محله امام‌هادی (ع)؛ یادگار مزرعه بحرآباد

محله امام‌هادی (ع) کنونی بر اراضی مزرعه بحرآباد ساخته شده است. نام مزرعه بحرآباد اولین‌بار در وقف‌نامه مدرسه نواب در سال ۱۰۹۰ قمری به چشم می‌خورد. بنا به کتاب «جغرافیای تاریخی شهر مشهد»، میرزا ابوصالح رضوی فردی بوده که بخشی از مزرعه بحرآباد را وقف مدرسه نواب کرده است. همچنین یلداش بیک نیز در سال ۱۱۵۸ قمری بخش زیادی از مزرعه بحرآباد را وقف امور خیریه کرده است. 

آن‌طور که مهدی سیدی در کتابش نوشته است، مزرعه بحرآباد خرده‌مالکی بوده است، اما عمده اراضی آن به خاندان حبیب‌اللهی از اعقاب میرزا‌حبیب خراسانی (شاعر و عارف روحانی دوره مشروطه، از اعقاب میرزا‌مهدی مجتهد شهید) تعلق داشته است. پس از انقلاب اسلامی (عمدتا در دهه ۶۰) آرام‌آرام به شهر پیوسته است.

هنوز بسیاری از اهالی قدیمی محله امام‌هادی (ع) خاطره‌های خوبی از خاندان حبیب‌اللهی به‌ویژه حاج احمد حبیب‌اللهی به‌یاد دارند. او ۲ هزار متر از زمین‌هایش را وقف مسجد صاحب‌الزمان (عج) کرد و بانی روضه عاشورا و تاسوعای مسجد شد. نقل است که در آن روز‌ها پانزده‌بیست گوسفند زمین می‌زد و به همه مردم بحرآباد و روستا‌های اطراف آبگوشت می‌داد.

از مکان‌های شاخص محله امام‌هادی (ع) می‌توان به معراج شهدا در ضلع شمال غربی میدان معراج اشاره کرد که اهمیت زیادی در تاریخ دفاع مقدس دارد و محلی برای وداع خانواده‌های شهدا با عزیزانشان بوده است.

بافت

وسعت محله امام‌هادی (ع) ۳۰۱‌هکتار است و ۳۳ هزارو ۸۰۰ نفر را در خود جای داده است. به‌طور متوسط در هر هکتار این محله ۱۱۲ نفر سکونت دارند. از آنجا که فقط ۲۸ درصد مساحت محله امام‌هادی (ع) مسکونی است، تراکم نقطه‌ای در این محله بسیار زیاد است و در برخی نقاط به بیش از ۶۰۰ نفر در هر هکتار می‌رسد.

در این گستره، بیشترین کاربری (۳۳ درصد) به فضای سبز و بوستان‌ها اختصاص دارد. بوستان پردیس قائم در ضلع جنوب‌شرقی محله امام‌هادی (ع) مصداقی بر این ادعاست.

فضای بهداشتی و درمانی نیز یکی‌دیگر از کاربری‌های مهم محله امام‌هادی (ع) است که ۱۲ درصد وسعت را دربرگرفته است. بیشتر جمعیت محله امام‌هادی (ع) را کمتر از ۴۰ ساله‌ها تشکیل می‌دهند که نشان‌دهنده جوانی جمعیت محله است.

این محله بافت قدیمی و جمعیت زیادی دارد که در برخی نقاط ساخت‌و‌ساز‌های بدون ضابطه مشکلاتی را برای ساکنان به وجود آورده است. گرچه آپارتمان‌های سه و چهارطبقه بسیاری در محله امام‌هادی (ع) به چشم می‌خورد، هنوز خانه ویلایی یک و دو‌طبقه بخش بیشتر ساختمان‌های این محله را تشکیل می‌دهند.

دسترسی

ساکنان این محله به قطار‌شهری دسترسی ندارند. در حوزه تردد‌های درون‌شهری از طریق مسیر‌های بولوار توس و امام‌هادی (ع) و همچنین بزرگراه‌های پیامبر اعظم (آزادی) و شهیدچراغچی امکان دسترسی به سایر نقاط شهر را دارند.

میانگین شعاع دسترسی به ایستگاه اتوبوس در این محله ۱۷۷ متر است؛ یعنی از هر نقطه‌ای اراده کنید به ایستگاه اتوبوس برسید، کمی بیش از ۲ دقیقه زمان نیاز است. پراکندگی ایستگاه‌ها از مرکز محله امام‌هادی (ع) به‌سمت بولوار خادم‌الشریعه که عمده بخش مسکونی محله را تشکیل می‌دهد، مناسب است.

امکانات رفاهی و فرهنگی

• بیمارستان رضوی، یکی از مراکز مهم محله امام‌هادی (ع) است که بسیاری از بیماران از سایر نقاط کشور و همچنین کشور‌های همسایه برای برخورداری از امکانات تخصصی ویژه آن به این محله می‌آیند.
• هتل توریست توس که از فضای سبز و همچنین مجموعه رستوران و تالار مناسبی برخوردار است، یکی از ظرفیت‌های گردشگری محله امام‌هادی (ع) است.
• معراج شهدا هنوز یکی از پاتوق‌های تاریخی مهم مشهد است.
• بوستان پردیس قائم یکی از پارک‌های بزرگ مشهد است که مخاطبان فراوانی دارد.
• باغ موقوفه امام‌رضا (ع) در حد‌فاصل میدان فهمیده و پل قائم گرچه برای عموم قابل بازدید نیست، در بهبود هوای محله تأثیر بسیاری دارد.
• مغازه‌های تجاری متنوعی در محله امام‌هادی (ع) قرار دارند که نیاز‌های روزمره اهالی را برطرف می‌کنند.
• محله امام‌هادی (ع) چهار مجموعه ورزشی دارد که ظرفیت خوبی برای جوانان محله است.
• این محله هشت مسجد دارد و یکی از محلات مذهبی مشهد است.
• محله امام‌هادی (ع) هشت دبستان دارد.

حدود جغرافیایی

محله امام‌هادی (ع) از شرق به بولوار توس، از شمال به بولوار خادم الشریعه، از غرب به بزرگراه آزادی و از جنوب به بزرگراه شهید چراغچی می‌رسد. محله‌های خین‌عرب، حجت، نوده، خاتم‌الانبیا (ص)، رازی و بهاران در همسایگی این محله قرار دارند.