محله فلسطین؛ کاخی که فروریخت

تاریخچه

خیابان فلسطین، اصلی‌ترین معبر محله فلسطین است که پیش از انقلاب اسلامی «کاخ» نام داشت. به‌احتمال زیاد این نام‌گذاری به نزدیکی این خیابان به باغ ملک‌آباد و کاخ شاه که در آن واقع شده بود، ارتباط داشته است. تا چند سال بعد از انقلاب اسلامی معبر کاخ، خاکی بود و وسط آن کالی بزرگ بود که آب از آن عبور می‌کرد.

تا چند سال بعد از انقلاب اسلامی میدان فلسطین تقاطع کوچکی بود که به معبر هشت‌متری خیابان کاخ (فلسطین فعلی) راه داشت. آن زمان جمعیت این محله بسیار کم بود و در معبر اصلی به‌صورت پراکنده خانه و مغازه بود. مغازه‌ها به کاروکسب‌های سنتی مانند نانوایی، در و پنجره‌سازی، بقالی و شغل‌های دیگر اختصاص داشت.

بیشتر معابر خاکی بودند و تابلویی نداشتند. مسجد قبا تنها نشانه این محله برای آدرس‌دهی بود. در دهه ۵۰ و اوایل دهه ۶۰ خودرو زیادی از خیابان فلسطین عبور نمی‌کرد و، چون انتهای فلسطین به‌سمت دستغیب مسدود بود، فقط کسانی که در این محله ساکن بودند، از این معبر عبور می‌کردند.

بسیاری از زمین‌های این محله متعلق به آستانه بود و برخی از این زمین‌ها را آستانه به کارمندان خودش داده بود و تعدادی دیگر از زمین‌ها را کارمندان ارگان‌های دیگر خریده بودند و در آن سکونت داشتند. بیشتر قطعه‌بندی فرعی‌های این محله ۲۵۰ متری بود. برخی که توان مالی خوبی داشتند، دو قطعه می‌خریدند و خانه‌های بزرگ‌تری می‌ساختند.

بافت

فلسطین امروز یکی از محلات برخوردار مشهد محسوب می‌شود که بافت عمده آن را مسکونی، تجاری و آموزشی تشکیل می‌دهد. نرخ باسوادی این محله بیش از ۹۸ درصد است و بیشتر خانواده‌های ساکن در آن سه‌نفره هستند.

بیشتر ساکنان این محله را جوانان ۲۵ تا ۴۰ ساله تشکیل می‌دهند. گرچه محله فلسطین در جوار باغ ملک‌آباد قرار دارد، این محله از لحاظ فضای سبز  وضعیت مطلوبی ندارد.

بیشتر خانه‌های محله فلسطین آپارتمان‌های بلندتر از چهارطبقه است، بااین‌حال هنوز خانه‌های ویلایی نیز به تعدادی چشمگیر به‌ویژه در حاشیه بولوار ملک‌آباد به چشم می‌خورد.

دسترسی

این محله از جهت جنوبی در بولوار ملک‌آباد به ایستگاه‌های فلسطین و خیام از خط یک قطارشهری دسترسی دارد. ارتباط از این محله به بسیاری از شریان‌های اصلی شهر مشهد آسان است. میانگین فاصله زمانی از هر نقطه محله فلسطین تا ایستگاه اتوبوس ۳ دقیقه و ۴۷ ثانیه است.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• مسجد قبا قدیمی‌ترین مسجد این محله است که در مشهد شناخته‌شده است و بسیاری از مردم مشهد مراسم عزاداری‌شان را در آن برگزار می‌کنند.  
• مسجد المهدی با امکاناتی مانند کتابخانه و کانون فرهنگی یکی از پاتوق‌های مذهبی‌فرهنگی محله است.
• فروشگاه‌های صدف و شهرما مراکز مناسبی برای خرید اهالی محله است که مخاطبانی از سایر نقاط شهر نیز دارد.
• محدوده بین بولوار خیام تا فلسطین ۱۸ به «ریس» مشهور است. بسیاری از ماشین‌های لوکس مشهد در روز‌های تعطیل به این خیابان می‌آیند. بسیاری از مزون‌ها و برند‌های مشهور مشهد نیز در این خیابان حضور دارند.
• هتل ثامن‌الحجج (عج) که به نیرو‌های انتظامی اختصاص دارد، در این محله قرار دارد.
• دانشگاه امام‌رضا (ع) در نبش میدان فلسطین نیز یکی از مراکز آموزشی مهم این محله است.
• راسته پرده‌فروشی، کاغذدیواری و کابینت آشپزخانه در خیابان اصلی فلسطین قرار دارد.
• محله فلسطین سه دبستان و سه مسجد دارد. این محله فقط یک بوستان دارد و هیچ درمانگاهی ندارد.

حدود جغرافیایی

فلسطین امروز از محله‌های پرتردد شهر به‌شمار می‌آید و شامل بولوار فلسطین و فرعی‌های زوج آن و خیابان‌های نسترن، فرهاد، هوشیار و قدس می‌شود. این محله از سمت غرب به بولوار خیام، از شمال به بولوار دستغیب، از شرق به بولوار فلسطین و از جنوب به بولوار ملک‌آباد می‌رسد.

همسایگان این محله نیز عبارت‌اند از محله‌های سجاد، ارشاد، آبکوه، راهنمایی و باغ ملک‌آباد.