کوچه های مشهد

"اقبال" به روایت مؤلف کتاب محله
اشرف کیخا 36ساله، کارشناس‌ارشد روان‌شناسی که بیش از 15سال ساکن اقبال بوده است در تحقیقات محلی به جمع‌آوری مستندات شفاهی از دل خاطرات قدیمی‌های محله اقبال پرداخته است. بخش زیادی از مجموعه تألیف‌شده او به‌دلیل علاقه به خانواده‌های شهدا به زندگی آن‌ها در این محله اختصاص دارد.
کوچه باغ سنگی
کوچه دانشگاه۱۱ در محله صاحب الزمان(عج) از گذشته تاکنون به نام های «میرزای ناظر» و «باغ سنگی» معروف بوده است. وجه تسمیه آن، ملک چندهزارمتری حاج عبدالله رضوی ناظر در این کوچه است. او ناظر آستان قدس رضوی بود. این ملک آن قدر بزرگ است که سمت چپ کوچه از ورودی دانشگاه تا انتهای این کوچه را دربرگرفته است. ابتدای کوچه، درست روبه روی یکی از چند درب ورودی ملک میرزای ناظر، مسجدی بنا شده که آن هم ازجمله موقوفات این واقف و خیر به نام است. آب روان در جوی های تمام سنگی که به خانه میرزای ناظر وارد می شده، وجه تسمیه باغ سنگی است.
کوچه حجتی با کالسکه‌های اسب‌دارش رونق داشت
کوچه «حجتی »یا کوچه «درمانگاه» در‌ محله سمزقند را خیلی از قدیمی‌ها می‌شناسند. کوچه‌ای با قدمتی حدود هفتادسال ‍ که به‌واسطه وجود مسجد و درمانگاه حجتی زودتر از دیگر خیابان‌های مشهد رنگ ‌آبادی به خود می‌گیرد. پاگرفتن کارخانه «صابون‌سازی اقبال» در چند متری مسجد و کارخانه «آجرسازی حسین‌باشی» در همان حوالی باعث آمدوشد ‌کارگرها در آن کوچه شده بود. به‌صف‌شدن درشکه‌های تک‌اسبه در حاشیه دیوار کاهگلی باغ حاج عبدالله برای جابه‌جایی کارگرها، بود که بعد ها همین رفت و آمد کارگرها و مردم زمینه ورود نخستین تاکسی به این کوچه را فراهم کرد.
 کوچه آخر «جلال»
قبل از اینکه معابر جلال‌آل‌احمد60 به بعد ساخته شود، خیابان جلال‌آل‌احمد72 شکل گرفت و از آنجا که هنوز کوچه و خیابان‌های قبل آن شکل نگرفته بود، معروف شد به «کوچه آخر جلال» البته برخی اهالی می‌گویند، به «کوچه آخر ایرج» هم شناخته می‌شده است. این معبر اکنون هم آخرین خیابان بولوار جلال‌آل‌احمد در ضلع غربی است که معبری عریض و محبوب سازندگان ساختمان است.
خیابان آیت‌الله بهجت، خیابان انقلابی‌ها
10سالی است که خیابان آزادی مشهد که راه اتصالی چهارراه‌شهدا و ایستگاه راه‌آهن به یکدیگر است، با نام آیت‌الله بهجت شناخته می‌شود. نخستین نام این خیابان شاه‌رضا نو بود که در فروردین سال1358 تابلوهایش به نام آزادی تغییرکرد. گویا با آزادسازی دفتر نیروی پایداری مستقر در آن به‌دست نیروهای انقلاب‌اسلامی در زمستان سال1357، بزرگ‌ترین مرکز وابسته به رژیم پهلوی در هسته اصلی شهر سقوط کرد و درعمل شهر مشهد آزاد شد.
کوچه قدیمی‌ترین مسجد محله
خیلی از اهالی محله اقبال لاهوری، بارها ابتدا تا انتهای کوچه بلند و طولانی اقبال لاهوری1 را طی کرده‌اند. وجود سه مرکز خدماتی دولتی در این کوچه، قرارداشتن قدیمی‌ترین مسجد محله درست در میانه آن و مرکز نیکوکاری امام حسن مجتبی(ع) و کانون فرهنگی مسجد در ادامه‌‌اش و همچنین یک خانه سالمندان، آن را کوچه ای پررفت و آمد کرده است. در این کوچه باریک و طولانی، هنوز می‌توان دیوارهای کاهگل بلند و خانه‌های یک‌طبقه بزرگ و ویلایی به‌جا مانده از دهه60 با آجرهای زرد رنگ‌ورورفته‌ای را دید که در مقابل هجوم آپارتمان‌های بلند مقاومت کرده‌اند و سر پا مانده‌اند.
 امام خمینی(ره)30، کوچه حمام ارگ
کوچه حمام ارگ یا همان کوچه سمسارها یکی از قدیمی‌ترین کوچه‌های شهرمان است که بر تابلو آن امام خمینی(ره)30 حک شده است. حمام ارگ تا دهه70 در ابتدای این کوچه قرار داشته و بعد از تخریب، ساختمانی مرمر به جای آن بنا شده است. آن‌طور که کسبه می‌گویند در گذشته انواع مشاغل شامل نجاری، خیاطی، بنگاه‌های شادی، سماورسازی، کارگاه موزاییک‌سازی و... در این کوچه رونق داشته است و چند آنتیک‌فروشی هم در کنار این مشاغل فعالیت داشتند. اما در دهه70 سمسار‌ها و عتیقه‌فروشی‌ها در این کوچه گرد هم جمع می‌شوند.