نوشته های مرضیه ترابی در سایت مشهد چهره

میرزاصالح‌رضوی، بانی بسیاری از موقوفات مشهور شهر مشهد بود. به‌همین‌دلیل، باید دوران تولیت پدرش میرزامحسن‌رضوی را عصر شکوفا شدن سنت وقف در مشهد بدانیم.

حدود ۱۸۱‌سال پیش، خدربیگ، در فاصله شش‌کیلومتری بارو‌های شهر مشهد به‌عنوان منزلگاهی تلقی می‌شد که کاروان‌های تجاری قادر به اتراق موقت در آن بوده‌اند. این قلعه چنان مستحکم بود که می‌شد روی آن به‌عنوان مکانی امن حساب کرد.

سنگ بنای ایوان ساعت در عهد شاه‌عباس‌یکم صفوی گذاشته شد؛ ایوانی با ارتفاع‌۱/ ۲۴ و دهانه ۹/ ۶‌ متر که آن را در جناح غربی صحن کهنه ساختند. این ایوان از لحاظ آرایه‌ها و تزیینات، یکی از زیباترین ایوان‌های حرم‌رضوی است.

باغ «هشت‌آباد» یا «عشرت‌آباد» امروزی، در میانه این جزیره سبز و در ضلع شمال غربی آن واقع بود و حکایت امروز ما، بخشی از سرگذشت این نگین سبز تاریخ مشهد است.

برخلاف گمان برخی، «تپه‌سلام» مشهد تنها به یک نقطه اطلاق نمی‌شده، بلکه چند تپه وجود داشته که زائران بر فراز آن آداب زیارت را به‌جا می‌آورده‌اند.

تقی‌آباد در میان مزارع مشهوری مانند الندشت و دستجرد، موقعیت کاملا مستقلی داشت. در اسناد، از این مزرعه به‌صورت مستقل نام برده شده است. قدمت بخش مهمی از این اسناد به دوره قاجاریه برمی‌گردد.

باتوجه‌به اینکه سنگ قبر‌های یافت‌شده در اطراف گنبد سبز، مربوط به قرن هشتم و نهم قمری هستند، چنین به‌نظر می‌رسد که باید کاربری گورستان را برای گنبدسبز و اطراف آن، معطوف به همان دوره بدانیم.

حلوائی از روستا‌های قدیمی شمال شرق مشهد محسوب می‌شود که امروزه تقریبا وارد محدوده شهری شده است. وجه تسمیه آن معلوم نیست. واژه «حلوا» معمولا به معنای شیرینی گرفته می‌شود.

کتیبه‌های ایوان عباسی نه‌فقط از حیث تاریخ‌های گوناگون و متنوع در کتیبه‌ها، بلکه از نظر شیوه نگارش و نوع خط نیز تنوع فوق‌العاده‌ای دارد و حتی می‌توان سیر تکامل خط نستعلیق را در آن مشاهده کرد.

امروزه نام دستجرد برای مشهدی‌ها شناخته‌شده نیست و حتی بسیاری از آنها نمی‌دانند که روی اراضی این مزرعه یا روستای قدیمی سکونت دارند. یاقوت حموی در کتاب «معجم‌البلدان» نوشته: «دهکده‌ای در نوغان توس است و آن را دستجرد می‌گویند.»