هنر احمد بابایی روی دیوارهای شهر

نگاه آرامی دارد. با او که هم‌کلام می شوی گرمای وجودش را می توانی با اولین کلامش حس کنی. نقاشی دیواری سه بعدی در بولوار معلم بهانه ای شد تا به سراغ احمد بابایی، نقاش توانمند شهرمان برویم. نقاش توانمندی که در آینده از او بیشتر خواهید شنید.

این گفتگو گوشه‌ای از هم‌صحبتی با این هنرمند نقاش است.

اهل کجاست؟

ساکن محله دانش‌آموز مشهد و نقاش همین نقاشی دیواری باغ گل هاست. می‌گوید «احمد بابایی هستم. متولد ۱۳۵۷، ساری. کارشناسی گرافیک دارم و از بچگی علاقه خاصی به نقاشی داشتم. آن‌قدر که خانواده‌ام این را در دوران مدرسه، به مدیران و مربیان گفته بودند. همان دوران به کلاس نقاشی رفتم و چند سال بعد هم عازم تهران شدم.

سال ۱۳۸۴ به سفارش یکی از دوستان، برای یک سال  به مشهد آمدم تا با عنوان نقاش دیواریِ بوستان‌ها مشغول به‌کار شوم که نمک گیر امام‌رضا (ع) شدم و ماندم. درحال حاضر در حوزه المان، نقاشی دیواری، فضای سبز و طراحی آب‌نما، میدان و مجسمه با شهرداری همکاری می‌کنم.

شاگرد استادان بزرگی، چون استاد سهرابی (خالق اثر سلام) هستم و در المان سلام، عکاس و ... هم به‌عنوان شاگرد در کنار او حضور داشته‌ام.»

نقاشی سه بعدی کار می کنم 

از از نقاشی هایش که بپرسید سر حرف را می‌گیرد که نقاشی سه‌بعدی کار می‌کنم. سبکی که به‌تازگی وارد حوزه شهری شده و به‌دلیل همین تازگی، طبیعتاً کمتر اجرا شده است، اما تا پایان سال جاری چند کار خوب در شهر اجرا خواهیم کرد.

دو نقاشی سه‌بعدی در معلم ۷۳ و دانشجو ۹ کار من است. در شهرداری منطقه ۹، ۷ و ۱۱ نقاشی‌های دیواری زیادی انجام شده است. درحال حاضر در منطقه یک و خیابان احمدآباد هم درحال اجرای نقاشی دیواری سه‌بعدی هستیم.

بهترین نقاشی من 

نقاش همه نقش هایش را دوست دارد. همین است که او هم می گوید« عمرم رابرای همه آن‌ها گذاشته‌ام، اما نقاشی بولوار معلم را چون بازخورد خوبی داشت و مورد استقبال مردم هم قرار گرفت، دوست دارم.

جدای از همه این‌ها این نقاشی را وقتی کشیدم که روزه داشتم و این حس دیگری داشت، طوری‌که هر وقت از این نقطه شهر عبور می‌کنم، حال خوشی دارم.

کاری هم در ساختمان شورای شهر اجرا کردم که اولین کار اجرایی ما در حوزه نقاشی سه‌بعدی بود. این کار در سال ۹۰ انجام شد و متأسفانه به دلایلی که نمی‌توانم بازگو کنم، این کار خوب را پاک کردیم.

البته سفارشی برای مقابل شهرداری مرکز هم داریم که آن کار را جبران خواهد کرد، چون کمی در مخدوش‌کردنش عجله کردم و زود تصمیم گرفتم.

مطلب مرتبط بسیاری از نقاشی دیواری‌های مشهد هنر سعید عمرانی است

مشهدی نیستم اما محله‌ها را خوب می‌شناسم

تعریف می کند : من اگرچه مشهدی نیستم، اما شناخت خوبی درباره محلات مختلف شهر در این چند سال به‌دست آورده‌ام. این دیوار با توجه به قرارگرفتن در کنار باغ گل‌ها و فضای سبز کنارش این چنین طرحی را می‌طلبید.

از سوی دیگر با توجه به فضای موجود روی این دیوار برای نقاشی و سنگ‌های اطراف آن تنها یک نقاشی سه‌بعدی می‌توانست پاسخ‌گوی این کار باشد. درطول اجرا همواره به‌دنبال هماهنگی رنگ‌ها با فضای اطراف بودم تا بتواند تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد.

مدت زمان کوتاهی است که از نقاشی دیواری سه بعدی در مدیریت شهری استفاده می‌شود

می‌گوید: مد در این رابطه بی‌تأثیر نیست، اما باید گفت که هنر دو بعد و قسمت دارد.

هنر برای هنر و هنر برای جامعه و مردم. در قسمت هنر برای جامعه  این‌گونه است که مردم عموماً به کارهایی علاقه دارند که به واقعیت نزدیک باشد. کارهای سه‌بعدی هم به‌دلیل اینکه پا را فراتر از نقاشی گذاشته و به واقعیت نزدیک‌تر است، بیشتر با استقبال عمومی مواجه می‌شود.

آن‌طور که شما با دیدن یک نقاشی دیواری سه‌بعدی روی یک دیوار به این فکر می‌کنید که این حقیقت است یا نقاشی!

دیوارهای دیروزی، دیوارهای امروزی 

قدیم‌ترها خیلی از دیوارها با ظاهر نازیبا و خشن، چهره‌ای از یک شهر ماشینی و تند را به مردم ارائه می‌کردند، این حرف های نقاش محله ماست که می گوید: اما امروزه بسیاری از این دیوارها نقاشی‌های زیبایی دارند.

در کالبد شهری نقاشی‌های دیواری به‌دنبال آرامش‌بخشی و بیان مفهوم‌های شهری و دینی هستند

در کالبد شهری نقاشی‌های دیواری به‌دنبال آرامش‌بخشی و بیان مفهوم‌های شهری و دینی هستند.

هدف از نقاشی دیواری تنها زیباسازی نیست. در قانون رنگ‌شناسی آنچه مهم است، تکیه به این نکته است که شما اگر در یک شهر گرم سکونت دارید، سعی کنید از رنگ‌های ملایم و سرد بیشتر استفاده کنید تا به تعادل رفتاری نزدیک شوید یا برعکس در شهرهای سرد از رنگ‌های گرم بیشتر استفاده کنید.

رنگ‌های محیط شما به‌طور مستقیم بر روان شما تأثیر می‌گذارد و شما می‌توانید این تأثیر روانی را در خودتان احساس کنید. برخی رنگ‌ها شما را به نشاط و برخی به کسالت نزدیک می‌کنند، همان‌طورکه برخی رنگ‌ها شما را به تفکر وادار می‌کنند و برخی دیگر موجب افزایش اشتهای شما برای غذا خوردن می‌شوند.

متولیان حوزه نقاشی در مشهد به این نتیجه رسیده‌اند که دانشگاه باید وارد این حوزه شود و کار را علمی کنند؛ مثلا در مناسبت‌های ویژه از رنگ‌های خاص و تأثیرگذارتری استفاده کند.

یک مشهد و این همه تغییر

به‌عنوان یک نقاش فکر نمی‌کردم که نقاشی در ایران و مشهد روزی به این سمت گرایش پیدا کند. به همه ثابت شد که مردم ما شعور فرهنگی و درک بصری بالایی دارند و تفاوت کار خوب و بد را تشخیص می‌دهند.

درحال حاضر فکرکردن به دغدغه‌های روزهای ابتدایی تشکیل خانه هنرمندان مبنی بر مخدوش‌کردن و پاک‌کردن نقاشی‌ها خنده‌دار شده است و هیج کجا چنین اتفاقی نمی‌افتد.

من نه به‌عنوان یک مجری کار نقاشی، بلکه به‌عنوان یک بیننده از کار همکارانم در همه نقاط شهر لذت می‌برم. 

نقاشی دیواری ارتباط خوبی بین مردم و نقاشی برقرار کرد و یگ کام به آن‌ها نزدیک‌تر شد، اما نقاشی سه‌بعدی یگ گام فراتر رفته و نوع جدیدی از نقاشی و هنر را به مردم نشان می‌دهد.

همه چشم‌ها به سمت مشهد است

کارهای هنری که در چند سال گذشته در حوزه حجم و نماد و نقاشی دیواری در مناسبت‌های گوناگون صورت گرفته است موجب غرور بسیاری از شهروندان مشهدی شده و تأثیرات روانی مثبتی به‌همراه داشته است.

از سوی دیگر این حرکت در مشهد موجی را در کشور ایجاد کرده است که بسیاری از زائران مشهد این موضوعات را از شهرداری‌های محل سکونت خود مطالبه کرده و آن‌ها هم از مشهد به‌عنوان پایلوت در این موضوعات برای جواب‌گویی به شهروندانشان درخواست همکاری کرده‌اند.

نقاشی، زنده کردن خاطره هاست

نقاشی دیواری در دوره‌های رنسانس به سفارش کلیساها و مراکز دینی مورد استفاده قرار گرفته است. در ایران هم این موضوع به سمت مراکز مذهبی و امامزاده‌ها و مساجد کشیده شده است.

اما این موضوع در دوره جدید نقاشی دیواری به جایگاهی رسیده است که نقش مهمی در مدیریت شهری و کنترل و مهار تنش‌ها دارد که باتوجه به روحیات فرهنگی و اعتقادات ساکنان آن شهر صورت می‌گیرد و نقش مهمی در فرهنگ‌سازی ایفا می‌کند.

درحال حاضر شهرداری مشهد توانسته با این حرکت هنری نقش مهمی در فرهنگ شهری مشهد و کشور داشته باشد.

ارائه نماد چرخ خیاطی و تاریخ و گذشته نهفته در این نماد و نمادهایی مانند دوچرخه پدری و ترازو ... از این نمونه است که در مشهد و دیگر شهرهای ایران تأثیر خود را گذاشته است و یک نوستالوژی برای زنده‌کردن خاطره‌هاست که با فرهنگ و تاریخ پیوند محکم‌تری برقرار کرده است.

اگر دقت کنید می‌بینید که این یکی از راه‌های مقابله با تهاجم فرهنگی است و چون این آثار به‌صورت اکادمیک و زیر نظر استادان دانشگاه طراحی و اجرا می شود، در پایین‌آوردن بار روانی شهروندان جامعه بسیار مؤثر است.

هنرمند از مردم جدا نیست 

گفتن از نقاشی را دوست دارد وی می گوید:  هنرمند جدا از مردم نیست و از دل همین مردم است. شهرداری مشهد این فضا را در اختیار ما گذاشته که بتوانیم کارهایمان را ارائه دهیم و در فضایی دوستانه با سازوکار مناسب بتوانیم خودمان را نقد کنیم.

هنرمندان بسیاری بوده‌اند که در حد تابلوی چند اثر در گالری‌ها محدود شده‌اند، اما این سازوکار خوب هنرمندان را به جامعه پیوند زده است و هنرمندان از این موضوع بسیار خوشحالند.

متولی کار هنر در شهر اداره دیگری است که شهرداری کم‌کاری آن‌ها را به دوش کشیده و هنر را وارد جامعه کرده است و هنرمندانه توانسته این همدلی را به‌وجود بیاورد و در مدت زمانی کوتاه پایلوت تمام کشور شده است.  

تا پیش از این هنر در تهران و اصفهان بود و این کار بزرگ مشهد را از صفر به جایگاهی رسانده است که شهرهای دیگر از ما الگوبرداری می‌کنند و مشاوره می‌گیرند. مهندس پژمان، شادکام و تیمشان واقعا کار بسیار بزرگی انجام دادند که جای تشکر دارد.

بابایی ادامه می دهد: مشهد پیش از این تنها مکان زیارتی بود، اما امروزه یک پایگاه هنری نیز تلقی می‌شود. زائران دیگر به زیارت تنها اکتفا نمی‌کنند و بدون شک همه شهر را خواهند دید.

امیدواریم این جریان همچنان در حوزه مدیریتی شهر ادامه داشته باشد، چون تازه به جاهای خوب و مهم این کار نزدیک شده‌ایم. ایرادها و کارهای ضعیف و نقاط ضعف از زبان مردم شنیده شده و دوره خطا تمام شده است و بهترین آثار پس از این در شهر باید نمایش داده شود.

* این گزارش پنج شنبه، ۴ مهر ۹۲ در شماره ۷۱ شهرآرامحله منطقه ۱۱ چاپ شده است.