عمو ماهی فروش در سناباد!

در ماهی فروشی کوچک ابتدای خیابان سناباد، حدود هفت‌هزار ماهی تزئینی مربوط به رودخانه کشور‌های مختلف آسیا و ایران را خواهید داد. ماهیان آب‌های شیرین و دریا‌های شور، مغازه سیدمحسن شهرستانی را به مستندی زنده از دنیای ماهی‌ها تبدیل کرده است.

ماهیانی که لب شما را به خنده باز خواهند کرد؛ چون لب تمام آن‌ها همیشه به خنده باز است. البته شما در کنار ماهی‌ها، سه‌کاسکوی دوست‌داشتنی خواهید دید که شیرین‌کاری می‌کنند. یک مرغ مینای زیبا هم هست که گاه‌گاهی صدایش بلند می‌شود و لاک‌پشتی تاکسیدرمی‌شده که یار دیرینه آقای شهرستانی است و ۳۰ سالی سن داشته است. 

نکته جالب توجه درباره ماهی و آکواریوم فروشی آقای شهرستانی این است که برادرش سیدجواد، نخستین فردی است که در سال ۱۳۵۵، ماهی‌های تزئینی و آکواریومی را به مشهد می‌آورد و این شغل را به راه می‌اندازد و پس از او برادرش این شغل را ادامه می‌دهد.

در این ماهی‌فروشی، با انواع ماهی آشنا شدیم و سیدمحسن از برخورد مردم با اولین ماهی‌های تزئینی واردشده به مشهد گفت و از سرقت مسلحانه سال گذشته از مغازه‌اش. با ما همراه باشید. 

وارد ماهی‌فروشی که می‌شویم، ناخودآگاه می‌گوییم: هوای اینجا مثل کنار دریاست. هوا رطوبتی است و دانه‌های عرق تمام پیشانی آقای شهرستانی را پوشانده است. اما آن‌ها کاملا به این هوا عادت دارند. گرچه این روز‌ها که به بهار نزدیک می‌شویم، گاه‌گاهی درِ مغازه را باز می‌گذارند و هوا بسیار مناسب می‌شود.

بیشتر ماهی‌ها وارداتی هستند

آنقدر اینجا ماهی وجود دارد که نمی‌دانیم صحبتمان را از کدام ماهی شروع کنیم؛ بنابراین ابتدا درباره بزرگ‌ترین ماهی مغازه که در آکواریوم پشت ویترین قرار دارد، می‌پرسیم. سفره‌ماهی. آقای شهرستانی اشاره می‌کند که این سفره ماهی گران‌ترین ماهی مغازه‌اش است. این ماهی از مالزی و سنگاپور وارد ایران می‌شود.

 بعد هم به ماهی‌های دیسکَس اشاره می‌کند که آن‌ها هم گران‌قیمت هستند و در آب‌های شیرین زندگی می‌کنند.  او می‌گوید: بیشتر ماهی‌های مغازه‌اش وارداتی هستند. ماهیانی که در آب‌های شیرین رودخانه‌های مالزی، تایلند، سنگاپور و... پرورش می‌یابند. اما در ایران ماهی قرمز و یک‌سری ماهی‌های آب‌های شور دریای جنوب، پرورش می‌یابد و خیلی ماهی نداریم.

ماهیان مغازه او به چندنوع اهلی، وحشی، بچه‌زا و تخم‌گذار تقسیم می‌شوند. دراین باره برایمان توضیح می‌دهد: ماهی‌های وحشی و درشت برای آکواریوم‌های بزرگ استفاده می‌شوند. مانند اسکار، پنگوسی، پِرَت‌فیش و ... ماهی‌های تخم‌گذار و بچه‌زا هم ویژه آکوریوم‌های کوچک‌تر هستند.  

پِرَت‌فیش‌های رنگ‌شده

ما را به سمت آکواریوم پِرَت‌فیش‌های زیبا می‌برد. آن‌ها در چندین رنگ هستند. اما یک مدل از آن‌ها زیباتر است. لبانشان قرمز است و روی بدنشان سه‌رنگ زیبا خودنمایی می‌کند. متوجه می‌شویم این ماهی‌ها را رنگ کرده‌اند. به گفته آقای شهرستانی، چون این ماهی‌ها به بیماری‌ها مقاوم هستند، آن‌ها را به این شکل رنگ می‌کنند.

 پرت‌فیش‌ها کاملا بی‌آزار هستند. لب‌های آن‌ها مانند غنچه است و نمی‌توانند ماهیان دیگر را گاز بگیرند. درنتیجه خیلی از خریداران، این ماهی‌های زیبا را برای آکواریوم منزل خود خریداری و در کنار ماهی‌های دیگر نگهداری می‌کنند.

 
حلزون، آکواریوم را پاکسازی می‌کند

مقابل آکواریوم بزرگی می‌ایستیم که آقای شهرستانی با سلیقه خودش آن را با انواع گیاهان زیبای آبی و ماهی‌ها تزئین کرده است. گربه‌ماهی سرحالی هم خودش را به شیشه آکواریوم چسبانده و تندتند مشغول تمیزکردن شیشه‌هاست. میگو‌های بسیار ریزی هم سرخوشانه در نور ملایم آکواریوم این سو و آن سو می‌روند.  

از آقای شهرستانی می‌خواهیم برایمان درباره ماهیان داخل آکواریوم توضیح دهد. او هم می‌گوید: حدود ۱۰ تا ۱۵ حلزون در آکواریوم انداخته‌ام. حلزون‌ها برای آکواریوم‌هایی که گیاه دارند، استفاده می‌شود. آن‌ها روی گیاهان را تمیز می‌کنند، مدفوع ماهی‌ها را می‌خورند و نقش مهمی در پاکسازی آکواریوم‌ها دارند.

۲۰ تامیگو هم برای خوردن جلبک‌های مویی، انداخته ام. جلبک‌های مویی که شبیه مو هستند، روی گیاهان بسته می‌شوند و آسیب می‌رسانند. میگو‌ها آن‌ها را می‌خورند و تمیزشان می‌کنند. دوتا هم گربه‌ماهی مخصوص آکواریوم‌های گیاهی آن داخل است.

او اضافه می‌کند: چند مدل گربه‌ماهی داریم. یک مدل گربه‌ماهی، کف آکواریوم را تمیز می‌کند و یک مدل هم شیشه‌ها و سطوح صاف. او اشاره می‌کند که ۲۰ تا ماهی نئون هم در آکواریوم انداخته است.  

 ماهی‌ها محبت را می‌فهمند

آقای شهرستانی از حال و روز تک‌تک ماهیانش خبر دارد و هر روز سلامت تمام آن‌ها را چک می‌کند. می‌گوید: اگر یکی از ماهیان بیمار باشد، باقی هم بیماری می‌گیرند و ضرر زیادی متحمل می‌شویم. ماهی، مانند نوزاد می‌ماند و باید دائم به آن رسیدگی کرد.

 ما را کنار یکی از آکواریوم‌ها می‌برد که در آن صد‌ها ماهی خوش نقش و نگار در حرکت هستند. از بین آن‌ها یک ماهی بیمار را نشانمان می‌دهد که کناری ایستاده و نمی‌تواند به‌خوبی حرکت کند.  

بعد هم می‌گوید: من تک‌تک ماهی‌ها را به اسم خاصی می‌شناسم، چون مدام به آن‌ها نگاه می‌کنم و مشکلاتشان را برطرف.  

او عاشق کارش است و به قول خودش باید مانند پدری دلسوز، هوای تمام ماهی‌هایش را داشته باشد و به یک اندازه به همه آن‌ها محبت کند و از حال و روزشان باخبر باشد. چون به‌خوبی محبت را درک می‌کنند. می‌گوید: شب‌ها هنگام غذادادن، همه به سمتم هجوم می‌آورند و به خوبی مرا می‌شناسند و خودم از این موضوع لذت می‌برم.  

 فکر می‌کردند ماهی کوکی است

علاقه آقای شهرستانی به شغلش برمی‌گردد به سال‌های دوران دبستان. یعنی زمانی که وارد این کار می‌شود. البته به عنوان شاگرد برادرش. کسی که برای نخستین بار ماهیان تزئینی و آکواریومی را وارد مشهد می‌کند. آن‌هم به دلیل اینکه به حیوانات علاقه‌مند است.

آقای شهرستانی برایمان تعریف می‌کند: سال ۵۵ یا ۵۶ بود که برادرم سیدجواد، برای اولین بار ماهیان تزئینی و آکواریومی را به مشهد آورد. اوایل این ماهی‌ها را از تهران به مشهد می‌آورد، اما بعد‌ها خودش از سنگاپور وارد می‌کرد و در تمام کشور، ماهی پخش می‌کرد.  

به این بخش از صحبت‌هایش که می‌رسد، می‌خندد وخاطره‌ای تعریف می‌کند: مغازه ما در ابتدا طبقه بالای پاساژ فردوسی در چهارراه خسروی بود. روز اولی که برادرم ماهی‌ها را آورد، آنقدر زیاد بودند که مجبور شدیم، دم در پاساژ فردوسی، حراجشان کنیم. خب آن زمان مردم هم خیلی ماهی نمی‌شناختند و می‌گفتند آیا این‌ها ماهی کوکی هستند.    

ماهی سالم دست مردم می‌دهیم

حالا از آن زمان ۴۰ سالی می‌گذرد و برادر کوچک‌تر همچنان این شغل را ادامه داده است. به‌قول خودش هروقت از موضوعی خسته یا دلگیر می‌شود، به مغازه‌اش پناه می‌آورد و با قرارگرفتن در این فضا، حال و هوایش عوض می‌شود.

مشهدی‌ها هم به‌خوبی آقای شهرستانی را می‌شناسند. می‌گوید: هم به خاطر قدیمی‌بودن و هم به‌خاطر ماهی‌های سالمی که به دست مردم می‌دهیم، ما را قبول دارند. ما با تغذیه خوب و درمان مناسب مراقب ماهی‌ها هستیم.

به‌ویژه هنگامی که ماهی‌های تازه می‌آوریم، ابتدا آن‌ها را در فضایی قرنطینه‌مانند نگه می‌داریم تا به محیط جدید عادت کنند. چون آن‌ها از فضا‌های بسیار بزرگ وارد آکواریومی کوچک می‌شوند و باید مراقب بیماری‌های آن‌ها بود و درمانشان کرد.  

شرایط نگهداری ماهی قرمز شب عید

صحبت از بیماری ماهی‌ها که می‌شود از او درباره نگهداری از ماهیان قرمز سفره هفت‌سین می‌پرسیم. می‌گوید: این ماهی‌ها را باید در آب سرد نگه داشت تا عمر بیشتری کنند.

چون آب سرد اکسیژن بیشتری دارد. در این میان وقتی ماهی دهنک می‌زند، یعنی به اکسیژن نیاز دارد و باید با تعویض آب یا اضافه‌کردن آب جدید، به آن‌ها اکسیژن رساند.او اضافه می‌کند: برای تعویض آب هم، یک شب تا صبح بگذارید آب کناری بماند تا کلر آن ته‌نشین شود.  

ماجرای سرقت مسلحانه از ماهی‌فروشی!

آقای شهرستانی به نگهداری از پرندگان تزئینی نیز علاقه‌مند است. در مغازه او چند کاسکو و یک مرغ مینا، سکوت ماهی‌ها را شکسته و فضای شادی ایجاد کرده‌اند. البته جای یک مرغ مینای دیگر خالی است. پرنده‌ای که پارسال در یک سرقت مسلحانه ربوده شد.

آقای شهرستانی فیلمی از مرغ مینای ربوده‌شده برای ما می‌گذارد که به‌زیبایی حرف می‌زند؛ و بعد هم تعریف می‌کند: ساعت سه‌بعدازظهر، زمانی که مغازه تعطیل بوده، موتوری با دوراکب، شیشه را می‌شکنند و مرغ مینا را با قفسش می‌برند.

همان زمان کارگران نانوایی کنار مغازه ما می‌رسند و با دزد‌ها درگیر می‌شوند. در این درگیری، مرغ مینا از قفس فرار می‌کند و می‌رود داخل نانوایی. منتها دزد‌ها با کشیدن قمه برای نانوا‌ها وحشت ایجاد می‌کنند و مرغ مینا را دوباره می‌گیرند و می‌برند.  

* این گزارش شنبه  ۲۱ اسفند ۱۳۹۵در شماره ۲۳۷ شهرآرا محله منطقه یک چاپ شده است.