از شماره تلفنهمراه ثبتشده، اطلاعات ثبتی در ثبتاحوال و حتی در موارد خاص با همکاری بانکها و پلیس، صاحب امانت را پیدا میکند. درصورتیکه فرد مدنظر از مشهد رفته باشد و قصد بازگشت نداشته باشد، با تمایل خود او وسایل برایش پست میشود.
آنطور که او گزارش میدهد، سالانه حدود ۲ هزار مورد پستی از این اداره به کل ایران برای بازگرداندن وسایل زائران ثبت میشود.
مهدی جدی وقتی حرف از دفاتر امانات نقدی میشود، به مجاورانی اشاره میکند که هنگام رفتن به سفر، پول و طلا و حتی اسنادشان را به این دفاتر در حرممطهر میسپارند.
طبق توضیحات او، در این بخش خدمات شارژ موبایل، بهامانتگرفتن پول، طلا، اسناد و مدارک انجام میشود که در میان آنها ارائه خدمات شارژ با ۳۵۰ هزار مراجعهکننده در سال بیشترین آمار این بخش است.
سالی بیشاز ۲۰۰ هزار قلم پیدا میشود که در بین آنها کفش و پوشاک بیشترین تعداد را دارد
او میگوید: در سال ۲۵۰ هزار زائر و مجاور نیز پول، طلا و اسنادشان را برای نگهداری به دفاتر حرممطهر میسپارند. این وسایل باارزش بعد از گرفتن امضا و اثر انگشت در حضور خود فرد پلمب میشوند و در سامانه ثبت و رسید صادر میشود. ازاینرو در این بخش امکان اشتباه صفر است.
به گفته جدی، مدت نگهداری این وسایل باارزش در دفاتر تا یکماه تعیین شده است. اگر در این مدت فرد مراجعه نکرد، با او تماس میگیرند، اگر پاسخ نداد یا دوباره دنبالش نیامد، دوباره بیست روز دیگر پیگیری میشود. درنهایت به صندوق دفتر مرکزی آن اداره منتقل میشود. در این بخش هم بهمدت یکسال نگهداری و بهصورت مداوم از روشهای مختلف مثل ثبتاحوال، بانکها و... تا رسیدن به خویشاوندان فرد پیگیری میشود تا امانتی بهدست صاحبش برسد.
او میگوید: تعداد افرادی که فراموش میکنند یا بهدنبال این وسایل ارزشمندشان نمیآیند، معدود است. مثلا زائری بود که بهدنبال طلایش نیامد و بعد از کلی پیگیری برای پسدادن آن متوجه شدیم این طلا نذر حضرت بوده و او به این بخش داده است.
آنطور که جدی میگوید، دربخش اشیای پیداشده سالی بیشاز ۲۰۰ هزار قلم پیدا میشود. جدی میگوید: ۱۶۰ تا ۱۷۰ هزار قلم این وسایل شامل عینک، تسبیح، انگشتر، کفش، پوشاک، پول، طلا، موبایل و ارز خارجی است که در بین آنها کفش و پوشاک بیشترین تعداد را دارد. حدود ۳۰ هزار قلم هم مربوط به مدارک است.
این اقلام هم اگر مراجعهکننده داشته باشد، طبق نشانی به او داده میشود، در غیر این صورت، اقلام کمارزش بعداز چندماه نگهداری به انبار منتقل میشوند. مدارک هم با استفاده از سامانههای ثبتاحوال ردیابی میشوند. در اقلام باارزش مثل موبایل هم با همکاری پلیس فتا صاحب آن را پیدا میکنند.
جدی با تأکید بر اینکه حتی کمارزشترین وسایل هم تعیینتکلیف میشوند، میگوید: در دفاتر امانات حتی برای یک کیف ۱۰ تا ۲۰ بار پیگیری میشود تا بهدست صاحبش برسد. درنهایت اگر نتوانیم صاحب وسایل را پیدا کنیم، وسایل کمارزش بعد از سه ماه نگهداری در انبار برای رسیدن دست خیریهها به بنیاد کرامت رضوی منتقل میشوند.
اگر پیگیریها برای پیداکردن صاحب وسایل باارزش هم بینتیجه باشد، بعد از یکسال به بخش حساب صدقات و نذورات آستانقدس منتقل میشود. طبق توضیحات او به طور میانگین طی یکسال ۶۰ هزار از اقلام کمارزش به خیریهها و ۳۰ هزار قلم باارزش به بخش نذورات و صدقات منتقل میشوند.
* این گزارش پنجشنبه ۱۲ اردیبهشتماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۴۵ شهرآرامحله منطقه ثامن چاپ شده است.