بانوی محله مطهری، مدیر چند مدرسه و آموزشگاه است 
خزینههای مشهد چه زمانی به حمام دوشدار تبدیل شد؟ 
راز پویایی مسجد حضرت رقیه(س) مردمی بودن آن است
مسجد حضرت رقیه(س) در خیابان دانشسرای۸ بنایی است که با عشق مردم و خیران ساخته شده و از همان روز‌های نخست فقط جای اقامه نماز نبود؛ بلکه پایگاهی بود برای دوستی، حل اختلافات خانوادگی و کمک به نیازمندان و ...
مساجد، بخشی از هویت اجتماعی و معنوی محلات هستند، اما در‌این‌میان، برخی از آنها به‌جز یک بنای عبادی، تبدیل به «خانه دوم» اهالی می‌شوند؛ زیرا آجربه‌آجرش را خودشان با عشق، ایمان، دلسوزی و همکاری کنار هم نشانده‌اند. مسجد حضرت رقیه (س) در خیابان دانشسرای۸ محله سعدآباد مشهد، یکی از همین مسجدهاست؛ بنایی که با عشق مردم و خیران ساخته شده است.
روایت ساخت این مسجد از سال۱۳۵۸ آغاز شد؛ زمانی‌که یکی از باغ‌داران محله، قطعه‌ای از دارایی‌اش را برای رضای خدا کنار گذاشت تا اهالی محل، مسجدی نزدیک داشته باشند. از همان روز‌های نخست، مسجد حضرت رقیه (س) فقط جای اقامه نماز نبود؛ پایگاهی بود برای انس، دوستی، حل اختلافات خانوادگی، اعزام رزمندگان، کمک به نیازمندان و تربیت نسل جدیدی از جوانان مسجدی.
قدیمی‌های محله و اعضای نخستین هیئت‌امنا درباره شکل‌گیری، ساخت، فعالیت‌ها و وضعیت کنونی این مسجد برای ما صحبت کردند.
زمین باغی، به مسجد تبدیل شد
مسجد حضرت‌رقیه (س)، امروز در دل خیابان دانشسرای۸ واقع شده است، اما زمانی نه‌چندان دور، این محدوده هنوز خیابان‌کشی نشده بود و تنها باغ‌هایی داشت که بخشی از آنها به نام عبدالمجید آدمیان ثبت شده بود.
مرتضی توکلی، هفتاد‌و‌شش‌ساله، از اولین اعضای هیئت‌امنا و نخستین فرمانده پایگاه بسیج مسجد، می‌گوید: خدابیامرز آقای آدمیان در میدان صاحب‌الزمان (عج) حمام داشت و باغ‌های زیادی در این اطراف متعلق به او بود. اهالی با او صحبت کردند و گفتند می‌خواهیم مسجدی نزدیک و در‌دسترس بسازیم. او هم سه قطعه از زمین‌های باغی‌اش را برای ساخت مسجد کنار گذاشت و از میان آنها، این قطعه ششصد‌متری انتخاب شد. بعد هم سند را از دامادش گرفت و سپرد دست حاج‌شیخ عباس حیدری، اولین امام جماعت مسجد. همان‌جا از ما خواست که ساخت مسجد را شروع کنیم.
ساختن با دست‌های خالی، اما پُر‌امید
ساخت مسجد درست پس‌از پیروزی انقلاب اسلامی با همت مردم آغاز شد. اولین هیئت‌امنای مسجد را افرادی همچون حاج‌شیخ عباس حیدری، عبدالله زارع، محمدعلی قنیان، محمد تلافی، محمد نوروزیان، مرتضی توکلی و تعدادی دیگر از قدیمی‌های محله تشکیل دادند و همه یکدل بودند. با اینکه پول نداشتند، ایمان و نیت خالص، جای همه کمبود‌ها را برایشان پر کرد.
آقا‌مرتضی خاطرات آن روز‌ها را این‌طور توصیف می‌کند: جنگ تحمیلی شروع شد و مصالح ساختمانی کم بود. از شب تا صبح برای تهیه سیمان و آهن در صف می‌ایستادیم. هر‌کدام مسئول یک بخش بودیم. من سحر‌ها می‌رفتم کمیته آهن در خیابان آخوندخراسانی. خیلی وقت‌ها همان‌جا توی صف خوابمان می‌برد، اما هیچ‌وقت دست خالی برنمی‌گشتیم.
خیرانی که آرام و بی‌نام آمدند و رفتند
یکی از بخش‌های زیبای تاریخ مسجد، حضور خیرانی است که نامشان شاید روی تابلو‌ها نیامده، اما رد محبتشان بر دیوار‌های مسجد باقی‌مانده است. از‌جمله آنها نصرت باقلوا، بانویی اصالتا شیرازی است که سال‌ها در محله زندگی می‌کرد. او زمینی نزدیک بوستان ملت داشت و به آقای توکلی گفته بود که می‌خواهد سهم خودش از زمین را برای ساخت مسجد بدهد.
سحر‌ها می‌رفتم کمیته آهن؛ خیلی وقت‌ها همان‌جا توی صف خوابمان می‌برد، اما هیچ‌وقت دست خالی برنمی‌گشتیم
آقا‌مرتضی توکلی تعریف می‌کند که آن زمان همراه چند‌نفر از هیئت‌امنا و نصرت‌خانم موفق شدند زمین را به فروش برسانند و نصف مبلغ را که سهم نصرت‌خانم بود، برای خرید آهن طبقه بانوان اختصاص دادند.
فرش‌های مسجد نیز از اتحادیه فرش ماشینی مشهد تهیه شد. محمدعلی میر، یکی دیگر از اعضای هیئت‌امنای قدیم و همچنان پای کار مسجد است. او می‌گوید: کم‌کم با کمک‌های کوچک و بزرگ مردم، وسایل مسجد کامل شد و امروز هر چیزی که در آن دیده می‌شود، اثر قدم‌های مخلصانه مردم است.
شهادت ۳۲ اعزامی از مسجد
ساخت بنا که پیش رفت، نوبت اقامه نماز جماعت رسید. هنوز مسجد تکمیل نشده بود، اما عزم اهالی برای برپایی نماز از ساخت‌وساز جلوتر بود. یکی از خاطراتی را که حاج‌شیخ عباس حیدری برای بقیه تعریف کرده است، آقا‌محمدعلی بازگو می‌کند و می‌گوید: اولین نماز جماعت را حاج‌شیخ عباس حیدری در‌کنار آقا مرتضی توکلی و آقای وطن‌پرست در زیرزمین نیمه‌تمام مسجد اقامه کرد. نمازی سه‌نفره، اما پر از حس معنویت که بعد‌ها صد‌ها نمازگزار را به این مسجد کشاند. این خاطره‌ای است که همیشه برای جوان‌تر‌ها بازگو می‌کنیم تا برای کارهایشان، عزم راسخ و پشتکار داشته باشند.
مسجد حضرت‌رقیه (س) در دوران جنگ تحمیلی به پایگاه اعزام نیرو تبدیل شد. پایگاه بسیج شهید منتظری که در دل مسجد شکل گرفت، نقش بسیار مهمی در ثبت‌نام، اعزام و پشتیبانی جبهه‌ها داشت. آقا‌مرتضی می‌گوید: این مسجد اعزامی‌های زیادی به جبهه داشته و ۳۲نفر از این افراد به شهادت رسیدند که عکسشان در مسجد نصب شده است.
آقا‌مرتضی خاطرات دیگری هم از آن دوران دارد و می‌گوید: آن زمان همراه حاج‌آقا حیدری با نیسان در محله می‌چرخیدیم و کمک‌های مردمی را جمع می‌کردیم و به پشتیبانی جبهه می‌فرستادیم. اکثر جوانان پایگاه، بار‌ها به جبهه اعزام شدند.
مسجدی برای همه، از کودکان تا بزرگ‌سالان
این مسجد در طول هفته، برنامه‌های متنوعی دارد. قرائت و تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه، برگزاری دعای توسل و کمیل و مناسبت‌های مذهبی در طول سال و دعوت از روحانیون مختلف برای جلسه سخنرانی از راهکار‌های جذب مخاطب است.
مسجد حضرت رقیه (س) تنها محل عبادت نیست؛ بلکه مرکز کمک‌رسانی به نیازمندان حاشیه شهر نیز هست
از روز‌های اول تا امروز، یکی از هدف‌های مهم مسئولان مسجد، جذب مردم، به ویژه کودکان، نوجوانان و جوانان به این مکان معنوی بوده است؛ امام جماعت مسجد، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مسعودی، می‌گوید: یکی از راه‌های علاقه‌مندکردن مخاطب به‌ویژه در رده سنی کم، برگزاری مسابقات ورزشی، اعتکاف دانش‌آموزی، حلقه‌های صالحین و اردو‌های تفریحی مخصوص گروه‌های سنی کودک و نوجوان است که مسئولیت این فعالیت‌ها را پایگاه بسیج نسل ظهور مسجد برعهده دارد. همچنین برای جذب کودکان و نوجوانان، جوایز تشویقی درنظر گرفته شده است و بخش مهم بودجه مسجد به فعالیت‌های فرهنگی جوانان اختصاص می‌یابد.
خدمت به مجاوران و زائران
مسجد حضرت رقیه (س) تنها محل عبادت نیست؛ بلکه مرکز کمک‌رسانی به نیازمندان حاشیه شهر نیز هست. ماهیانه یک یا دو گوسفند با کمک خیران قربانی می‌شود و گوشت آن به دست مستمندان می‌رسد. در حوادث مختلف مانند زلزله یا بحران‌هایی همچون جنگ غزه، کمک‌های مردمی از مسجد جمع‌آوری و ارسال می‌شود.
امام جماعت مسجد می‌گوید: آشپزخانه مسجد، دو سال پیش به همت آقای قنیان راه‌اندازی شد. او یکی از نمازگزاران مسجد و فرهنگی بازنشسته است که دستی هم در آشپزی دارد و مسئولیت آشپزخانه را هم برعهده گرفته است.
در سال‌های اخیر، مسجد در دهه آخر صفر، میزبان زائران امام‌رضا (ع) بوده است و موکب‌ها از فضای آشپزخانه برای خدمت به این زائران استفاده کرده‌اند.
اهالی محله تلاش کرده‌اند مسجد همیشه پرجمعیت باشد. حاج‌آقا مسعودی توضیح می‌دهد: همان‌گونه‌که رهبر انقلاب تأکید کرده‌اند که مسجد، هسته مقاومت است و مقاومت فقط نظامی نیست، بلکه فرهنگی و تربیتی است، ما نیز تلاش کردیم این هسته مقاومت فرهنگی را پر‌رنگ نگه داریم.
به گفته او راز ماندگاری فعالیت‌های مسجد حضرت‌رقیه (س) مردمی‌بودن آن است؛ «هیچ کار یا برنامه‌ای روی زمین نمی‌ماند. هر‌کس هر‌کاری از دستش برمی‌آید، انجام می‌دهد و همین روحیه باعث شده است مسجد حضرت‌رقیه (س) نه‌تنها جای عبادت، بلکه مرکز زندگی اجتماعی، فرهنگی و معنوی محله سعدآباد باشد.»
* این گزارش شنبه یکم آذرماه ۱۴۰۴ در شماره ۶۲۷ شهرآرامحله منطقه ۱ و ۲ چاپ شده است.
لینک کوتاه
آوا و نمــــــای شهر
