امیریه ۳۷ شهر چهار‌هزارنفری 
۸ دهه از زندگی حاج عباس ربانی در چهاربرج 
۳۰ سال آشپزی رایگان برای هیئت‌های مشهد
حرفه آشپزی شاید کار چندان‌سختی به نظر نیاید، اما وقتی بخواهی غذای نذری، آن‌هم برای بیش از پانصد نفر بپزی، قضیه کمی فرق می‌کند. باید در کارَت مهارت داشته باشی تا بتوانی به‌خوبی از پسِ تهیه غذای هیئت یک محله برآیی. «سید حسن رئیس‌السادات» ۴۹ساله ساکن محله پنجتن آل‌عباست که آشپزی هیئت باب‌الحوائج (ع) محله‌اش را برعهده دارد. او خدمت به عزاداران امام‌حسین (ع) را سعادتی می‌داند که نصیبش شده است. طعم خوش غدایش باعث شد تا به سراغش برویم و حرف‌هایش را درباره حرفه‌اش و فعالیت‌هایش بشنویم.
ساعاتی به ظهرعاشورا مانده است. آقاسید در حیاط مسجد قائمیه در محله پنجتن آل‌عبا به‌همراه دو نفر از هم‌محله‌ای‌هایش در حال آماده‌سازی شام هیئت هستند. حدود سی سال است برای مساجد و هیئت‌ها بدون هیچ چشمداشتی آشپزی می‌کند و چندسالی هم می‌شود آشپزهیئت باب‌الحوائج (ع) و مسجد قائمیه را برعهده دارد.
او درحالی‌که به چگونگی مهارتش در حرفه آشپزی اشاره می‌کند، می‌گوید: «مرحوم پدرم روحانی بود و در بسیاری از مساجد منبر و سخنرانی می‌کرد؛ ازطرفی آشپز‌های مساجد من را می‌شناختند. در نوجوانی علاقه زیادی به آشپزی داشتم. به یاد دارم در مناسبت‌های مذهبی به مساجد محله‌ام واقع‌در محمدآباد می‌رفتم و در کنار آشپزی، کار‌های جزئی مثل شستشوی سیب‌زمینی، پوست‌کندن پیاز و... را هم انجام می‌دادم؛ ضمن اینکه دقت می‌کردم ببینم آشپز هیئت چه کار‌هایی انجام می‌دهد تا با فوت‌وفن آشپزی‌اش آشنا شوم و کم‌کم در کارم مهارت پیدا کردم. حالا خداراشکر سی سال است که آشپز هستم و همه زندگی‌ام را از همین کار و برکات آن دارم.»
هیزم برای درست‌کردن اجاق
فعالیتش درکنار آشپز‌ها در مساجد مختلف باعث شده بود تا حرفه آشپزی را به‌خوبی یاد بگیرد. پس با گذشت زمان مسئولیت پخت غذای نذری مسجد و هیئت محله‌اش را برعهده گرفت. احمدی می‌گوید: «۳۰سالی می‌شود که غذای نذری برخی هیئات را می‌پزم. فراموش نمی‌کنم؛ گذشته امکانات حالا را نداشتیم. از اجاق‌های چندشعله و فشارقوی خبری نبود. برای پختن غذا ناچارا با آجر، اجاق درست می‌کردیم و با روشن‌کردن هیزم غذا را می‌پختیم. تهیه چوب برای هیزم و دودی که از سوختن چوب تولید می‌شد، مشکلات بسیاری داشت. دودش برای ما بود و لذتش برای کسانی که از آن غذا میل می‌کردند.»
مدتی نگذشت که اجاق‌ها جای خود را به کپسول‌های گاز دادند. آقاسید با اشاره به این موضوع می‌گوید: «کپسول‌ها هم سختی خودش را داشت. تهیه چندین‌کپسول آن‌هم در روز‌های ماه محرم که اغلب اهالی و هیئت‌ها یا مساجد غذای نذری می‌پختند، کار سختی بود. از چند روز مانده به پخت غذا، چندین کپسول پر آماده می‌کردیم تا هنگام آشپزی دچار مشکل نشویم.» او از امکاناتی که این‌روز‌ها برای آشپزی وجود دارد، راضی است و می‌افزاید: «اجاق‌های چندین‌شعله و فشارقوی و همچنین گاز شهری، بسیاری از مشکلات آشپزی را حل کرده است. حالا دیگر دغدغه هیزم یا تهیه تعداد زیاد کپسول گاز را نداریم.»
نیازمندان محله در اولویت اصلی
آشپز هم‌محله‌ای چندسالی است که در ایام ماه محرم، هرروز غذای بیش پانصد نفر را تهیه می‌کند. وقتی از او می‌پرسیم که تهیه غذا آن‌هم برای این‌تعداد، کار سختی نیست، در پاسخمان می‌گوید: «شاید در روز‌های دیگر این کار سخت به نظر آید؛ اما در ایام محرم و عزاداری ائمه (ع)، لطف و عنایت امامان و ائمه (ع) باعث می‌شود تا کار راحت به نظر آید.»
آقاسید معمولا غذای نذری هیئت محله‌اش را با کمک دوسه نفر از اهالی می‌پزد و تاکنون هیچ‌وقت پیش نیامده که غذایش خراب شود. او می‌گوید: «همیشه سعی کرده‌ام وقتی آشپزی را شروع می‌کنم، باوضو باشم و وقتی مواد اولیه را به اندازه و بجا اضافه کنیم، مشکلی پیش نمی‌آید؛ البته، چون غذای نذری به نیت ائمه و معصومین (ع) پخته می‌شود، لطف و عنایت آنها باعث می‌شود مشکلی پیش نیاید.» هیئت باب‌الحوائج (ع) علاوه‌بر روز تاسوعا و عاشورا، چندروزی از دهه اول و دوم محرم را غذای نذری می‌دهد.
ادویه‌ای که به این غذا می‌زنم، به غذا‌های دیگر هم می‌زنم؛ اما با عنایت ائمه (ع) غذای نذری خوشمزهتر می‌شود
نقش بانوان در تهیه غذای نذری
در محله معمولا همه سعی می‌کنند به تهیه غذای نذری کمک کنند. آقاسید با اشاره به این موضوع می‌گوید: «عده‌ای با دادن گوسفند یا گوساله نذری در تهیه غذا سهیم می‌شوند. برخی در تهیه مواد اولیه و آماده‌کردن اجاق و پخت‌و‌پز کمک می‌کنند.»
بانوان مسجدی هم هم در تهیه غذای نذری نقش دارند. او به وظایفی که معمولا بانوان انجام می‌دهند، اشاره می‌کند و می‌گوید: «معمولا کار‌هایی مانند پاک کردن برنج، لپه، سبزی و خردکردن پیاز و... را بانوان برعهده می‌گیرند.» حتما شما هم متوجه عطر و طعم ویژه غذا‌های نذری شده‌اید. آشپز هم‌محله‌ای در‌این‌باره می‌گوید: «ادویه‌ای که به این غذا اضافه می‌کنم، به غذا‌های دیگر هم می‌زنم؛ اما با عنایت و توجه ائمه (ع) غذای نذری خوشمزهتر می‌شود.»
آقا سید که به حضرت ابوالفضل (ع) ارادت خاصی دارد، می‌گوید: نوکری برای ائمه در موفق‌بودن زندگی نقش بسزایی دارد. خداراشکر با توسل به حضرت ابوالفضل (ع) فرزندان صالح و همسر دلسوزی نصیبم شده است که زندگی در کنار آنها برایم لذت‌بخش و با آرامش است.
آقاسید که یکی از اعضای فعال پایگاه بسیج قائمیه به‌شمار می‌رود، در برنامه‌های اردویی نیز آشپزی را برعهده دارد. او خاطره‌ای از یکی از اردو‌های خود این‌طور تعریف می‌کند: چندی‌قبل به‌اتفاق نوجوانان بسیجی به زیارت امامزاده عبدالعزیز (ع) در روستای ده‌سرخ واقع‌در پنجاه‌کیلومتری شهر مشهد رفتیم. بچه‌ها مشغول سرگرمی‌های خود بودند.
مشغول آماده‌کردن ناهار بودم که متوجه شدم آشپز امامزاده بنا به دلایلی غیبت دارد و کسی نیست ناهار خادمان و میهمانان را تهیه کند. همان‌جا دست‌به‌کار شدم و برای ناهارشان قورمه‌سبزی درست کردم. مسئول آن آستان از آشپزی من خوشش آمد و درخواست کرد تا برای همیشه در آنجا مشغول‌به‌کار آشپزی شوم؛ ولی، چون مسئول حراست چند کارگاه تولیدی هستم، نتوانستم آ ن پیشنهاد را قبول کنم.
سید اسماعیل موسوی یکی از جوانان فعال این مسجد است هرموقع بساط آشپزی به پا باشد سید اسماعیل در کنار آقا سید است او می‌گوید: حدود چند سالی می‌شود در کنار آقای رئیس السادات آشپزی می‌کنم آقا سید در این مدت خیلی از فوت و فن‌های کار را به من آموخته است و اگر برنامه کاری برایش پیش بیاید پخت و پز را بدون هیچ نگرانی به من می‌سپارد و به نظرم تا کنون در کارم موفق بوده ام.
آقا سید در پایان آرزو می‌کند هر چه زودتر فضای آشپزخانه مسجد با کمک خیران منطقه توسعه پیدا کند تا بتواند بدون هیچ دغدغه‌ای برای هیئت غذا بپزد.
* این گزارش یکشنبه ۲۵ مهرماه ۱۳۹۵ در شماره ۲۲۰ شهرآرامحله منطقه ۴ چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
