چهل سال خیرخواهی حسینآقا با تأسیس خیریه رحمت رضاشهر 
محمدعلی چوهدری کوچکترین تصویرساز جهان اسلام است 
از خمیردندان فیل تا مار فرعون؛ آزمایش‌های دانش‌آموزان مشهدی
با خبر شدیم در دبیرستان نمونه دولتی «زنده‌یاد صادقی»، در کنار تجلیل از نخبه‌های علمی این مدرسه، تعدادی از دانش‌آموزان آزمایش‌های مهیج و جالبی را فراهم کرده‌اند. دبیرستانی هوشمند در محله فلسطین که تمامی کلاس‌های آن مجهز به دیتا و دستگاه‌های هوشمند است.
به گفته مدیر دبیرستان زنده‌یاد صادقی، از مهم‌ترین اهداف این مدرسه، نخبه‌پروری و کشف استعداد‌های دانش‌آموزان و به‌کارگیری آن در مسیر مناسب برای دستیابی به آینده‌ای روشن است. راهی این دبیرستان می‌شویم تا از نزدیک، ابتکار و خلاقیت دانش‌آموزان پُرتلاش و مستعد را ببینیم و با دو‌تن از آن‌ها که در جشنواره‌های گوناگون مقام آورده‌اند گفتگو کنیم.
وارد دبیرستان می‌شوم. تکاپو و تلاش دانش‌آموزان، مرا به دوران تحصیل خودم می‌برد. صدای تعدادی از دانش‌آموزان که مشغول بازی فوتبال در گوشه‌ای از حیاط مدرسه هستند، توجهم را جلب می‌کند. گویا زنگ ورزش آن‌هاست. طوری با اشتیاق و سریع به توپ ضربه می‌زنند که انگار زمان کمی برای پایان بازی دارند.
در قسمت دیگری از حیاط یک عده والیبال‌بازی می‌کنند. آن‌ها هم غرق بازی هستند و به اطراف خود توجهی ندارند. به ساختمان اصلی دبیرستان وارد می‌شوم. فضای مدرسه بسیار تمیز و مرتب و زیباسازی شده است. تابلو‌ها و کار‌های عملی دانش‌آموزان در راهرو‌ها با سلیقه و نظم خاصی روی دیوار قرار گرفته‌اند. روی دیوار‌های راه‌پله‌ها هم کاشی‌کاری زیبایی شده است.
دانش همراه با عمل
غلامرضا مالکی، مدیر دبیرستان زنده‌یاد صادقی، کوتاه درباره معرفی مدرسه می‌گوید: ما ۳۵۰ دانش‌آموز داریم که فقط در یک شیفت تحصیلی (صبح) مشغول به تحصیل هستند. تمامی کلاس‌های ما به شکل هوشمند در اختیار این دانش‌آموزان قرار گرفته است.
مالکی با تأکید به اینکه دانش‌آموزان باید بیاموزند که علم را به عمل تبدیل کنند، ادامه می‌دهد: دانش باید با عمل و پرورش ذهن همراه باشد و تلاش ما این است که با ایجاد فضای رقابتی توأم با همدلی و تعاون، این دانش‌آموزان نمونه را به شهروندان، کارآفرینان و ایده‌پردازان نمونه تبدیل کنیم.
او در ادامه صحبتش توضیحاتی را درباره برنامه هفته ملی آزمایش ارائه می‌دهد: از آنجایی که آزمایشگاه‌های مدارس به‌عنوان فضای عملی دروس، در تحقق و شکوفایی خلاقیت نقش بسزایی دارند، سالانه در هفته ملی آزمایشگاه مراسمی برای نمایش استعداد‌ها و تلاش‌های دانش‌آموزان در حوزه آزمایش برگزار می‌کنیم. امسال نیز حدود ۱۰۰ نفر در مراسم برگزاری آزمایش‌های فیزیک، شیمی و زیست شرکت می‌کنند.
مدیر این دبیرستان تأکید می‌کند: اعتقاد ما این است که خلاقیت و نوآوری در آزمایشگاه به وجود می‌آید. اگر دانش‌آموز چیزی را عینی ببیند و لمس کند، قطعا در ذهنش ماندگارتر خواهد بود. در همین راستا دانش‌آموزان مدرسه ما در سال گذشته در ناحیه ۴، مقام دوم آزمایشگاهی را کسب کردند. همچنین در جشنواره خوارزمی ۳ نفر در استان مقام کسب کردند و ۲ نفر به مراحل کشوری راه یافتند.
او ادامه می‌دهد: در سال گذشته نیز ۴۰ طرح و ایده خوب در مدرسه داشتیم که پس از بررسی با دبیران مربوط، ۱۸ طرح به پژوهش‌سرا معرفی شد. سرانجام با همراهی و حمایت‌های پژوهش‌سرا ۵ طرح به استان و ۲ طرح به مرحله کشوری رسیدند.
خمیردندان فیل
نخستین آزمایش با نام «خمیردندان فیل» با ابزار یک استوانه، مقداری آب اکسیژنه، کاتالیزگر (منگنزاکسید) و مقداری مایع ظرف‌شویی برای به دام انداختن گاز توسط تعدادی از دانش‌آموزان حاضر انجام می‌شود.
در ابتدا کاتالیزگر درون استوانه ریخته می‌شود، سپس مایع ظرف‌شویی اضافه می‌شود و درنهایت با اضافه‌کردن آب اکسیژنه واکنش شروع می‌شود و چیزی شبیه کف و بخار از استوانه شروع به خارج‌شدن می‌کند. این آزمایش گرماده است و گاز آزاد شده آن نیز «اکسیژن» است.یکی از آزمایش‌کنندگان تأکید می‌کند باید این آزمایش با مواد کم انجام شود زیرا هر چقدر مواد بیشتر باشد، شدت آن افزایش می‌یابد.
نخستین آزمایش با نام «خمیردندان فیل» با ابزار یک استوانه، مقداری آب اکسیژنه، کاتالیزگر درست شده است
آبشار دود
دانش‌آموزان ۳ بطری خالی آب‌معدنی را آماده کرده‌اند. یکی از آن‌ها توضیح می‌هد: یک بطری تنها یک سوراخ دارد، بطری دوم ۴ سوراخ با ارتفاع‌های یکسان و بطری دیگر ۳ سوراخ با ارتفاع‌های متعدد دارد.
درون همه سوراخ‌ها کاغذی به‌شکل لوله‌ای قرار می‌دهیم. بعد از آتش‌زدن انتهای بیرونی لوله‌های کاغذی دود درون لوله‌ها با شکل‌های متفاوتی به شکل آبشار جریان می‌یابد.با آتش‌زدن کاغذ، دود همانند آبشار پایین می‌آید و به نظر می‌آید آب در حال پایین ریختن است.
مار فرعون
در آزمایش بعدی که به «مار فرعون» معروف است، دانش‌آموزی توضیح می‌دهد: آزمایش مار فرعون شامل پاره‌ای واکنش شیمیایی است که انجام می‌شود: ماده اولیه، جیوه تیوسیانات است که بر اثر حرارت تجزیه می‌شود، سپس کربن‌دی‌سولفید می‌سوزد، هم‌زمان گاز نیتروژن و دی‌سیان نیز پدید می‌آید و در نهایت جیوه سولفید با اکسیژن واکنش می‌دهد. جیوه را که حرارت می‌دهیم به‌شکل ماری روی سطح شروع به جهیدن می‌کند.
حضور در رقابت‌های تربیتی
مدیر آموزش و پرورش ناحیه ۴ مشهد هم در این مراسم حضور دارد.صفیه رکنی در ابتدا ابراز خوشحالی می‌کند از اینکه در جمع دانش‌آموزان کوشا و نمونه‌ای قرار دارد.او آن‌ها را فرزندانم خطاب می‌کند و می‌گوید: این مراسم بهانه‌ای است برای حضورم در جمع شما عزیزان و قدردانی از زحمات همکارانم.
رکنی با اشاره به شعار سال تحصیلی با عنوان «مدرسه زندگی، نشاط و پویایی و عدالت آموزشی» بیان می‌کند: آن چیزی که انتظار داریم این است که در مدارس ما باید درست زندگی کردن آموزش داده شود، شما دانش‌آموزان به‌عنوان سرمایه‌های ایران‌زمین باید آموزش ببینید که چطور درست زندگی کنید و چگونه شهروندان خوبی باشید که برای خودتان، خانواده و جامعه مفید واقع شوید.
او به سطح بالای علم و دانش دانش‌آموزان مدرسه صادقی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: شما دارای بلوغ فکری و رشد اجتماعی مناسبی هستید که این از ظاهرخودتان و فضای مدرسه‌تان به خوبی درک می‌شود، اما نباید از این موضوع غافل شویم که در کنار دانش و علم، رفتار‌های اجتماعی و اخلاقی درست نیز باید تقویت شوند. فارغ از کسب رتبه‌های متعدد برتر علمی دانش‌آموزان، حضور شما در رقابت‌های تربیتی نیز برای ما کفایت می‌کند زیرا به ما ثابت می‌کند که توانسته‌ایم به اهداف خود نزدیک
شویم.
دیر آموزش و پرورش ناحیه ۴ مشهد تأکید می‌کند: جامعه ما به شما جوانان فعال نیاز دارد، بنابراین خواهشم این است که خود را توانمند کنید. یکی از مهم‌ترین راه‌های توانمندسازی مطالعه است. هیچ‌وقت مطالعه علاوه‌بر کتاب‌های درسی را فراموش نکنید که ان‌شاء‌ا... با پناه‌بردن به مطالعه بتوانید از خیلی از آسیب‌ها مصون بمانید.
درآمد گردشگری جایگزین درآمد نفتی
مازیار فکری جوانی ۱۷ ساله است که در پایه دوازدهم رشته ریاضی‌فیزیک درس می‌خواند. البته خودش می‌گوید که یک‌سال را جهشی خوانده است.
سال گذشته طرحی با عنوان «اکوتوریسم و ژئوتوریسم» را با هدف معرفی بوم‌گردی ایران با تأکید بر خراسان کهن طراحی می‌کند که در آن به معرفی مناطق گردشگری ایران می‌پردازد. این طرح در استان داوری می‌شود و پس از کسب مقام اول استانی به مرحله کشوری جشنواره خوارزمی راه پیدا می‌کند.
او درباره طرحش می‌گوید: به‌شدت به عکاسی علاقه دارم و به همین دلیل تصمیم گرفتم که مجموعه‌ای از عکس‌های ایرانگردی‌ام را برای معرفی مکانهای خاص و بکر در قالب طرحی با مقاله‌ای حدود ۳۰ صفحه‌ای ارائه دهم. این طرح به کسب درآمد گردشگری جایگزین درآمد نفتی اشاره می‌کند. در همین راستا ۲۵ عکس به جشنواره معرفی کردم که ۱۴ عکس برگزیده شد.
فکری با بیان اینکه هدف جشنواره خوارزمی شناسایی دانش‌آموزان فعال و تبدیل آن‌ها به کارآفرینان برتر و اشتغال‌زایی است، ادامه می‌دهد: مراحل کشوری آن نیز عبارت‌اند از: غیرحضوری، حضوری و نهایی که مجموعه عکس من تا مرحله غیرحضوری کشوری رسید.
او به توضیح سختی‌های کارش در ارائه طرح می‌پردازد و یادآور می‌شود: ساعت‌ها و حتی روز‌هایی را برای رسیدن به مکانهای ناب پیاده‌روی می‌کردم تا بتوانم از آنجا عکاسی کنم. از جمله سوژه‌های عکاسی‌ام می‌توانم به روستای شترسنگ در خراسان، منطقه تمساح گاندو و گل‌فشان‌های چابهار و قبرستان خالد نبی در گلستان اشاره کنم.
این دانش‌آموز پُرتلاش تاکنون ۲۴ مقام استانی و کشوری در رشته ورزشی شنا، ۳ مقام تئاتر، رتبه برتر ناحیه در المپیاد علوم، رتبه دوم ناحیه در رشته عکاسی، مقام کارآفرین نمونه و رتبه اول استانی در جشنواره خوارزمی را کسب کرده است و پیشینه موفقی را در کارنامه دوران تحصیلش به ثبت رسانده است.
غلط‌گیر خط بریل
دانیال عندلیب هم در پایه دوازدهم ریاضی‌فیزیک دبیرستان نمونه دولتی زنده‌یاد صادقی مشغول به تحصیل است. متولد سال ۱۳۸۰ است که با تماشای فیلم سینمایی «رنگ خدا» ایده جالبی به ذهنش می‌رسد. مدت‌ها تلاش و پرس‌وجو می‌کند تا با شیوه نگارش و استفاده از خط بریل نابینایان آشنا می‌شود و بالأخره راهکاری برای پاک‌کردن اشتباهات این خط پیدا می‌کند.
او درباره جزئیات طرحش می‌گوید: وقتی در فیلم رنگ خدا بازیگر نابینا را دیدم که با خط بریل درس می‌خواند به ذهنم رسید که بفهمم آیا این خط پاک‌کن و قلمدان هم دارد یا نه؟ و آیا اشتباهات خط بریل را می‌توان بدون گذر از مستطیل‌های ۶ نقطه این خط پاک کرد یا نه؟ بعد از بررسی‌هایی که داشتم متوجه شدم چنین امکانی وجود ندارد. به همین دلیل به فکر ابداع این ۲ وسیله افتادم.
عندلیب ادامه می‌دهد: با کمک پدرم که از تراشکاران و قالب‌سازان قدیمی مشهد است، شروع به ساختن قلمدان و وسیله کوچکی به‌عنوان غلط‌گیر کردیم. طراحی ایده و بخش تئوری آن برعهده خودم بودم و پدرم مرا در ساخت همراهی کرد. جنس غلط‌گیر در ابتدا تفلون بود، اما به‌دلیل رعایت اصول زیست محیطی تصمیم گرفتم جنس آن را به آلومینیوم تغییر دهم که خوشبختانه مورد تأیید سازمان حفاظت محیط زیست استان قرار گرفت.
او با بیان اینکه این طرح توانست مجوز‌های لازمش را کسب کند، بیان می‌کند: طرح بعد از به دست آوردن رتبه یک استانی به مرحله حضوری کشور رسید و مورد داوری داوران این مرحله قرار گرفت، اما متأسفانه در آن مرحله باقی ماند و از من خواستند که شکل ترکیبی (قلمدان و غلط‌گیر) آن را بسازم که خوشبختانه در مدت کوتاهی آن را ساختم و آماده ارائه آن در جشنواره امسال هستم.
عندلیب که اکنون به فکر ثبت اختراعش است توانسته با کمک خانم موسویان (مدیر پژوهش‌سرای رویان) اقدامات اولیه ثبت اختراع را انجام دهد. او نیز تاکنون در لیگ پینگ‌پنگ جام رمضان رتبه اول جوانان، در مسابقات پینگ‌پنگ ناحیه رتبه سوم و در مسابقات محلات بسیج گلبهار رتبه دوم انفرادی و نخست تیمی را کسب کرده است.
* این گزارش شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۷ در شماره ۳۱۶ شهرآرا محله منطقه یک چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
